กะเหรี่ยงคราฟต์ วิถีใหม่สร้างรายหลักแสน ช่วยลดเผาป่า สาเหตุ PM2.5

ชาวกะเหรี่ยงเป็นกลุ่มชนพื้นเมืองในภาคเหนือของประเทศไทยที่พึ่งพาการทำเกษตรแบบดั้งเดิม โดยเฉพาะการปลูกข้าวโพดมานานหลายชั่วอายุคน ความเป็นอยู่ของพวกอยู่เคียงข้างไปกับธรรมชาติ อย่างไรก็ตาม ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา มีความท้าทายที่คุกคามวิถีชีวิตของพวกเขา

ปัญหาสำคัญประการหนึ่งที่ชาวกะเหรี่ยงต้องเผชิญคือรายได้จากการปลูกข้าวโพดที่ลดลง ด้วยปัจจัยหลายประการ เช่น ราคาข้าวโพดทั่วโลกมีความผันผวนสูง ต้นทุนที่เพิ่มขึ้น ทำให้กำไรของเกษตรกรลดลง ยิ่งไปกว่านั้น มลพิษ PM2.5 ทำให้การทำฟาร์มยากขึ้นกว่าเดิม

เพื่อลดปัญหาที่พวกเขาเผชิญ ชาวกะเหรี่ยงอาจต้องพิจารณาหาวิธีการเพาะปลูกที่หลากหลาย หรือมีส่วนร่วมในการดำเนินอาชีพอื่นๆ การแก้ไขปัญหารากเหง้าของมลพิษ PM2.5 ผ่านการปฏิบัติทางเกษตรที่ดีขึ้นและความร่วมมือในระดับภูมิภาค ก็เป็นสิ่งสำคัญที่จำเป็นสำหรับการประกันความยั่งยืนในอนาคตของพวกเขา

อย่างเช่น “Karen Design” (คาเรน ดีไซน์) กิจการเพื่อสังคมที่ใช้ “กะเหรี่ยงคราฟต์” แก้ปัญหา “เผาป่า - ชุมชนขาดรายได้” ในชุมชนแม่โถน้อย บนยอดดอยสูงในจังหวัดแม่ฮ่องสอน

“Karen Design” เกิดขึ้นจากไอเดียของสองพี่น้อง "จีรพันธ์ และ ชุณวัณ บุญมาริ" ที่ต้องการที่จะเห็นการเปลี่ยนแปลงในชุมชนแม่โถน้อย เพราะคนมีรายได้หลักจากการปลูกข้าวโพดและธัญพืชบนดอยเท่านั้น จึงได้ขยายเครือข่ายกลุ่มแม่บ้าน และดัดแปลงผลิตภัณฑ์เครื่องทอกะเหรี่ยงหลากหลายรูปแบบ เพื่อตอบโจทย์คนรุ่นใหม่ โดยไม่จำกัดใช้เฉพาะในพิธีสำคัญเท่านั้น

Karen Design เป็น 1 ใน 3 สุดยอดกิจการเพื่อสังคมที่คว้าทุนในโครงการ Banpu Champions For Change (BC4C) ปีที่ 13 ได้รับความรู้และแรงบันดาลใจจาก บริษัท บ้านปู จำกัด (มหาชน) สถาบัน ChangeFusion ซึ่งช่วยเสริมสร้างองค์ความรู้และทุนสนับสนุนทำให้พวกเขาสามารถสร้างรายได้ถึงหลักแสนบาทในระยะเวลาไม่ถึงหนึ่งปี พร้อมกับการกระจายรายได้ให้กับชุมชน

ชุมชนแม่โถน้อยกับงานหัตถกรรม

จีรพันธ์ กล่าวว่า บนดอยมีความลำบากในการเข้าถึงทรัพยากรพื้นฐาน เช่น การไม่มีไฟฟ้าใช้เวลาฝนตก สัญญาณโทรศัพท์ติดขัด การเดินทางที่ยากลำบากเพราะอยู่ในพื้นที่ห่างไกล แต่ความอยากเห็นการเปลี่ยนแปลงทำให้ต้องมองหาโอกาสใหม่ๆ จึงนำเอาภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ถูกมองข้ามอย่างการทอผ้ากะเหรี่ยง มาต่อยอดให้ตอบโจทย์ไลฟ์สไตล์คนรุ่นใหม่

"เราจึงขยายเครือข่ายรวมกลุ่มแม่บ้าน และดัดแปลงสินค้าให้มีหลายหลาก ไม่ว่าจะเป็น เสื้อ ชุดเดรส ย่าม และอื่นๆ ทำให้สามารถใส่ได้ในชีวิตประจำวัน ไม่เชย และ ไม่จำเป็นต้องใส่เฉพาะพิธีสำคัญอย่าง 'การแต่งงาน' เท่านั้น

รวมไปถึงการสร้างมูลค่าเพิ่มให้ 'เปลือกข้าวโพด' วัสดุเหลือทิ้งจากการเก็บเกี่ยวในภาคการเกษตรให้เป็นโคมไฟตกแต่งที่ทันสมัย สไตล์มินิมอล ตอบโจทย์คนชอบแต่งบ้านด้วยวัสดุธรรมชาติ”

ช่องทางออนไลน์ TikTok

สองพี่น้องสามารถนำองค์ความรู้ไปปรับใช้จนสามารถสร้างรายได้ถึงหลักแสนและเพิ่มการกระจายรายได้ให้ชุมชนในเวลาไม่ถึง 1 ปี

จีรพันธ์ กล่าวว่า การเข้าร่วมโครงการฯ ของบ้านปู ทำให้ได้รับโอกาสและแรงบันดาลใจ จากเพื่อนๆ และรุ่นพี่ผู้ประกอบกิจการเพื่อสังคม รวมถึงคณะกรรมการและพี่เลี้ยงซึ่งเป็นผู้เชี่ยวชาญในด้านต่างๆ ที่คอยให้คำปรึกษาอย่างใกล้ชิด ทำให้สามารถตั้งหลักด้านความคิด และกำหนดเป้าหมายได้ชัดเจนยิ่งขึ้น

"เราเริ่มต้นด้วยการคำนวณต้นทุนและตั้งราคาขายโดยการกำหนดกำไรที่เหมาะสม พร้อมศึกษาพฤติกรรมและความต้องการของลูกค้าอย่างละเอียด โดยโครงการฯ ให้ทุน 80,000 บาท ในช่วงทดลองตลาด 3 เดือน จึงเน้นการขายผ่านช่องทางออนไลน์ โดยเฉพาะการโปรโมทบน TikTok ที่เข้าถึงกลุ่มลูกค้าได้ง่ายและรวดเร็ว

ทำให้สามารถสร้างยอดขายสินค้าทั้ง 2 แบบ ได้เกือบ 250,000 บาท แบ่งเป็นออเดอร์ผ้าทอกะเหรี่ยงกว่า 200 ตัว สร้างรายได้ให้กับคนในชุมชน 2,000 – 5,000 บาทต่อเดือน และออเดอร์โคมไฟจากเปลือกข้าวโพด จำนวนกว่า 80 ตัว สร้างรายได้ต่อคนประมาณ 1,500 บาทต่อเดือน”

หมู่บ้านเล็กๆ ที่ถูกล้อมรอบด้วยทุ่งข้าวโพด

ชาวบ้านเริ่มเกิดข้อสงสัยเกี่ยวกับวิถีชีวิตของพวกเขา ว่าจะเกิดความยั่งยืนได้อย่างไร Karen Design จึงได้ตัดสินใจเปลี่ยนแปลงสิ่งที่ชุมชนเคยทำ โดยชักชวนชาวบ้านลดพื้นที่ปลูกข้าวโพดจาก 390 ไร่ลงมาโปรดลดเหลือเพียง 50% หรือประมาณ 195 ไร่

และแทนที่จะปลูกข้าวโพด พวกเขาเริ่มมองเห็นโอกาสในการปลูกไม้ผล พืชเศรษฐกิจ และไม้ดั้งเดิม นี่ไม่ใช่เพียงการเปลี่ยนแปลงในเกษตรกรรมของหมู่บ้านเท่านั้น แต่เป็นการฟื้นฟูความยั่งยืนของธรรมชาติอีกด้วย

ต้นไม้ผลที่ปลูกใหม่เริ่มเติบโตอย่างงดงาม ท้องทุ่งที่เคยเป็นทะเลของข้าวโพดได้กลายเป็นสวนที่หลากหลายมากขึ้น สิ่งนี้ไม่เพียงช่วยลดการเผาป่าเท่านั้น แต่ยังเพิ่มความหลากหลายทางการเกษตรให้กับชุมชน Karen Design ยังคงอยู่เคียงข้างชาวบ้านอย่างเข้มแข็ง

Karen Design ได้รับทุนจำนวน 250,000 บาทจากการเป็นหนึ่งในสามผู้ชนะในโครงการ BC4C เงินทุนนี้ถูกนำมาใช้ในการพัฒนาระบบการผลิตให้ดียิ่งขึ้น จากการสนับสนุนครั้งนี้

ดันศักยภาพของธุรกิจเพื่อสังคม

"รัฐพล สุคันธี" ผู้อำนวยการสายอาวุโส สื่อสารองค์กรแห่งบริษัท บ้านปู จำกัด (มหาชน) ได้ประกาศพร้อมที่จะดันศักยภาพของธุรกิจเพื่อสังคมรุ่นใหม่ (SE) ด้วยใจรักสิ่งแวดล้อมและความมุ่งมั่นไม่ย่อท้อ

Karen Design ได้รับการยกย่องเพราะประสบความสำเร็จในการสร้างการเปลี่ยนแปลงเชิงบวกต่อชุมชน ด้วยแนวคิดที่ไม่กลัวอุปสรรคและสามารถต่อยอดประสบการณ์จากโครงการ BC4C ให้กลายเป็นโมเดลธุรกิจที่มีผลกระทบต่อชุมชนอย่างชัดเจน

"บ้านปูรู้สึกชื่นชมแพสชันอันแรงกล้าของ SE ที่มีใจรักสิ่งแวดล้อมและกล้าที่จะนำพาชุมชนของตนเองสู่การเปลี่ยนแปลงเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน Karen Design สามารถนำความรู้ที่ได้จากโครงการฯ ไปต่อยอดโมเดลธุรกิจและสร้างอิมแพกต์ต่อชุมชน โดยมีการวัดผลที่ชัดเจน"