รู้จัก ‘Yandex’ เสิร์ชเอนจินอันดับ 1 ในรัสเซีย ด้วยส่วนแบ่งตลาดสูงถึง 71%

หากเอ่ยถึงเสิร์ชเอนจินอันดับ 1 ของโลก คงปฏิเสธไม่ได้ว่าเป็น Google (กูเกิล) แต่ใน “รัสเซีย” เครื่องมือค้นหายอดนิยมที่สุดกลับเป็น “Yandex” (ยานเดกซ์) ซึ่งครองส่วนแบ่งตลาดรัสเซียสูงถึง 71.53% ขณะที่ Google ครองส่วนแบ่งเพียง 27.3% ตามข้อมูลของ StatCounter เว็บไซต์วิเคราะห์ปริมาณการใช้งานเว็บของปี 2567

คำถามที่น่าสนใจ คือ Google ไม่ได้ถูกทางการรัสเซียแบนเหมือนจีน ชาวรัสเซียสามารถใช้งานได้ตามปกติ แต่ทำไมบริษัท Google ที่ยิ่งใหญ่ถึงตีตลาดรัสเซียไม่แตก

ก่อนอื่นขอเล่าถึงที่มา Yandex โดยสังเขปก่อน บริษัทก่อตั้งขึ้นเมื่อปี 2540 โดยชายชาวรัสเซีย 2 คนที่ชื่อว่า อาร์คาดี โวลอซ (Arkady Volozh) และ อิลยา เซกาโลวิช (Ilya Segalovich)

ระหว่างที่พวกเขากำลังพัฒนาซอฟต์แวร์ ก็เกิดแนวคิดสร้างเครื่องมือค้นหาขึ้น โดยต้องการตั้งชื่อแบรนด์จากคำว่า “Search” และ “Index” ต่อมา Arkady เสนอว่า ควรปรับจาก “In” ใน Index เป็นอักษรรัสเซีย Я (“Ya”) แทน จนกลายเป็นชื่อว่า “Yandex” เสิร์ชเอนจินในปัจจุบัน ซึ่งหมายถึง “Yet Another Indexer”

จุดเด่นของ Yandex ที่แม้แต่ยักษ์ใหญ่ Google ยังล้มไม่ได้ มาจากการแสดงผลค้นหาเว็บที่ “ตรงใจ” ชาวรัสเซียมากกว่า ลองนึกภาพการค้นหาข้อมูลเกี่ยวกับประเทศจีน ถ้าในลักษณะเชิงลึก การค้นหาผ่าน Baidu เสิร์ชเอนจินอันดับ 1 ของจีน จะตอบโจทย์ได้มากกว่า

ในรัสเซียก็เช่นกัน การพิมพ์หาข้อมูลต่าง ๆ เช่น ร้านอาหารท้องถิ่นใน Google กลับแสดงผลลัพธ์ทั่วไป แต่ Yandex เสนอผลค้นหาที่ตรงจุดกว่า นั่นเพราะเสิร์ชเอนจินนี้เข้าใจในภาษารัสเซีย ซึ่งแต่ละคำสามารถผันออกมาได้สูงถึง 20 แบบ และคำนามในภาษารัสเซียมี 3 เพศ คือ คำนามเพศหญิง เพศชาย และเพศกลาง จนเป็นจุดแข็ง Yandex ที่เหนือกว่า Google

Yandex ไม่ได้เด่นเพียงค้นหา แต่ครองโลกออนไลน์ในรัสเซียด้วย

ไม่เพียงครองที่ 1 ด้านเว็บไซต์ค้นหาในแดนหมีขาว แต่ Yandex ยังเป็นเจ้าของแพลตฟอร์มครอบคลุมเกือบทุกด้านในชีวิตชาวรัสเซีย จนเป็นความภูมิใจในชาติก็ว่าได้ที่มีแพลตฟอร์มเป็นของตัวเอง โดยแทบไม่ต้องพึ่งต่างชาติ

ลองนึกภาพ แพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซอย่าง Shopee และ Lazada แต่ Yandex มีในชื่อ Yandex Market

สั่งอาหารออนไลน์ที่ต้องเรียก Grab หรือ Food Panda แต่ Yandex มีในชื่อ Yandex Eats

เรียกรถออนไลน์อย่าง Grab แต่ Yandex มีในชื่อ Yandex Go

จองตั๋วบินไปต่างประเทศ Yandex นำเสนอ Yandex Flight

PayPal ที่ใช้ชำระเงินออนไลน์ Yandex มาพร้อม Yandex Money (ปัจจุบันใช้ชื่อว่า YooMoney)

ต้องการลงโฆษณาออนไลน์ Yandex มีในชื่อ Yandex Direct

คนไทยดูวิดีโอออนไลน์ผ่าน Youtube รัสเซียมี Yandex Video

เมื่อจะฟังเพลงด้วย Spotify หรือ Apple Music ชาวรัสเซียเปิด Yandex Music

คนไทยส่งข้อความผ่าน Line ส่วนชาวรัสเซียใช้ Yandex Messenger

นี่ยังไม่ใช้ทั้งหมดที่ Yandex ให้บริการ แต่จากตัวอย่างก็สะท้อนถึง “ความครบเครื่องทางระบบนิเวศ” จนดึงดูดให้ชาวรัสเซียหันมาใช้ Yandex มากขึ้นเรื่อย ๆ เพราะสะดวกในการเชื่อมโยงข้อมูล และรับโปรโมชัน โดยไม่ต้องเปลี่ยนค่ายแพลตฟอร์มให้ยุ่งยาก

สงครามรัสเซีย-ยูเครน กระตุ้นกระแสชาตินิยม

ก่อนหน้าสงครามรัสเซียกับยูเครน Yandex ครองที่ 1 ด้านเสิร์ชเอนจินในรัสเซียอยู่แล้ว แต่สงครามได้ทำให้ส่วนแบ่งของบริษัทเติบโตขึ้นเรื่อย ๆ ชาติตะวันตกกลายเป็น “คู่ขัดแย้ง” กับรัสเซียโดยตรงผ่านการคว่ำบาตรรัสเซียและส่งอาวุธให้ยูเครน นั่นจึงทำให้ชาวรัสเซียไม่น้อยตัดสินใจลดสินค้าจากชาติตะวันตก และหันมาใช้ของชาติตัวเองมากขึ้น

นอกจากนี้ ชาวรัสเซียบางส่วนไม่ค่อยไว้ใจบริษัทตะวันตก เพราะเคยเห็นกรณีเอ็ดเวิร์ด สโนว์เดน (Edward Snowden) อดีตนักวิเคราะห์ข่าวกรองชาวอเมริกัน ซึ่งได้เปิดเผยว่า รัฐบาลสหรัฐได้สอดแนมประชาชนของตัวเอง โดยไม่ได้ขอความยินยอมก่อน ชาวรัสเซียไม่น้อยจึงเลือกใช้ Yandex ของชาติตัวเองแทน Google จากสหรัฐ

ราคาหุ้น Yandex เคยร่วงมากถึง 41% แต่กลับมาได้ 

หากย้อนไปในช่วงที่รัสเซียเปิดปฏิบัติการบุกยูเครนเมื่อวันที่ 24 ก.พ. 2565 ราคาหุ้น Yandex ได้ร่วงจากราว 2,900 รูเบิลเมื่อวันที่ 24 ก.พ. ดังกล่าว ลงสู่ราคา 1,700 รูเบิลในวันเดียว หรือเป็นการลดลง 41.379% แต่เมื่อเวลาผ่านไป ราคาหุ้นก็ค่อย ๆ ปรับตัวดีขึ้นตามผลประกอบการ จนล่าสุดอยู่ที่ราคา 3,447 รูเบิลในปัจจุบัน (1 มี.ค. 2567) 

สำหรับรายได้บริษัท​ทั้งปี 2566​ ได้พุ่งขึ้น 53% จากปีที่แล้ว สู่ระดับ 800,000 ล้านรูเบิล หรือราว 310,000 ล้านบาท จากรายได้ภาคธุรกิจเสิร์ชเอนจิน โฆษณาในอีคอมเมิร์ซ​และบริการเรียกรถ​ ส่วนกำไรสุทธิ​ทั้งปี 2566​ ได้เพิ่มขึ้น 155% เป็น 27,400 ล้านรูเบิล​ หรือราว 10,773 ล้านบาท

จะเห็นได้ว่า การที่ Yandex เข้าใจบริบทภาษารัสเซียได้ลึกซึ้งกว่า Google มีระบบนิเวศออนไลน์ที่ครอบคลุมชีวิตชาวรัสเซีย อีกทั้งยังเป็นแพลตฟอร์มของคนในชาติด้วย จึงกลายเป็น “ป้อมปราการสำคัญ” ที่ทำให้ Yandex ครองส่วนแบ่งตลาดรัสเซียสูงถึง 71%

อ้างอิง: statcounter, gs, yandex, market, yan, aicon, reuters