Chefs for Chance’ พลิกชีวิตผู้ก้าวพลาดด้วย“โอกาส”

“เมื่อวันที่ชีวิต เดินเข้ามาถึงจุดเปลี่ยน จนบางครั้งคนเราไม่ทันได้ตระเตรียมหัวใจ” บทเพลง “Live and Learn” ดนตรีเยียวยา ปลอบประโลมหัวใจ พร้อมกันกับการเปิดตัว 12 เมนูเด็ด เช่น สลัดโรล ต้มกระวานปลาหมึกยัดไส้หมููสับทรงเครื่อง แกงหมูชะมวง ปรุงโดยน้องๆ ผู้ก้าวพลาดจากเรือนจำจันทบุรี ได้รับคำชื่นชมผู้เข้าประชุม Sustainable Brand (SB’20) ในงานเลี้ยงอาหารมื้อค่ำ หนึ่งในการโชว์ฝีมือโครงการ “Chefs for Chance : Training & Inclusive Dinner with “Behind the Bar Chefts” ที่มีทั้งองค์กรธุรกิจเพื่อสังคม องค์กรภาคธุรกิจและภาครัฐเข้าร่วม ชิมเมนูที่รังสรรค์จากเชฟผู้ก้าวพลาด โดยขายบัตรเพื่อการกุศลมูลค่า 3,000 บาท

คำชมที่หลั่งไหลไม่ขาดสายมีผู้อยู่เบื้องหลังคือ เชฟกระทะเหล็ก (Iron Chef) ของเมืองไทย อาทิ เชฟเนตร-เนตรอำไพ สาระโกเศศ ผู้สั่งสมประสบการณ์จากสถาบัน Le Cordon Bleu หนึ่งในกรรมการและคอมเมนท์เทเทอร์หลักของรายการ Iron Chef, เชฟเจ้จง-จงใจ กิจแสวง เจ้าของร้านหมูทอดเจ๊จงอันเลื่องชื่อ, เชฟพี่หนึ่ง-สิรีสุรีนันท์ จงศิริกุล เจ้าของแบรนด์สลัดไฮโซ, เชฟจากัวร์-ธีรวีร์ ดิษยะไชยพงษ์ เจ้าของฉายา “พ่อครัวข้าวแกงเงินล้าน”, เชฟปริญญ์ ผลสุข เจ้าของสำรับสำหรับไทย และอดีตหัวหน้าพ่อครัวแห่ง Nahm และเชฟพลอย-ฐาติกานต์ ตันฑจินะ ครัวสอนทำอาหารและขนม และเชฟแบล็ก-ภานุภน บุลสุวรรณ แห่ง Blackitch Artisan Kitchen เชฟเทเบิ้ลท้องถิ่นแห่งเชียงใหม่

เชฟระดับพระกาฬเหล่านี้จะเข้าไปประกบคู่กับน้องๆ ในเรือนจำถ่ายทอดฝึกปรือวิชานานกว่า 2 เดือน นำวิชาความรู้ด้านการปรุงอาหารจากเชฟของเมืองไทยไปถ่ายทอดให้กับผู้ก้าวพลาดในเรือนจำ ให้น้องที่เคยก้าวพลาดได้มีวิชาชีพเสน่ห์ปลายจวักติดตัวเป็นใบเบิกทางกลับมายืนในสังคม และกลับมาค้นหาฝันอีกครั้ง

อรรถรสที่อิ่มเอมของผู้ร่วมงาน ไม่ใช่เพียงการลิ้มลองอาหารเลิศรสฝีมือปรุงโดยผู้ก้าวพลาด รสชาติอาหารเข้มข้นขึ้นด้วยเรื่องราวการสอน “วิชาอาหาร” กับ “วิชาชีวิต” จากห้องเรียนล้อมรอบกรงขัง ทำให้วันนี้พวกเขาก้าวข้ามอดีตมองเป็นหนึ่งบทเรียน พร้อมใช้ชีวิตใหม่เมื่อมีผู้หยิบยื่นเกียรติ ศักดิ์ศรี และความเท่าเทียมให้กลับมายืนในสังคมอีกครั้ง

เอนก ทองลอย ผู้บัญชาการเรือนจำจังหวัดจันทบุรี ให้มุมมองถึงการที่ทีมเชฟกระทะเหล็กของเมืองไทยได้รวมตัวกันเพื่อหยิบยื่นโอกาสให้กับผู้ต้องขังในเรือนจำ โดยนำร่องจ.จันทบุรีเป็นเรือนจำแห่งแรก ที่ได้รับโอกาสจากโครงการ “Chefs for Chance” เชฟหลายคนชนะเลิศกวาดรางวัลระดับประเทศ ยอมฝ่าด่านตรวจคุมเข้มเพื่อเข้าไปถ่ายทอดวิชาให้กับน้องๆ ผู้ก้าวพลาดกว่า 2เดือน โดยนำทั้งวิทยายุทธ์การปรุงอาหาร และการใช้ชีวิต สอนให้น้องผู้ก้าวพลาดมีเกราะป้องกันไม่หวนกลับมาเส้นทางเดิม

“เรือนจำได้รับโอกาสดีๆ ส่งถึงน้องผู้ก้าวพลาด เดินผิดจังหวะ ทำให้เห็นถึงความเมตตา น้ำจิตน้ำใจ ความเสียสละ โอบอ้อมอารีย์ จากคนในสังคม เชฟยอมฝ่าด่านการตรวจค้น ตรวจตรา หลายขั้นตอน ด้วยความมุ่งมั่น ที่ไม่ใช่สอนเพียงแค่วิชาการทำอาหาร แต่ยังสอนวิชาการใช้ชีวิต อย่างเช่น เจ๊จงผู้ที่มีออดีตเป็นหนี้มากมายหลายล้านบาทแล้วพยายามใช้หนี้ที่กู้ยืมมา ทีละเล็กละน้อยจนหมด และกลับมาตั้งตัวได้"

การให้โอกาสกลับคนในเรือนจำได้มีวิชาชีพการทำอาหารติดตัวจึงมีคุณค่ายิ่งใหญ่ ที่ส่งต่อพลัง ทำให้คนที่ขาดโอกาสได้กลับไปใช้ชีวิตดูแลครอบครัว สังคม และเป็นกำลังสำคัญให้กับประเทศชาติ และสร้างภูมิคุ้มกันไม่ให้กลับมาอีกครั้ง โดยเติมเต็มองค์ความรู้ ภายใต้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง หลังจากมีฝีมือแล้วน้องๆ จะมีที่ปล่อยวิชาคือร้านข้าวแกงข้างร้านจำ “เรือนจันท์ ครัวไทย” และ“ร้านกาแฟเรือนจันแลนด์”เป็นร้านฝึกอาชีพทำอาหารและทำขนม

“ในภาวะเศรษฐกิจเช่นนี้ ทำให้ความอดทนอดกลั้นในการประคองชีวิตลดลง ทางเรือนจำจึงได้ผสมผสานการฝึกอบรม สั่งสอน ชี้แนะความรู้วิถีพอเพียงในเรือนจำไม่ให้ก้าวพลาดไปติดหนี้”

ด้าน ดร.ศิริกุล เลากัยกุล Director of Sustainable Brands Thailand เล่าถึงที่มาของโครงการ “Chefs for Chance” โครงการเพื่อสังคมที่มองเห็นคนตัวเล็กที่ถูกมองข้ามในเรือนจำ มาเชื่อมโยงกับ”เชฟ” วิชาชีพที่ไม่เพียงปรุงอาหารเลิศรสให้คนทาน แต่สามารถสร้างสรรค์สังคมดีได้ ซึ่งเรือนจำจันทบุรี เป็นโมเดลแรกที่จะส่งต่อโอกาส ไปยังเรือนจำอื่นๆ ทั่วประเทศ

“เชฟมีความสามารถโน้มน้าวจิตใจ เป็นต้นแบบของสังคมได้ จึงดึงเชฟที่มีหัวใจแบ่งปันพร้อมรับผิดชอบสังคม ทำสิ่งที่มากกว่าปรุงอาหารมาสร้างสรรค์สิ่งดีๆ ให้กับสังคม ไม่ใช่ แค่ส่งมอบอาหาร แต่เป็นการส่งมอบโอกาส”

เชฟเนตร-เนตรอำไพ สาระโกเศศ หนึ่งในเชฟผู้ส่งมอบโอกาสมองเห็นสิ่งที่หยิบยื่นให้น้องผู้ก้าวพลาดเป็นสิ่งที่ยากสำหรับพวกเขา คือโอกาสเริ่มต้นชีวิต ถือเป็นการเปิดประตูอีกบานให้มองเห็นเส้นทางใหม่ที่เป็นไปไม่ได้ให้เป็นจริงได้

“ทุกคนที่ก้าวพลาดต้องการเริ่มต้นใหม่ทุกคนมองว่ายากมาก จึงหยิบยื่นให้ได้ทำในสิ่งที่ต้องการเปลี่ยนมุมมองได้กว้างขึ้นจากที่มองเห็นแต่สิ่งที่เป็นไปไม่ได้ตลอดเวลาให้เป็นไปได้ ซึ่งผลตอบแทนนั้นสูงหาค่าไม่ได้ คือคำขอบคุณของคนที่ไม่มีอะไร”

หนึ่งในน้องผู้ก้าวพลาดที่มีโอกาสได้เรียนรู้กับเชฟมองว่าการฝึกปรือฝีมือจากครั้งนี้เป็นจุดพลิกที่จะตั้งตัวให้กับตัวเอง

“โอกาสขอไม่ได้นอกจากจะมีใครหยิบยื่นให้และเราต้องรีบคว้าไว้ หากมีโอกาสได้ออกไปแล้วทำได้ดีอย่างพี่เชฟ เราก็เอาโอกาสกลับมาคืนให้กับที่นี่เช่นกัน” ปณิธานหลังน้องได้รับโอกาสเรียนรู้จากเชฟ

ไม่เพียงเฉพาะเชฟในไทยเท่านั้น ที่ใช้อาชีพเชฟเปลี่ยนแปลงสังคมให้ดีขึ้น โดยมาร์ค แบรนด์ (Mark Brand) เป็นหนึ่งในเชฟจากต่างประเทศได้มีโอกาสเข้าแลกเปลี่ยนวิธีการทำอาหารกับน้องๆ ในเรือนจำจันทบุรี 1วัน ซึ่งมาร์ค เป็นเชฟชื่อดังแจ้งเกิดจาก“อาหาร”เปลี่ยนชีวิตเขาเป็นนักพูดสร้างแรงบันดาลใจดึงให้คนมาร่วมกันทำสิ่งดีๆให้กับสังคม จากอดีตผู้ที่เคยตกอยู่ในสภาวะไร้บ้าน(Homeless) จนบางเสี้ยวของชีวิตหันไปพึ่งยาเสพติด จึงทำให้เขาเข้าใจคนกลุ่มน้อยที่ไม่ได้รับการเหลียวแลในสังคม และหันมาเป็นผู้ขับเคลื่อนโอกาสให้กับคนกลุ่มเล็กๆในสังคม

ภารกิจของเขานอกจากเป็นเจ้าของร้านอาหารมีชื่อเสียงในแวนคูเวอร์ ยังก่อตั้งบริษัทธุรกิจเพื่อสังคม MarkBrand Inc. ทำอาหารเลี้ยงให้กับบ้านที่ดูแลผู้หญิงและเด็กที่ได้รับผลกระทบจากความรุนแรงในสังคมประมาณ 722 มือต่อวัน รวมถึงมูลนิธิ A Better Life เพื่อระดมเงินเลี้ยงอาหารให้กับผู้ไร้บ้าน โมเดลนี้ได้ขยายไปในสหรัฐ แคนาดา และเม็กซิโก โดยรวมเขาเลี้ยงอาหารคนมากกว่า 2 ล้านมื้อ ผ่านการซื้อเหรียญ TOKEN นำไปให้กับผู้ยากไร้ใช้เป็นคูปองแลกอาหารทาน

แนวคิดของเขาเชื่อว่า "อาหาร” เป็น "ยาวิเศษ" พลังเยียวยาปัญหาในสังคมได้ เพราะการทานอาหารทำให้เกิดพลังงานขับเคลื่อนความคิด ชีวิตในการต่อสู้ ทำให้หลากหลายแบรนด์เข้ามาสนับสนุนไม่ว่าภาคธุรกิจและองค์กรเพื่อสังคม รวมไปถึงคนทั่วไปอยากมีส่วนร่วมอุดมการณ์กับเขา

“อาหารคุณภาพมันส่งผลต่อสุขภาพดี ส่งเสริมความคิดดี อยากเป็นคนดีมีคุณค่าในสังคม”

เขาใช้อาหารเป็นสื่อดึงคนมาเจอกันในงานเลี้ยงอาหารมื้อค่ำดึงคนด้อยโอกาส และคนที่ต้องการแบ่งปันสิ่งดีๆในสังคมมาเจอกัน ร่วมพูดคุยกัน เกิดบทสนทนา และความคิดดีๆ ในการร่วมแก้ไขปัญหาสังคม รวมถึงการเปลี่ยนมุมมองให้ผู้ไร้บ้านได้ลุกขึ้นเปลี่ยนแปลงตัวเอง

“ความโดดเดี่ยว เดียวดาย คือสาเหตุหลักของปัญหาที่ฉุดให้คนหันไปพึ่งพายาเสพติด” นี่คือแนวคิดจุดประกายทำร้านอาหารเป็นพื้นที่เลี้ยงคนไร้บ้าน พึ่งยาเสพติด ให้พวกเขาได้รู้ว่าไม่ได้เผชิญอยู่ในโลกที่ซับซ้อนอย่างอ้างว้างเพียงลำพัง

เป้าหมายอันสูงสุดของมาร์ค แบรนด์ คือการวางมือไม่ต้องทำงานนี้อีกต่อไป นั่นหมายถึงปิดภารกิจไม่มีปัญหาผู้ยากไร้ คนหิวโหย คนไร้บ้าน คนติดยา เพราะสังคมมีสภาพแวดล้อมที่ดีขึ้น

สิ่งที่มีความหมายในชีวิตเชฟของเขาคือ การสร้างพื้นที่ให้กับผู้ไร้โอกาสได้มีโอกาส จะเป็นแบรนด์ที่ยั่งยืนและมีคุณค่ากว่าเป้าหมายของการเป็นเชฟ “มิชลินสตาร์” ได้ขายอาหารราคาแพง มีคนต่อคิวมาทานอาหารในร้าน นั่นเป็นเพียงแค่ทำให้ธุรกิจอยู่ได้ยาวมีกำไรอาจจะ 10-15 ปี เขาคิดยาวไกลกว่านั้น

“เชฟมิชลินสตาร์ได้ขายอาหารราคาแพง แต่การสร้างพื้นที่ สร้างชุมชนให้คน (Community) มาปฏิสัมพันธ์กัน สร้างโอกาสให้คนจะเป็นแบรนด์ยั่งยืนตลอดกาล เพราะคนจะหลั่งไหลเข้ามาไม่มีสิ้นสุด”