กลไกของการเปลี่ยนแปลง (1)

ผ่านพ้นเทศกาลปีใหม่มาได้ไม่นาน เราก็พบพานการเปลี่ยนแปลงมากมายที่ไม่น่าเชื่อว่าจะเกิดขึ้นในระยะเวลาเพียงไม่ถึงเดือน เช่นการระบาดของโควิดสายพันธุ์ใหม่ที่ยังไม่แน่นอนว่าจะมีมาตรการป้องกันการระบาดเข้มข้นขึ้นหรือไม่ ตามด้วยราคาเนื้อหมูที่พุ่งสูงขึ้น และข่าวความขัดแย้งในต่างประเทศที่รอวันปะทุขึ้น

ความเปลี่ยนแปลงจึงดูเหมือนจะเป็นสิ่งเดียวที่จีรังยั่งยืนในชีวิต นั่นคือเราต้องพบกับการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลาจนเหมือนเป็นเรื่องปกติ ภาษิตจีนโบราณก็ได้เปรียบเปรยไว้ว่าการเดินเรืออยู่กับที่ก็คือการถอยหลัง เพราะความผันแปรของกระแสน้ำอาจทำให้เราเคลื่อนถอยหลังไปเรื่อยๆ โดยไม่รู้ตัว

ภาวะความผันผวนที่เกิดขึ้นในปัจจุบันนี้จึงเป็นทั้งวิกฤติและโอกาส ขึ้นอยู่กับการปรับตัวรับสถานการณ์เฉพาะหน้า เช่นในปัจจุบันที่เราจะเห็นธุรกิจใหม่ ร้านอาหารใหม่ ร้านเบเกอรีใหม่ ฯลฯ ที่เปิดตัวในช่วงโควิด-19 ระบาดเมื่อสองปีที่แล้ว สะท้อนให้เห็นว่าหลายคนที่ได้รับผลกระทบจากโควิดแต่ก็พลิกวิกฤติสถานการณ์โควิดที่เกิดขึ้นให้กลายเป็นโอกาสของตัวเองได้

เช่นเดียวกับการเดินทางที่ต้องหยุดชะงักลงเพราะการระบาด แต่นั่นก็ไม่ทำให้เราหยุดการเรียนรู้เพราะห้องเรียนออนไลน์ที่เกิดขึ้นเป็นดอกเห็ดทำให้เราสามารถเรียนรู้เรื่องต่างๆ ทั้งด้านวิชาการ ดนตรี ศิลปะภาษาต่างประเทศ ฯลฯ เพิ่มพูนทักษะใหม่ได้อย่างไร้ขีดจำกัด

ช่วงวันหยุดปีใหม่ที่ผ่านมาจึงเป็นโอกาสอันดีที่ผมได้เปิดรับความรู้ใหม่ผ่านสื่อต่างๆ โดยเฉพาะสารคดีที่ทำให้ได้แง่คิดที่น่าสนใจและสอดคล้องกับเรื่องของการเปลี่ยนแปลง ที่เคยแลกเปลี่ยนความคิดเห็นผ่านคอลัมน์ “ไอทีไร้พรมแดน” มานับสิบปี

ประเด็นแรกที่น่าคิดก็คือทุกการเปลี่ยนแปลงมีจุดเริ่มต้นและจุดสิ้นสุดเสมอ ไม่ต่างอะไรกับช่วงชีวิตต่างๆ ของคนเราที่มีทั้งวัยทารก วัยเด็ก วัยรุ่น วัยชรา ฯลฯ การเจริญวัยของมนุษย์ในแต่ละช่วงจึงมีจุดเริ่มต้นและจุดสิ้นสุด

การเป็นคนเก่งในช่วงใดช่วงหนึ่งจึงไม่อาจรับประกันความสำเร็จในช่วงวัยอื่น เช่นคนที่มีพัฒนาการดีมากในช่วงวัยรุ่นแต่กลับหยุดเรียนรู้ในช่วงวัยทำงานก็ย่อมปรับตัวรับการเปลี่ยนแปลงสู้คนอื่นที่ปรับตัวอย่างต่อเนื่องไม่ได้

หากเราตระหนักว่าทุกการเปลี่ยนแปลงจะก่อให้เกิดสิ่งใหม่ๆ ขึ้นเสมอ เราก็ย่อมสรรหาความรู้ใหม่ๆ เพื่อสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับตัวเองตลอดเวลา ผลที่ได้ก็คือพัฒนาการอย่างต่อเนื่องในทุกช่วงวัย แม้จะเคยเสียเปรียบหรือมีปัญหาในบางช่วงก็อาจพลิกกลับมามีโอกาสในอนาคตได้

ประเด็นที่สอง ต้องเข้าใจว่าความยากลำบากที่เกิดจากการเปลี่ยนแปลงในช่วงต่างๆ คือเรื่องปกติธรรมดา นั่นคือปัญหาและอุปสรรคจะเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตเสมอ เราจึงต้องพบพานกับความผิดหวังอยู่เป็นประจำอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

เมื่อเราเข้าใจธรรมชาติของการเปลี่ยนแปลงและรับรู้ว่าความผิดหวังที่เกิดขึ้นนั้นจะเป็นรากฐานให้เราประสบความสำเร็จในอนาคต คนที่จะสมหวังและประสบความสำเร็จในทุกเรื่องนั้นเป็นไปไม่ได้ แต่คนที่จะประสบความสำเร็จได้อย่างสม่ำเสมอต้องเรียนรู้จากความผิดหวังหรือความล้มเหลวในอดีตอยู่เสมอ

ที่สำคัญคือความผิดหวังที่เกิดขึ้นนั้นจะทำให้เราเห็นคุณค่าของความสำเร็จ ทำให้เราพึงพอใจและมีความสุขเต็มร้อยเมื่อเปลี่ยนความล้มเหลวที่เกิดขึ้นเป็นความสำเร็จได้ในอนาคต