“เล่นกับไฟ(ป่า)ให้เป็น"ลดฝุ่นPM2.5สานต่อวิถีทำกินคนพื้นถิ่น

โดยมีองค์กรเอกชน อย่างมูลนิธิใจกระทิงมาเป็นฝ่ายสนับสนุนเชื่อมรอยต่อของหน่วยงานต่างๆ รวมถึงองค์ความรู้เกี่ยวกับไฟป่า ให้เป็นหนึ่งเดียวกันโดยมีเป้าหมายประโยชน์ร่วมกันทุกภาคส่วน อย่างไรก็ตาม การทำงานทั้งหมดต้องอยู่บนพื้นฐานการเข้าใจ“ไฟป่า” ซึ่งไม่ใช่แค่การดับไฟ  หรือควบคุมไม่ให้เกิดไฟเลย แต่เป็นการ “เล่นกับไฟ(ป่า)ให้เป็น” 

สำหรับ กิจกรรมสานพลังคนอมก๋อยร่วมจัดการไฟแปลงใหญ่ (เติมฝัน เติมไฟกับใจกระทิง)  ณ ลานหิน 330 ล้านปีอมก๋อย ตำบลยางเปียง อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งมีเวทีเสวนาว่าด้วยเรื่องแนวทางการบริหารจัดการไฟและการหนุนเสริมจากหน่วยงานภาคีต่างๆมีเรื่องราว “คน” กับ“ไฟ” ในมุมมองต่างๆที่น่าสนใจ 

        ชนพัฒน์ เงินสุเจ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลนาเกียน อ.อมก๋อย จ.เชียงใหม่ เล่าว่า ไฟป่าเป็นสิ่งจำเป็น อย่าห้ามอย่างเดียว ก่อนหน้านี้การจัดการจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องคือการห้ามไม่ให้มีการเกิดไฟเลย จึงเกิดการลอบเผาซึ่งทำให้ควบคุมไม่ได้ แต่แนวทางการจัดการแบบใหม่คือ เผาได้แต่ต้องอยู่บนพื้นฐานการจัดการร่วมกัน 

ขณะนี้ มีแอพลิเคชั่น Fire D ซึ่งเป็นการแจ้งการเผาทั้งการเผาเพื่อทำไร่ และการเผาเพื่อหาของป่า ซึ่งเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการดำรงชีวิตของคนในพื้นที่ หลักการทำงานของแอพนี้คือ ชาวบ้านลงทะเบียนใช้แอพซึ่งจะทำให้ทราบจุด หรือ พื้นที่ของชาวบ้านคนนั้น เมื่อต้องการจะเผา ก็แจ้งเข้ามาในแอพ ระบบจะทำการประมวลผลเพื่อแจ้งให้ทราบว่าการเผาในช่วงเวลานั้นๆ เหมาะสมหรือไม่ เบื้องต้น จะพิจารณาจากจำนวนความหนาแน่นของการเผา เพื่อไม่ให้เกิดกลุ่มความร้อนที่จะก่อให้เกิดHot Spot และควันไฟที่มากจนเกินไปซึ่งเป็นสาเหตุฝุ่นจิ๋ว 

ชนพัฒน์ กล่าวอีกว่า ในส่วนไฟป่าที่เกิดขึ้นโดยไม่ทราบสาเหตุ หรือ ควบคุมไม่ได้ ขณะนี้มีอาสาสมัครจากชาวบ้านทำงานร่วมกันแบบครบวงจร คือ การทำแนวกันไฟ คือการขจัดเศษในไม้แห้ง การชิงเผาในพื้นที่ที่ประเมินว่าจำเป็นต้องเผาเพื่อขจัดเชื้อเพลิงหากเกิดไฟป่าลุกลามมา แนวทางต่อไปคือการตั้งหน่วยเฝ้าระวังไฟป่า ซึ่งจะทำหน้าที่สังเกตและระงับเหตุในเบื้องต้นก่อน หากเกินกว่าขีดความสามารถก็จะแจ้งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องและระดมชาวบ้านในพื้นที่มาช่วยดับไฟ 

“ในส่วนของจิตอาสา  ผมไม่อยากให้มองว่าสนับสนุนเรื่องเงินอย่างเดียว แต่เราอยากได้เรื่องของอุปกรณ์ หรือ หน่วยจิตอาสาที่มากพอที่จะสลับสับเปลี่ยนกันมาทำงานดูแลโดยไม่กระทบการประกอบอาชีพปกติ อย่างไรก็ตาม การที่ภาครัฐส่งงบประมาณสนับสนุนซึ่งปีนี้งบประมาณมาถึงเร็วกว่าที่ผ่านมาทำให้การบริหารจัดการส่วนจิตอาสาเป็นไปด้วยดี ขณะนี้เชื่อว่าเชียงใหม่ไม่ใช่จุดHot Spot มากที่สุดในประเทศอีกแล้ว”

ชัยรัตน์ เรืองฤทธิ์ นักวิชาการสาธารณสุขชำนาญการ รักษาราชการแทน สาธารณสุขอำเภออมก๋อย กล่าวว่า ยิ่งเผาหมอกควันจะไม่มีที่ไป จากนั้นจะเคลื่อนสู่ที่ต่ำ และจะสะสมเป็นผลกระทบต่อสุขภาพ อย่างไรก็ตาม ประชาชนในพื้นที่สูงก็มีความเสีี่ยงด้านสุขภาพเช่นกันเพราะเป็นจุดที่เผาที่จะมีการสูดควันไฟเข้าไปด้วยและกลุ่มเด็กเล็กและผู้สูงอายุคือกลุ่มที่จะได้รับผลกระทบจากควันไฟมากที่สุด 

        รังสรรค์ ขอผล  ผู้อำนวยการส่วนจัดการที่ดินป่าไม้ กล่าวว่า อำเภออมก๋อยมีพื้นที่ป่าไม้ผืนใหญ่ที่สุดของประเทศ 1.3 ล้านไร่ สำหรับแนวทางการจัดการกำหนดการตั้งจุดสกัด2 รูปแบบ โดย 1. รูปแบบบูรณาการบริเวณทางเข้าออกเขตป่าเพื่อตรวจสอบและคัดกรองบุคคลเข้าป่าซึ่งจะมีการแจ้งข้อมูลหากเกิดเหตุไฟป่าขึ้น จะทำให้ทราบสาเหตุหรือผู้ต้องสงสัย ซึ่งการควบคุมแบบนี้ชาวบ้านยังสามารถเข้าไปใช้ประโยชน์จากป่าไม้ได้  

2.รูปแบบ การกำหนดจุดเฝ้าระวัง โดยเจ้าหน้าที่เข้าไปเฝ้าระวังในจุดด้านในป่าเมื่อเห็นไฟป่าก็จะเข้าดำเนินการจัดการทันทีนอกจากนี้จะมีการจัดจ้างชาวบ้านทำหน้าที่ผู้ปฏิบัติหน้าที่งานไฟป่า จุดละสามคนในพื้นที่ด้านในเป็นการควบคุมจากพื้นที่ส่วนใน

ธนากร หล้าเป็ง กำนันตำบลยางเปียง กล่าวว่า ไฟป่าเกิดขึ้นทุกปีการเก็บเห็ดก็เกิดขึ้นทุกปีดังนั้นการทำมาหากินจากป่าเป็นสิ่งที่จำเป็น ซึ่งเมื่อตอนเด็กๆดูแนวไฟบนภูเขาก็ไม่เห็นมีอะไร แต่ตอนนี้คนมากขึ้นวิถีชีวิตก็เปลี่ยนไปการเผาอาจไม่ใช่ทางออกของการทำการเกษตรหรือการทำมาหากินเหมือนแต่ก่อนเพราะก่อปัญหาและส่งผลกระทบมากมาย

แต่การจัดการไฟป่าต้องทำอย่างเข้าใจและต้องประเมินว่าข้อเสียจากการทำงานก่อนหน้านี้คืออะไรและควรแก้ไขอย่างไรเพราะถ้ายังทำแบบเดิมผลออกมาก็จะไม่ต่างจากเดิม ซึ่งในขณะนี้ทุกฝ่ายกำลังร่วมกันทำงานเพื่อให้ผลของการดูแลไฟป่าเป็นไปในทางที่ดีขึ้นเพราะเรากำลังเล่นกับไฟ(ป่า)ต้องระวังและเข้าใจให้มากๆ