สัตว์รู้ล่วงหน้าว่าเกิด ‘แผ่นดินไหว’ นักวิจัยหาทางใช้เตือนภัย

นักวิทยาศาสตร์ขององค์การความร่วมมือระหว่างประเทศเพื่อการวิจัยสัตว์โดยใช้อวกาศ หรือ ICARUS เป็นความร่วมมือระหว่างประเทศที่มีนักวิทยาศาสตร์จากทั่วโลกเข้าร่วม เตรียมติดแท็กสัญญาณกับ “สัตว์” หลายพันตัว เพื่อทำหน้าที่ พยากรณ์แผ่นดินไหว การปะทุของภูเขาไฟ และปรากฏการณ์ทางธรรมชาติอื่น ๆ 

โครงการนี้ใช้เครื่องส่งสัญญาณขนาดเล็กที่ติดตั้งกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม นก และแมลง จากนั้นจะติดตามการเคลื่อนไหวอย่างละเอียดของสัตว์เหล่านี้จากดาวเทียมเฉพาะที่จะทยอยปล่อยขึ้นสู่อวกาศ ตั้งแต่ปี 2025

มาร์ติน วิเกลสกี้ หัวหน้าโครงการจากสถาบัน Max Planck Institute of Animal Behaviour ในเยอรมนี และผู้ก่อตั้ง ICARUS เชื่อว่าการสังเกตพฤติกรรมของสัตว์ป่าจะช่วยเปลี่ยนแปลงโลกโดยรวมได้ โดยช่วยให้เราบรรเทาภัยพิบัติที่กำลังจะเกิดขึ้นและเข้าใจถึงการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศ

เป้าหมายไม่ได้มุ่งแค่ศึกษาว่าสัตว์เหล่านี้ตอบสนองต่อเหตุการณ์ทางธรรมชาติที่กำลังจะเกิดขึ้น เช่น การปะทุของภูเขาไฟอย่างไรเท่านั้น แต่ยังมุ่งหวังที่จะได้ข้อมูลเชิงลึกใหม่ ๆ เกี่ยวกับการอพยพ การแพร่กระจายของโรคในหมู่สัตว์ และผลกระทบของวิกฤติสภาพภูมิอากาศอีกด้วย 

“เราจะส่งดาวเทียมประมาณ 6 ดวงขึ้นสู่อวกาศ และสร้างเครือข่ายการสังเกตการณ์ทั่วโลก ที่จะให้รายละเอียดเกี่ยวกับการเคลื่อนไหวของสัตว์ป่าและสุขภาพของสัตว์ทั่วโลก รวมถึงตรวจสอบวิธีการตอบสนองต่อปรากฏการณ์ทางธรรมชาติ เช่น แผ่นดินไหว ของสัตว์ต่าง ๆ” วิเกลสกี้กล่าว

ก่อนหน้านี้นักวิจัยได้ทำการศึกษาสัตว์ที่ถูกติดแท็กซึ่งอาศัยบริเวณเนินเขาเอตนา ในซิซิลีของอิตาลี และพบว่าสัตว์ที่ติดแท็กจะประหม่าก่อนที่จะเกิดภูเขาไฟระเบิดและไม่ยอมไปอยู่ทุ่งหญ้าสูง ทั้งที่เป็นพื้นที่ที่พวกมันชอบไป

“พวกมันรู้ล่วงหน้าว่าจะเกิดอะไรขึ้น เราไม่รู้ว่าพวกมันทำได้อย่างไร แต่พวกมันก็รู้” วิเกลสกี้กล่าว

ในทำนองเดียวกัน นักวิจัยได้ติดตามสุนัข แกะ และสัตว์เลี้ยงในฟาร์มอื่น ๆ บนภูเขาอาบรุซโซนอกกรุงโรม และพบว่าสัตว์เหล่านี้มีปฏิกิริยาตอบสนองในลักษณะที่ทำนายการเกิดแผ่นดินไหวใหญ่ 7 ใน 8 ครั้งในภูมิภาคนี้ในช่วง 12 ปีที่ผ่านมาได้

เรื่องราวของสัตว์ที่มีพฤติกรรมแปลก ๆ ก่อนเกิดแผ่นดินไหวหรือการปะทุนั้นไม่ใช่เรื่องใหม่ มีมาตั้งแต่สมัยกรีกโบราณด้วยซ้ำ โดยนักประวัติศาสตร์ชาวกรีกชื่อ “ทิวซิดิดีส” อ้างว่าหนู สุนัข งู และอีเห็นอพยพออกไปจากเมืองเฮลิซเพียงไม่นานก่อนเกิดแผ่นดินไหวในปี 373 ก่อนคริสตกาล ในทำนองเดียวกัน ก่อนที่จะเกิดแผ่นดินไหวที่เมืองไห่เฉิง ในประเทศจีน เมื่อปี 1975 มีผู้พบเห็นงูและหนูจำนวนมากหนีออกจากโพรง

ยังไม่มีความชัดเจนว่าเหตุใดสัตว์เหล่านี้จึงมีพฤติกรรมเช่นนี้ แต่วิเกลสกี้กล่าวว่า ในช่วงที่เกิดแผ่นดินไหว แผ่นเปลือกโลกจะเคลื่อนผ่านกันภายใต้แรงกดดันมหาศาล ส่งผลให้ไอออนจากหินพุ่งขึ้นสู่ท้องฟ้า สัตว์ต่าง ๆ อาจตอบสนองต่อแรงดังกล่าว

สำหรับแท็กที่ติดให้แก่สัตว์ในการทดลองนี้ เป็นเครื่องส่งสัญญาณดิจิทัลขนาดเล็กที่ใช้แบตเตอรี่ลิเทียม และอุปกรณ์ GPS ที่มีราคาถูกและหาซื้อได้ตามตลาด แท็กเหล่านี้จึงมีน้ำหนักเบา เพียงไม่กี่กรัม ไม่เป็นอันตรายต่อสัตว์

วิเกลสกี้กล่าวเสริมว่า การติดแท็กนี้ยังช่วยให้นักวิทยาศาสตร์สามารถตรวจสุขภาพสัตว์ป่าจากอวกาศได้ ตัวอย่างเช่น แท็กอิเล็กทรอนิกส์ที่ติดอยู่บนหูหมูป่าจับได้ว่าพวกมันกำลังเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ซึ่งแสดงให้เห็นว่าหมูป่าเหล่านี้ติดโรคไข้

จากการเปลี่ยนแปลงในการเคลื่อนไหวของสัตว์ สิ่งเหล่านี้แสดงให้เห็นว่าหากหมูป่าเป็นโรคอหิวาต์แอฟริกาในสุกร ซึ่งเป็นไวรัสที่ติดต่อได้ง่าย สามารถแพร่กระจายระหว่างหมูป่าและหมูบ้านได้อย่างง่ายดาย ดังนั้นเมื่อรู้ว่าเริ่มเกิดโรคนี้ในสัตว์ ก็จะสามารถควบคุมและป้องกันการเกิดโรคในปศุสัตว์ได้ดีขึ้น

นอกจากนี้ เทคโนโลยีดังกล่าวจะช่วยให้นักวิทยาศาสตร์เข้าใจกระบวนการอพยพของสัตว์ต่าง ๆ ได้ดียิ่งขึ้น โดยเครื่องส่งสัญญาณได้ถูกติดตั้งไว้กับสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กอย่าง “มอทเหยี่ยวหัวกะโหลก” (Death's-head hawkmoth) ซึ่งจะทำให้รู้ว่าทำไมพวกมันถึงต้องบินอพยพระหว่างยุโรปและแอฟริกาทุกปี ด้วยระยะทางกว่า 3,200 กิโลเมตร

นักวิทยาศาสตร์สามารถศึกษาประชากรสัตว์ เพื่อพิจารณาว่าพวกมันตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงของที่อยู่อาศัยที่เกิดจากภาวะโลกร้อนอย่างไร ได้อีกด้วย

ICARUS เป็นการทำงานร่วมกันของนักวิทยาศาสตร์ทั่วโลก รวมถึงรัสเซียในใช้กล้องโทรทรรศน์วิทยุบนสถานีอวกาศนานาชาติเพื่อติดตามสัตว์ที่มีแท็ก แต่หลังจากที่รัสเซียรุกรานยูเครน ทำให้องค์กรตัดสินใจที่จะหยุดความร่วมมือดังกล่าวกับรัสเซีย และร่วมมือกับ MIT แทน

เพื่อสามารถทำงานได้อย่างต่อเนื่อง ICARUS จะส่งดาวเทียมขนาดเล็กที่เรียกว่า Icarus CubeSat ขึ้นไปแทน โดยมีกำหนดปล่อยในปี 2025 จากนั้นจะส่งดาวเทียมเพิ่มขึ้นจนมีประมาณ 6 ดวงและระบบถาวรสำหรับติดตามสัตว์ในขณะที่พวกมันเคลื่อนที่และอพยพไปทั่วโลก ซึ่งจะได้รับข้อมูลจำนวนมหาศาลเกี่ยวกับพฤติกรรมของสัตว์

ที่มา: Independent, Interesting Engineering, The Guardian