เงินเฟ้อไม่จบง่าย ต้องระวังความเสี่ยงด้านเสถียรภาพ | บัณฑิต นิจถาวร

สะท้อนจากพฤติกรรมคนในสังคมที่เอาเงินเฟ้อมาประกอบการตัดสินใจกําหนดราคา เช่น ค่าเช่าบ้าน ทำให้เงินเฟ้อจะยิ่งแก้ยาก ขณะที่ภาวะแวดล้อมที่เคยสนับสนุนให้อัตราเงินเฟ้อในโลกตํ่ามาตลอดก็กําลังเปลี่ยน

เศรษฐกิจโลกกําลังเข้าสู่โลกที่อัตราเงินเฟ้อจะสูงขึ้นเดิม ทำให้นโยบายการเงินต้องยิ่งให้ความสำคัญกับเงินเฟ้อและต้องตอบสนองเร็วเพื่อไม่ให้เกิดปัญหาด้านเสถียรภาพ นี่คือประเด็นที่จะเขียนวันนี้

อัตราเงินเฟ้อทั่วไปในสหรัฐเดือนสิงหาคมวัดจากดัชนีราคาผู้บริโภคเพิ่มขึ้นร้อยละ 8.3 ลดลงจากร้อยละ 8.5 เดือนกรกฎาคมและร้อยละ 9.1 เดือนมิถุนายน แม้ลดลงอัตราเพิ่มก็ยังอยู่สูงขณะที่ตัวเลขไส้ในหรือองค์ประกอบชี้ว่าแรงกดดันเงินเฟ้อในระบบเศรษฐกิจยังมีมาก

อัตราเงินเฟ้อทั่วไปเดือนต่อเดือนเพิ่มขึ้นร้อยละ 0.1 อัตราเงินเฟ้อพื้นฐานที่ไม่รวมราคาอาหารและพลังงานเพิ่มขึ้นร้อยละ 6.3 สูงกว่าร้อยละ 6.1 เดือนกรกฎาคม และเพิ่มร้อยละ 0.4 เดือนต่อเดือน รายการที่เพิ่มมากคือ คือ อาหาร ที่อยู่อาศัย โดยเฉพาะค่าเช่า และ ยารักษาโรค

การปรับขึ้นของค่าเช่าร้อยละ 6.7 สูงสุดในรอบสี่สิบปี ชี้ว่าปัญหาเงินเฟ้อในสหรัฐกําลังเป็นผลจากการปรับขึ้นของราคาบริการแม้ราคาพลังงานจะลดลง

สะท้อนอัตราเงินเฟ้อคาดการณ์โดยภาคธุรกิจและประชาชนที่ได้ปรับสูงขึ้น จากที่ผู้ประกอบการได้เริ่มเอาอัตราเงินเฟ้อที่เกิดขึ้นจริงมาประกอบการตัดสินใจในการกําหนดราคาสินค้าและบริการ

การเปลี่ยนพฤติกรรมนี้ถ้าขยายไปมากในระบบเศรษฐกิจ ปัญหาเงินเฟ้อก็จะแก้ยากเพราะราคามีแต่จะปรับสูงขึ้น ด้วยเหตุนี้ตลาดการเงินจึงคาดว่าธนาคารกลางสหรัฐคงปรับขึ้นอัตราดอกเบี้ยนโยบายอีกร้อยละ 0.75 ในการประชุมอาทิตย์นี้

เพื่อสร้างความมั่นใจให้กับภาคธุรกิจและประชาชนในความจริงจังของภาคทางการที่จะแก้เงินเฟ้อ และเพื่อดึงกลับอัตราเงินเฟ้อคาดการณ์ของภาคธุรกิจให้อยู่ในเกณฑ์ตํ่า

สถานการณ์เงินเฟ้อในส่วนอื่นของโลกก็ไม่ต่างกัน คือ อัตราเงินเฟ้อยังอยู่ในระดับสูง ยกเว้นจีน อัตราเงินเฟ้อสหภาพยุโรปอยู่ที่ร้อยละ 10.1 เดือนสิงหาคมเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 9.8 เดือนกรกฎาคม เป็นผลจากราคาพลังงานและอาหาร

เฉพาะประเทศในกลุ่มยูโรโซนอัตราเงินเฟ้อเพิ่มขึ้นร้อยละ 9.1 เดือนสิงหาคม ที่อังกฤษอัตราเงินเฟ้อเพิ่มขึ้นร้อยละ 8.6 ลดจากร้อยละ 8.8 เดือนก่อนหน้า เป็นผลจากการปรับขึ้นของราคาอาหาร ค่าใช้จ่าย ที่อยู่อาศัย และการเดินทาง

สำหรับประเทศเราก็คล้ายกัน อัตราเงินเฟ้อยังเป็นขาขึ้น อัตราเงินเฟ้อทั่วไปเดือนสิงหาคมเพิ่มขึ้นร้อยละ 7.9 สูงกว่าร้อยละ 7.6 เดือนกรกฎาคม ซึ่งปัจจัยหลักคือราคาพลังงาน

ส่วนอัตราเงินเฟ้อพื้นฐานเพิ่มขึ้นร้อยละ 3.2 สูงกว่าร้อยละ 3.0 เดือนก่อนหน้า อัตราเงินเฟ้อวัดจากดัชนีราคาผู้ผลิตเพิ่มขึ้นร้อยละ 10.1 ทั้งหมดแสดงว่าแรงกดดันเงินเฟ้อในระบบเศรษฐกิจยังมีมาก และคงมีมากขึ้นอีกเมื่อมีการปรับอัตราค่าจ้างขั้นต่ำขึ้นในเดือนตุลาคม

ดังนั้นชัดเจนว่าปัญหาเงินเฟ้อในเศรษฐกิจโลกจะไม่จบง่าย ตราบใดที่ดิสรัปชันในระบบการผลิตของโลกโดยเฉพาะด้านพลังงานและอาหารยังมีอยู่ ที่สำคัญการแก้ไขปัญหาที่ช้า

เช่น การขึ้นดอกเบี้ย และการ "หลุด" ของอัตราเงินเฟ้อคาดการณ์ที่เปลี่ยนพฤติกรรมผู้ประกอบการในการกําหนดราคา จะทำให้การแก้ปัญหาเงินเฟ้อยิ่งยากขึ้นและใช้เวลา ผลคือ เศรษฐกิจโลกจะต้องอยู่กับอัตราเงินเฟ้อที่สูงนานขึ้น

ในประเด็นนี้ Agustin Carstens (อกัสทิน คาร์สเทิน) General Manager ธนาคารเพื่อการชําระเงินระหว่างประเทศหรือ Bank for International Settlement (BIS) ให้ความเห็นอย่างน่าสนใจในการสัมมนา Jackson Hole Symposium เมื่อเดือนที่แล้วว่า

อัตราเงินเฟ้อที่สูงขั้นนี้อาจไม่ใช่เรื่องชั่วคราว แต่อาจเป็นลักษณะถาวรของเศรษฐกิจโลกจากนี้ไป เพราะปัจจัยที่เคยสนับสนุนให้อัตราเงินเฟ้อในเศรษฐกิจโลกตํ่ามาตลอด

เช่น เสถียรภาพทางการเมือง ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี กระแสโลกาภิวัตน์ โครงสร้างประชากร กําลังสูญเสียพลังสนับสนุนและอิทธิพล ทำให้

เศรษฐกิจโลกที่มีอัตราเงินเฟ้อตํ่าจะเป็นเรื่องในอดีต เศรษฐกิจโลกกําลังเปลี่ยนผ่านไปสู่เศรษฐกิจโลกที่จะมีอัตราเงินเฟ้อสูงขึ้นกว่าเดิม

ทําให้นโยบายการเงินจะยิ่งต้องให้ความสำคัญกับเงินเฟ้อและต้องตอบสนองเร็วเพื่อลดความเสี่ยงต่อเสถียรภาพเศรษฐกิจ

ประเด็นความเสี่ยงด้านเสถียรภาพนี้เริ่มมีให้เห็นขณะนี้ในบางประเทศในภูมิภาค ที่การตอบสนองที่ช้าต่อปัญหาเงินเฟ้อ ด้วยการไม่ขึ้นอัตราดอกเบี้ยเร็วเท่าที่ควรเพราะห่วงผลที่จะมีต่อเศรษฐกิจ

ทําให้ภาคธุรกิจไม่ปรับตัวขณะที่ภาครัฐยังใช้จ่ายเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจ ผลคือประเทศใช้จ่ายเกินตัวเทียบกับความสามารถในการหารายได้ที่ประเทศมี ดุลบัญชีเดินสะพัดขาดดุลมาก

ค่าเงินของประเทศอ่อนลงทั้งจากการขาดดุลบัญชีเดินสะพัดและการไหลออกของเงินทุนต่างประเทศจากส่วนต่างอัตราดอกเบี้ยที่กว้างขึ้น การอ่อนค่าของเงินทําให้อัตราเงินเฟ้อยิ่งเร่งตัว

ขณะที่การขาดดุลบัญชีเดินสะพัดและการเข้าแทรกแซงเพื่อชะลอการอ่อนค่าของเงินโดยภาคทางการทำให้ประเทศสูญเสียทุนสำรองทางการมากและต่อเนื่อง

ทั้งหมดคืออาการของความไม่สมดุล คือ ดุลบัญชีเดินสะพัดขาดดุล อัตราเงินเฟ้อสูง และทุนสํารองทางการลดลง เป็นสัญญาณของปัญหาด้านเสถียรภาพที่ต้องระวัง

จึงชัดเจนว่าปัญหาเงินเฟ้อจะไม่จบง่าย และความเสี่ยงของการไม่ทำอะไรต่อเสถียรภาพเศรษฐกิจเป็นเรื่องที่ต้องตระหนักและระวังมาก.

คอลัมน์ เศรษฐศาสตร์บัณฑิต

ดร.บัณฑิต นิจถาวร

ประธานมูลนิธินโยบายสาธารณะเพื่อสังคมและธรรมาภิบาล

[email protected]