กรมโยธาธิการและผังเมือง กับภารกิจแก้ไขปัญหาผักตบชวา

ปัญหาผักตบชวา และวัชพืชในแม่น้ำ ลำคลอง แหล่งน้ำสาธารณะต่างๆ เป็นปัญหาที่รัฐบาลให้ความสำคัญและเน้นย้ำให้ทุกภาคส่วนบูรณาการเพื่อแก้ไขปัญหาผักตบชวาโดยมีหน่วยงานที่รับผิดชอบทั้ง กรมโยธาธิการและผังเมือง กรมชลประทาน กรมเจ้าท่า กรุงเทพมหานคร จังหวัด อำเภอ ท้องถิ่นทุกแห่ง หน่วยงานทหาร หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง และภาคเอกชน ร่วมมือกันทำงานแบบ “ประชารัฐ”ร่วมมือกันแก้ไขปัญหาให้เป็นรูปธรรมและยั่งยืน
 

กรมโยธาธิการและผังเมือง เป็นหน่วยงานหลักที่รับผิดชอบการดำเนินการแก้ไขปัญหาผักตบชวาซึ่งดูแลรับผิดชอบในแม่น้ำสายหลัก 2 สาย คือ แม่น้ำแม่กลอง รับผิดชอบตั้งแต่ใต้เขื่อนแม่กลอง ผ่านจังหวัดราชบุรี และจังหวัดสมุทรสงคราม ลงสู่อ่าวไทย(ระยะทางประมาณ 94 กิโลเมตร)และแม่น้ำท่าจีน ใต้ประตูระบายน้ำโพธิ์พระยา ลงมายังอ่าวไทยผ่านจังหวัดสุพรรณบุรี นครปฐม และสมุทรสาครลงสู่อ่าวไทย (ระยะทางประมาณ 200 กิโลเมตร) ทั้งนี้ การดำเนินการแก้ไขปัญหาผักตบชวา จะมีความยั่งยืนได้ ส่วนที่สำคัญที่สุด คือ การได้รับความร่วมมือจากพี่น้องประชาชน รวมทั้งการสร้างจิตสาธารณะ ร่วมแรงร่วมใจทำงานเพื่อสิ่งแวดล้อมที่ดียิ่งขึ้น โดยมีการจัดตั้งชมรมคนริมน้ำในพื้นที่แหล่งน้ำที่มีผักตบชวาทั้งหมดทั่วทุกพื้นที่ ปัจจุบันได้มีการจัดตั้งชมรมคนริมน้ำแล้ว จำนวน 7,680 ชมรม มีสมาชิก จำนวน 1,431,901 คน ช่วยเฝ้าระวังไม่ให้ปริมาณผักตบชวาในพื้นที่สะสมจนเกิดเป็นปัญหา โดยมีผู้นำชุมชน ได้แก่ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น กำนัน ผู้ใหญ่บ้านเข้าร่วม และจัดให้มีบุคลากรเพื่อสร้างองค์ความรู้ให้แก่พี่น้องประชาชนในชุมชนในการกำจัดผักตบชวาหรือการนำผักตบชวาไปใช้ประโยชน์ และมีการประชาสัมพันธ์ให้ประชาชนได้ทราบข้อมูลและตระหนักถึงความสำคัญในการดำเนินการแก้ไขปัญหาผักตบชวาอย่างจริงจัง เมื่อประชาชนทราบและเข้าใจแล้ว ความร่วมมือจากภาคประชาชนย่อมเกิดขึ้นอย่างแน่นอน

จากการดำเนินการกำจัดผักตบชวาอย่างต่อเนื่องทำให้ขณะนี้ สถานการณ์ปัญหาผักตบชวาตามแม่น้ำลำคลองต่างๆ อยู่ในสถานการณ์ที่สามารถควบคุมได้ ไม่ได้สร้างปัญหาต่อการดำเนินชีวิตของพี่น้องประชาชน หรือการคมนาคมทางน้ำ ซึ่งกรมโยธาธิการและผังเมือง ได้ร่วมกับกรมชลประทาน กรมเจ้าท่า หน่วยงานต่างๆ ในการร่วมมือกันดำเนินการกำจัดผักตบชวาอย่างต่อเนื่องและจริงจัง และได้นำเสนอแนวทางการแก้ไขปัญหาดังกล่าว ด้วยการนำข้อมูลภาพถ่ายดาวเทียมของสถาบันพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ(GISTDA)มาบูรณาการให้หน่วยงานที่มีหน้าที่รับผิดชอบนำไปวางแผนและแก้ไขปัญหาผักตบชวาและวัชพืชอย่างต่อเนื่อง ซึ่งจะมีความสะดวก รวดเร็ว และคล่องตัวในการปฏิบัติงาน ทั้งยังสามารถประหยัดงบประมาณในการสำรวจการสะสมของผักตบชวาและวัชพืชในแหล่งน้ำต่างๆ โดยขอให้ GISTDA ส่งข้อมูลภาพถ่ายดาวเทียมการสะสมของผักตบชวาและวัชพืชในแหล่งน้ำต่างๆ เขตลุ่มน้ำภาคกลางภาคตะวันออก 19 จังหวัด ให้กรมโยธาธิการและผังเมือง ทุก 15 วัน เพื่อแจ้งให้หน่วยงานรับผิดชอบหลักและคณะทำงานระดับจังหวัดนำไปจัดทำแผนดำเนินการ

นอกจากนี้กรมโยธาธิการและผังเมืองยังได้สนับสนุนเรือกำจัดผักตบชวาและวัชพืชร่วมดำเนินการกับหน่วยงานที่รับผิดชอบในพื้นที่ต่างๆดังนี้

1) แม่น้ำน้อย ตำบลช้างน้อย อำเภอบางไทร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

2) แม่น้ำบางปะกง อำเภอบางคล้า จังหวัดฉะเชิงเทรา

3) เขื่อนกิ่วลม อำเภอแจ้ห่ม จังหวัดลำปาง

4) หนองหลวง อำเภอเมืองเชียงราย และอำเภอเวียงชัย จังหวัดเชียงราย

5) บึงสำนักใหญ่ อำเภอแกลง จังหวัดระยอง

6) หนองหาร อำเภอเมือง จังหวัดสกลนคร

7) กว๊านพะเยา อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา

8) ทะเลน้อย อำเภอควนขนุน จังหวัดพัทลุง เพื่อเร่งดำเนินการเตรียมความพร้อมรับมือสถานการณ์น้ำหลากในช่วงฤดูฝนปี 2565
 

กรมโยธาธิการและผังเมือง ได้มีการเสริมสร้างศักยภาพความพร้อมในการดำเนินการตามมาตรการให้กับหน่วยงานท้องถิ่น เพื่อการดูแลรักษาความสะอาดแหล่งน้ำในพื้นที่รับผิดชอบของตนเอง โดยพิจารณาจัดสรรเรือท้องแบนติดเครื่องยนต์ให้กับหน่วยงานท้องถิ่นไว้ใช้ในการดูแลรักษาแหล่งน้ำและจัดเก็บผักตบชวาอย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้ยังส่งเสริมให้ประชาชนนำผักตบชวามาเพิ่มมูลค่า โดยการแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆเช่น การจักสาน วัสดุกันกระแทก การทำปุ๋ยหมักอินทรีย์
 

สำหรับผลการดำเนินงานแก้ไขปัญหาผักตบชวาทั่วประเทศปี 2565 กำจัดไปแล้ว จำนวนทั้งสิ้น6,072,230 ตัน โดยกรมโยธาธิการและผังเมือง กำจัดได้จำนวน933,501 ตัน กรมชลประทาน จำนวน 3,396,468 ตัน กรมเจ้าท่า จำนวน 496,154 ตัน กรุงเทพมหานคร จำนวน 255,275 ตัน คณะทำงานระดับจังหวัด จำนวน 551,701.53 ตัน และกรมประมงจำนวน 142,080 ตัน (ข้อมูล ณ กรกฎาคม 2565)