คนไทยต้องรู้ 'สำเภางาม' พรรณไม้เกียรติประวัติไทย กล้วยไม้ดินพืชถิ่นเดียว

พามาส่องความงามของธรรมชาติที่คนไทยต้องรู้ "สำเภางาม" กล้วยไม้ดินพืชถิ่นเดียว พรรณไม้เกียรติประวัติไทย พบในภาคอีสานเหนือ เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูหลวง จ.เลย ขึ้นตามลานหินทราย พื้นที่เปิดโล่งในป่าละเมาะเขาต่ำและป่าไม้สนเขา ที่สูงจากระดับน้ำทะเล 1,000-1,600 เมตร ออกดอกเดือนตุลาคม-มีนาคม 

 

 

ทำรู้จักพรรณไม้เกียรติประวัติไทย "สำเภางาม"  กล้วยไม้ดินพืชถิ่นเดียว 

"สำเภางาม"
𝘊𝘺𝘮𝘣𝘪𝘥𝘪𝘶𝘮 𝘴𝘦𝘪𝘥𝘦𝘯𝘧𝘢𝘥𝘦𝘯𝘪𝘪 (P. J. Cribb & Du Puy) P. J. Cribb
วงศ์ : ORCHIDACEAE

กล้วยไม้ดินขนาดใหญ่ ในอดีตรู้จักกันในชื่อพฤกษศาสตร์ 𝘊𝘺𝘮𝘣𝘪𝘥𝘪𝘶𝘮 𝘪𝘯𝘴𝘪𝘨𝘯𝘦 Rolfe ภายหลัง Dr. Phillip James Cribb จากสวนพฤกษศาสตร์คิว สหราชอาณาจักร ผู้เชี่ยวชาญศึกษากล้วยไม้สกุลนี้ มีความเห็นว่าสำเภางามมีความแตกต่างจาก 𝘊𝘺𝘮𝘣𝘪𝘥𝘪𝘶𝘮 𝘪𝘯𝘴𝘪𝘨𝘯𝘦 Rolfe ที่พบในเวียดนาม 

ท่านจึงตั้งเป็น 𝘊𝘺𝘮𝘣𝘪𝘥𝘪𝘶𝘮 𝘪𝘯𝘴𝘪𝘨𝘯𝘦 Rolfe subsp. 𝘴𝘦𝘪𝘥𝘦𝘯𝘧𝘢𝘥𝘦𝘯𝘪𝘪 P. J. Cribb & Du Puy แต่ในหนังสือพรรณพฤกษชาติประเทศไทยเล่มกล้วยไม้ 12(2) ปี ค.ศ. 2014 ท่านได้ตีพิมพ์และยกระดับทางอนุกรมวิธานไปสู่ชนิด คำระบุชนิดตั้งเป็นเกียรติแก่ ดร. กุนนาร์ ไซเดนฟาเดน (Dr. Gunnar Seidenfaden) อดีตเอกอัครราชทูตและนักพฤกษศาสตร์ชาวเดนมาร์ก ผู้ริเริ่มและบุกเบิกการศึกษากล้วยไม้ป่าของไทยอย่างต่อเนื่องยาวนาน

 

ลักษณะเด่นของ "สำเภางาม" กล้วยไม้ดิน

กล้วยไม้ดิน มีหัวเทียมทรงรูปไข่ ใบเดี่ยว เรียงเป็นกระจุกซ้อนกัน แต่ละหัวเทียมมี 4-6 ใบ รูปแถบหรือรูปรีแกมรูปแถบ กว้าง 0.7-1.8 ซม. ยาวได้ถึง 1 ม. ปลายแหลม ไร้ก้าน 

ช่อดอกแบบช่อกระจะ ตั้งขึ้นหรือโค้งเล็กน้อย ยาว 1-1.5 ม. แต่ละช่อมี 10-25 ดอก กลีบเลี้ยงและกลีบดอกสีขาว มีแถบหรือจุดประสีแดงอมชมพูที่โคนและกลางกลีบ กลีบปากสีขาวถึงสีแดงอมชมพู 

 

 

มีแถบหรือจุดประสีแดงอมชมพูถึงกระจายทั่วไป หรือแต้มสีเหลืองที่กลางกลีบ ปลายแหลม ม้วนลง มีสัน 2 สันที่โคนกลีบ ขอบเป็นคลื่น หูกลีบปาก 2 ข้างรูปทรงกลมมนและตั้งขึ้น ผลแบบผลแห้งแตก รูปทรงกลมหรือรูปกระสวยแกมรูปขอบขนาน ยาว 4-5 ซม.

"สำเภางาม" พบได้ที่ไหนในประเทศไทย

"สำเภางาม"เป็นพืชถิ่นเดียวของไทย พบทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูหลวง จังหวัดเลย ขึ้นตามลานหินทราย และพื้นที่เปิดโล่งในป่าละเมาะเขาต่ำและป่าไม้สนเขา ที่สูงจากระดับน้ำทะเล 1,000-1,600 เมตร ออกดอกเดือนตุลาคม-มีนาคม เป็นกล้วยไม้ที่มีดอกสวยงาม มีความผันแปรของสีดอกค่อนข้างสูง

 

 

อ้างอิง-ภาพ : Pedersen, H. A., Kurzwell, H., Suddee, S., de Vogel, E. F., Cribb, P. J., Chantanaorrapint, S., Watthana, S., Gale, S. W., Seelanan, T. & Suwanphakdee, C. 2014. Orchidaceae 2. In: T. Santisuk & H. Balslev (eds.), Flora of Thailand 12(2): 303–670. Prachachon, Bangkok., ดร.นัยนา เทศนา, วิทวัส เขียวบาง, ปรีชา การะเกตุ, รศ.ดร. ธรรมรัตน์ พุทธไทย,ไพรวัลย์ ศรีสม , กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช , สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช