แอปฯติดตามความหลากหลายทางชีวภาพ ช่วยเกษตรกรฟื้นผืนป่าของไทย

พื้นที่สูงทางภาคเหนือของประเทศไทยและพื้นที่ใกล้เคียงในประเทศลาว เมียนมาร์ และจีน เป็นที่อยู่อาศัยของชุมชนป่าไม้มาเป็นเวลาหลายพันปี แต่ในช่วงระหว่างปี 2516-2563 สูญเสียพื้นที่ป่าไม้ไปมากกว่าหนึ่งในห้า เนื่องจากการตัดไม้และการขยายตัวของพืชผลทางการเกษตร

การสูญเสียป่าไม้ทำให้สูญเสียความหลากหลายทางชีวภาพไปด้วยเช่นกัน และส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศที่รุนแรงขึ้น เมื่อรวมกับมลพิษทางอากาศที่เกิดขึ้นจากการทำเกษตรกรรมหมุนเวียนที่ไม่ยั่งยืน จะยิ่งทำให้ชุมชนบนที่สูงเผชิญกับความยากลำบากมากขึ้นในการดำรงชีวิตอย่างยั่งยืน

แม้ว่าภาครัฐจะมีโครงการปลูกป่าเพิ่มขึ้น แต่ก็ไม่สามารถฟื้นฟูความหลากหลายทางชีวภาพตามธรรมชาติของชีวิตพืชในป่าทางตอนเหนือของประเทศได้ สถานการณ์นี้เป็นการผสมผสานระหว่างความหลากหลายทางชีวภาพ ความยากจน และวิกฤติสภาพภูมิอากาศเข้าไว้ด้วยกัน

เพื่อแก้ปัญหาเหล่านี้ บริษัท มอนซูนที จำกัด (Monsoon Tea) ได้ทำงานร่วมกับชุมชนบนพื้นที่สูงในการฟื้นฟูชาที่ปลูกในป่า โดยอาศัยเทคโนโลยีและอินเทอร์เน็ต ซึ่งได้รับทุนสนับสนุนจาก GSMA องค์กรระดับโลกด้านเทคโนโลยีมือถือ พัฒนา “Monsoon Tea Application” แอปพลิเคชันตรวจสอบย้อนกลับความหลากหลายทางชีวภาพบนสมาร์ตโฟน สำหรับติดตามผลิตภัณฑ์ชาจากเกษตรกรในพื้นที่สูงของประเทศไทยไปยังลูกค้าทั่วโลก

นอกจากนี้ แอปพลิเคชันยังใช้เพื่อรวบรวมข้อมูลที่ใช้ในการกำหนดคะแนนความหลากหลายทางชีวภาพให้กับแปลงปลูกชาป่าแต่ละแห่ง โดยการตรวจสอบข้อมูลย้อนกลับมุ่งเน้นไปที่แอปพลิเคชันและกระบวนการในระบบคลาวด์ ที่ติดตามชาแต่ละชนิด ตั้งแต่แหล่งกำเนิดในป่าทางตอนเหนือของประเทศไทย ขั้นตอนการปรุงตั้งแต่ใบชาสดจนถึงชาคุณภาพสูงที่พร้อมสำหรับชงดื่ม จึงทำให้สามารถแจ้งข้อมูลแหล่งผลิตชาแต่ละแห่งให้กับผู้ซื้อชาแต่ละรายได้อย่างแม่นยำ

ส่วนหนึ่งของระบบคือ ระบบการให้คะแนนความหลากหลายทางชีวภาพซึ่งมีเซนเซอร์พลังงานแสงอาทิตย์ที่บันทึกเสียงในป่าชาทุกวันตลอดปี และส่งการบันทึกนั้นผ่านเครือข่ายมือถือ ระบบจะวิเคราะห์เสียงโดยใช้โปรแกรมเอไอ ซึ่งสามารถระบุแมลงแต่ละชนิดและนกที่ส่งเสียงได้อย่างชัดเจน

จากนั้นกระบวนการของเราสามารถแยกแยะสายพันธุ์เพื่อประเมินระดับความหลากหลายทางชีวภาพใน 5 ระดับของ Rimdahl scale ซึ่งมาตรการที่บริษัทพัฒนาขึ้น เพื่อให้ผู้ซื้อชาทราบถึงระดับความหลากหลายทางชีวภาพในพื้นที่แหล่งกำเนิดของชาแต่ละชนิด 

ระบบดังกล่าวจะช่วยให้บริษัท มอนซูนทีสามารถตอบแทนทางการเงินแก่เกษตรกรที่มีส่วนร่วมในความหลากหลายทางชีวภาพและสร้างแรงจูงใจในการปรับปรุงความหลากหลายทางชีวภาพในพื้นที่ปลูกชา โดยเกษตรกรจะได้รับโทเค็นความหลากหลายทางชีวภาพฟรี หากบุคคลที่สามตรวจสอบความหลากหลายทางชีวภาพที่ได้รับการอนุรักษ์หรือปรับปรุง เมื่อสิ้นสุดฤดูปลูกชาคะแนนการตรวจสอบย้อนกลับ จะช่วยให้ผู้บริโภคใช้เป็นแนวทางในการตัดสินใจซื้อ

ขณะเดียวกันเกษตรกรผู้ปลูกชาที่มีความหลากหลายทางชีวภาพลดลงได้รับการสนับสนุนเพื่อปรับปรุงคุณภาพความหลากหลายทางชีวภาพให้ดีขึ้น วิธีการนี้จะเพิ่มการจ่ายเงินโดยรวมให้กับเกษตรกรอย่างน้อย 10-20% เพื่อชดเชยสำหรับการมีส่วนร่วมส่งเสริมความหลากหลายทางชีวภาพและความยืดหยุ่นของสภาพภูมิอากาศ

นอกจากนี้ชุมชนยังจะได้รับการสนับสนุนในการปรับปรุงความหลากหลายทางชีวภาพและความยืดหยุ่นของสภาพภูมิอากาศผ่านการฝึกอบรม เพื่อสร้างขีดความสามารถที่ได้รับทุนสนับสนุนจากการขายชา โดยในปัจจุบันมีผู้เข้าร่วมโครงการประมาณ 100 คนแล้ว

แอปพลิเคชันตรวจสอบย้อนกลับได้รับการพัฒนาขึ้นโดยความร่วมมือจากศูนย์ AI สถาบันเทคโนโลยีแห่งเอเชีย (AIT) และร่วมทำงานอย่างใกล้ชิดกับเกษตรกร เพราะพวกเขาคือผู้ใช้เครื่องมือที่สำคัญ และเราได้ให้พวกเขาเข้ามามีส่วนร่วมในทุกขั้นตอนของการพัฒนาเพื่อให้แน่ใจว่าเทคโนโลยีจะเป็นประโยชน์กับเกษตรกร 

อีกทั้งแอปตรวจสอบย้อนกลับ เพื่อส่งเสริมให้คนทั่วโลกเห็นถึงความเป็นเอกลักษณ์ของวิถีการปลูกชาในป่าแบบโบราณ โดยเฉพาะอย่างยิ่งว่า วิถีการปลูกชาแบบนี้จะเป็นอนาคตของการผลิตชาแบบยั่งยืนที่จะเพิ่มความหลากหลายทางชีวภาพ