เปิด 5 มรสุม ‘เศรษฐกิจไทย’ ในวันภูมิรัฐศาสตร์ตะวันออกกลาง 'ขัดแย้ง' รุนแรง

“ปัญหาภูมิรัฐศาสตร์” ถือเป็นหนึ่งในปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญที่อาจส่งผลกระทบต่อภาวะเศรษฐกิจทั้ง "เศรษฐกิจโลก" และ"เศรษฐกิจไทย" โดยเฉพาะสถานการณ์ความขัดแย้งในตะวันออกกลาง ประกอบกับความยืดเยื้อของความขัดแย้งระหว่างรัสเซียและยูเครน

เมื่อรวมกับการดำเนินมาตรการกีดกันทางการค้าระหว่างสหรัฐฯ และจีน ที่หากยืดเยื้อรุนแรงมากขึ้นจะส่งผลกระทบโดยตรงต่อห่วงโซ่การผลิตโลกและเศรษฐกิจโลกในภาพรวม รวมทั้งจะเกิดความผันผวนในตลาดการเงินโลกและระดับราคาพลังงานและสินค้าโภคภัณฑ์ ที่จะกระทบมายังเศรษฐกิจไทยได้

ความไม่แน่นอนของปัจจัยภายนอกเหล่านี้เป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้ สภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สศช.) ปรับลดคาดการณ์ผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (จีดีพี) ปีนี้ลงจากเดิม 2.7% เหลือประมาณ 2.5%

ความขัดแย้งในภูมิภาคตะวันออกกลางที่กลับมาปะทุอีกครั้งหลังจากการโจมตีกันระหว่างอิสราเอล และฮามาส ที่เริ่มขึ้นตั้งแต่วันที่ 7 ต.ค.2566 มาถึงการตอบโต้ทางการทหารกันระหว่างอิสราเอล และอิหร่านจนเกิดความกังวลว่าสถานการณ์จะบานปลายกลายเป็นสงครามใหญ่ระดับภูมิภาคได้

โดยปัจจุบันนี้สถานการณ์ลดความตรึงเครียดลงไปบ้าง แต่ก็ยังไม่สิ้นสุดลง หลายฝ่ายยังคงจับตาสถานการณ์ในตะวันออกกลางว่าจะส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจโลกมากเพียงใด

สำหรับผลกระทบจากปัญหาภูมิรัฐศาสตร์ในตะวันออกกลางที่กระทบกับเศรษฐกิจของไทยนั้นมีทั้งทางตรงและทางอ้อม สศช.ได้คาดการณ์ผลกระทบจากสถานการณ์ความขัดแย้งในภูมิภาคตะวันออกกลางต่อเศรษฐกิจไทยไว้ 5 ด้าน ดังนี้

1.ผลกระทบโดยตรงผ่านการค้าระหว่างประเทศ การท่องเที่ยว และการลงทุนโดยตรง โดยประเทศไทยมีความเชื่อมโยงกับประเทศคู่ขัดแย้งโดยตรง (อิสราเอลและอิหร่าน) ในสัดส่วนที่ต่ำ โดยผลกระทบในช่องทางดังกล่าวจึงมีอย่างจำกัด

2.ผลกระทบที่จะเกิดกับราคาพลังงาน ภูมิภาคตะวันออกกลางมีความสำคัญในแง่ผู้ผลิตและผู้ส่งออกสำคัญของน้ำมันดิบส่งผลให้สถานการณ์ในภูมิภาคจะมีผลต่อระดับราคาน้ำมันดิบในตลาดโลกอย่างมีนัยสำคัญ ขณะเดียวกัน ประเทศไทยมี่การนำเข้าน้ำมันดิบจากภูมิภาคดังกล่าวมากกว่า 50% จึงเป็นช่องทางการส่งผ่านผลกระทบหลักที่มีต่อประเทศไทย หากมีการสู้รบขยายวงกว้างจะกระทบกับเศรษฐกิจไทยได้ 

โดยปัจจุบันประเทศไทยนำเข้าน้ำมันดิบจากหลายประเทศมีสัดส่วนตามการนำเข้าจาก 10 ประเทศหลัก ดังนี้ 

1. สหรัฐอาหรับเอมิเรสต์ (UAE) 36.5% 
2. ซาอุดิอาระเบีย 15% 
3. มาเลเซีย 8.2% 
4. สหรัฐฯ 7.4% 
5. อินโดนิเซีย 4.7% 
6. ลิเบีย 3.9% 
7. แองโกลา 3.5% 
8. ญี่ปุ่น 3.5% 
9. ไนจีเรีย 3% 
10. ยุโรป 2.5% 

 

3.ราคาสินค้าโภคภัณฑ์ ผลกระทบดังกล่าวยังเป็นไปอย่างจำกัด โดยราคาวัตถุดิบทางการเกษตรและสินแร่สำคัญ ๆ มีการปรับขึ้นภายหลังจากเดือนตุลาคม 2566แต่เป็นการปรับขึ้นในระดับที่น้อยกว่าช่วงสงครามระหว่างรัสเซียและยูเครนเริ่มขึ้น เนื่องจากภูมิภาคตะวันออกกลางไม่ได้เป็นแหล่งวัตถุดิบที่สำคัญ  

4.ความผันผวนของตลาดการเงินโลก สถานการณ์ความขัดแย้งที่รุนแรงขึ้นจะส่งผลให้มีการเคลื่อนย้ายเงินลงทุนไปยังสินทรัพย์ที่มีความเสี่ยงต่ำ (Safe Haven) มากขึ้น อาทิ ทองคำ และพันธบัตรรัฐบาลสหรัฐฯ ส่งผลให้ค่าเงินของประเทศกำลังพัฒนาและเศรษฐกิจเกิดใหม่ อ่อนค่าลง ขณะที่ตลาดทุนมีความผันผวนในระยะสั้นภายหลังจากที่เหตุการ์ณ์ความขัดแย้งทวีความรุนแรงขึ้น

และ 5.การหยุดชะงักของห่วงโซ่อุปทานโลก ผลกระทบหลักมาจากการโจมตีเรือขนส่งสินค้าในทะเลแดงโดยกลุ่มฮูตีในเยเมน ส่งผลให้การขนส่งผ่านทะเลแดงและคลองสุเอชปรับตัวลดลงจนส่งผลต่อต้นทุนการค้าระหว่างประเทศ และกระทบต่อต้นทุนการนำเข้าและส่งออกของไทยได้ เนื่องจากค่าระวางเรือที่ปรับตัวสูงขึ้น