นำโดยไม่กำกับ

แต่พบเห็นกันเป็นประจำว่า มีหลายคนใหญ่คนโตที่เอาแต่นำอย่างเดียว ไม่ยอมทำหน้าที่กำกับการดำเนินการในองค์กรของตน เปิดเสรีให้ผู้คนในองค์กรกระทำได้ทุกอย่าง ขอเพียงแค่ให้เป็นไปตามที่ท่านผู้นำได้กำหนดเส้นชัยเอาไว้ 

ถ้านำว่าจะกำจัดเรื่องไม่ดีให้หมดไปจากองค์กร อาจหมายรวมถึงการใช้วิธีการสกปรกทั้งปวงในการกำจัดเรื่องไม่ดีเหล่านั้น การใช้อำนาจเกินสมควร การชกใต้เข็มขัดจะกลายเป็นเรื่องธรรมดา สำหรับการนำโดยปราศจากการกำกับดูแล หมายความว่าใครก็ตามที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินการภายใต้การนำที่ไม่มีการกำกับดูแล ต้องตกอยู่ในความเสี่ยงจากผลการดำเนินการที่กระทำได้อย่างไร้ขอบเขต

โดยทั่วไปแล้ว การนำและการกำกับดูแลเป็นของคู่กันเสมอ ผู้นำนำองค์กรโดยกำหนดอนาคตที่ต้องการให้เกิดขึ้น พร้อมกับบอกกล่าวชักชวนให้ผู้คนร่วมกันเดินหน้าไปสู่อนาคตที่พึงประสงค์นั้น เมื่อผู้นำได้ใจยอมรับจากผู้คนแล้ว ผู้คนเห็นด้วยกันแล้วว่าเส้นชัยที่ชวนกันไปนั้นเป็นประโยชน์กับทุกคน ผู้นำจะมุ่งเน้นให้เกิดการปฏิบัติ คอยบอกว่าใครต้องทำอะไรกันบ้าง เพื่อช่วยกันขับเคลื่อนองค์กรไปสู่เส้นชัยนั้น โดยไม่ละเลยที่จะคอยกำกับดูว่าที่ทำกันอยู่นั้นต้องเป็นไปอย่างชอบด้วยกฎระเบียบต่างๆ ทำไปอย่างมีความรับผิดชอบ ทำไปอย่างโปร่งใส ไม่มีลับลมคมในใดๆ ทำไปโดยเน้นประสิทธิภาพและประสิทธิผล เรื่องเหล่านี้โดยรวมแล้วบ้านเราชอบพูดกันว่ากำกับดูแลการดำเนินการขององค์กรอย่างมีธรรมาภิบาล

การกำกับดูแลการดำเนินงานยังรวมไปถึงการกำหนดจริยธรรมวิชาชีพให้ยึดถือปฏิบัติ อะไรทำได้ทำไม่ได้ก็มีกรอบกำหนดไว้ชัดเจน ใครไม่ทำตามก็มีกลไกในการติดตามแก้ไขให้กลับมาอยู่ในกรอบจริยธรรม ที่ดีขึ้นไปอีกคือมีการส่งเสริมให้ทุกคนทำงานยึดมั่นในหลักคุณธรรมที่รู้ด้วยตนเองเลยว่า ที่จะทำหรือไม่ทำนั้นดีหรือไม่ดีอย่างไร โดยไม่ต้องให้มีใครมากำหนดให้

จะด้วยเหตุผลใดไม่แน่ชัดที่ทำให้หลายองค์กรมีผู้นำที่นำเป็นอย่างเดียว คือกำหนดเส้นชัยให้องค์กรได้ มองไปรอบตัวแล้วบอกได้ว่าองค์กรควรจะไปทางไหน เก่งกาจในวาทศิลป์เลยเกลี้ยกล่อมคนให้เชื่อตามนั้นได้ไม่ยาก แต่ที่เริ่มยากคือส่วนใหญ่เป็นการ “ขายฝัน” คือบอกไม่ได้ว่าถ้าจะไปถึงเส้นชัยที่ตนเองชวนเชื่อไว้นั้น ใครต้องทำอะไรกันบ้าง เก่งเรื่องชวนไปขึ้นยอดเขาหิมาลัย แต่เดินหน้าไปด้วยกันโดยไม่มีใครเตรียมเครื่องไม้เครื่องมือในการปีนเขาติดตัวไปด้วย ขายฝันแต่มุ่งการปฏิบัติให้เกิดตามฝันนั้นไม่เป็น

นำโดยไม่กำกับที่แย่ลงไปอีกคือ ปล่อยให้ต่างคนต่างเดินหน้าสู่เส้นชัยนั้น โดยไร้กรอบกติกา ไร้ความรับผิดชอบ ไร้กติกาแปลว่าทำได้ทุกวิธี จะดีจะเลวอย่างไรก็ทำไป ขอเพียงแค่ให้ได้ตามที่ฉันนำไว้ ซึ่งการเล่นนอกกติกาไม่ใช่แค่เดือดร้อนกับคนอื่นที่มาแข่งขันทำมาหากินในวงการเดียวกัน แต่ยังเดือดร้อนไปถึงเพื่อนร่วมงานด้วย

เมื่อใดที่ใครสักคนออกนอกกติกา การร่วมมือกันทำงานจะเกิดโกลาหล เกมจะวุ่นวายไปหมด ถ้าผู้เล่นสักคนหนึ่งเปลี่ยนวิธีเล่นจากการเล่นตามกติกาฟุตบอลไปเป็นเตะบอลแบบมวยไทย ตีศอกอัดเข่าใส่คนที่เข้ามาสกัด เลี้ยงลูกไปถึงผู้รักษาประตูก็กระโดดเตะก้านคอไปก่อนยิงบอลเข้าประตู ตอนที่ผู้รักษาประตูสลบไปแล้ว

ไร้ความรับผิดชอบระดับเบื้องต้น คือนำไปแล้วไม่ใส่ใจว่างานจะสำเร็จตามนั้นได้หรือไม่ ไร้ความรับผิดชอบระดับต่อไปคือไม่ใส่ใจว่างานเสร็จโดยสิ้นเปลืองเกินไปหรือไม่ ไร้ความรับผิดชอบอีกระดับ คือไม่พร้อมรับผิดชอบกับผลที่เกิดขึ้น แต่ถ้าผลดีก็รับความดีไป ถ้าผลไม่ดีก็โยนความล้มเหลวนั้นให้คนนั้นคนนี้อย่างหน้าตาเฉย

ผู้นำที่นำไม่เป็นแต่กำกับดูแลได้ จะเสียหายแค่ทำให้องค์กรอยู่นิ่งกับสารพัดขั้นตอนไม่แตกต่างไปจากระบบราชการสมัยโบราณ ทั้งโลกเขายอมรับกันหมดแล้วแต่ยังรอเอกสารสารพัดอย่างก่อนอนุญาตให้ใช้ได้ ส่วนผู้นำที่นำเป็นแต่กำกับดูแลไม่เป็น สร้างหายนะได้มากกว่า คือได้ตั้งแต่ความป่าเถื่อน การฉ้อโกง การเลือกปฏิบัติ ไปจนถึงความล้มเหลวอย่างยาวนาน.