นโยบายบำบัดอากาศ หนึ่งในตัวเลือกแก้ปัญหา PM 2.5

หากพิจารณาโดยใช้ค่ามาตรฐานคุณภาพอากาศในบรรยากาศของประเทศไทยในปัจจุบันที่กำหนดให้ระดับ ความเข้มข้นของฝุ่น PM2.5 มีค่าไม่เกิน 50 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร (ค่าเฉลี่ย 24 ชั่วโมง) จะพบว่า ระดับความเข้มข้นของฝุ่น PM2.5 ที่มีความเข้มข้นสูงเกินกว่าค่ามาตรฐานคุณภาพอากาศในบรรยากาศในบางช่วงเวลา (ไม่ต่อเนื่องตลอดทั้งปี) โดยมีการกระจายตัวของปัญหาครอบคลุมเกือบทุกพื้นที่ ส่งผลต่อสุขภาพอนามัยของประชาชน และต่อภาวะเศรษฐกิจของประเทศ

 

จากการวิจัยเชิงบูรณาการด้านเทคโนโลยีและสังคมเพื่อบรรเทาปัญหาฝุ่นละออง PM 2.5 กรณีศึกษากรุงเทพมหานคร โดยได้รับการสนับสนุน สำนักงานการวิจัยแห่งชาติ (วช.) ผ่าน กองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม พบว่า การนำเทคโนโลยีในการบำบัดฝุ่นละอองซึ่งโดยส่วนใหญ่เป็นเทคโนโลยีที่ใช้ในการบำบัดสารมลพิษทางอากาศที่ระบายจากแหล่งกำเนิด (emission source control technology) มาประยุกต์ใช้ในการบำบัดสารมลพิษทางอากาศในสิ่งแวดล้อม (ambient air pollutants) จำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องมีการพิจารณาถึงความเป็นไปได้ ความเหมาะสมของเทคโนโลยี และประสิทธิผลในการบำบัด

 

ข่าวที่เกี่ยวข้อง 

• 7 ปีควัก 203 ล้าน ซื้อ "อุปกรณ์" แก้ฝุ่นพิษ โจทย์ใหญ่รัฐบาลใหม่หลังเลือกตั้ง
• อันตรายกว่าที่คิด แพทย์แนะการปฏิบัติตัวของประชาชนในช่วงวิกฤติ "ฝุ่น PM 2.5"
• วิธีป้องกัน ‘ฝุ่นพิษ’ PM 2.5 ไม่ให้เป็นมะเร็งปอด

 

รองศาสตราจารย์ ศิริมา ปัญญาเมธีกุล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย หัวหน้าโครงการวิจัย 'การวิเคราะห์ความเป็นไปได้และความเหมาะสมในการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีในการบำบัดฝุ่น PM 2.5 ในบรรยากาศ' ยกตัวอย่าง การวิเคราะห์ โดยอ้างอิงข้อมูลความเข้มข้นฝุ่นและ Service area ของเขตพญาไท จากการศึกษาข้อมูลของเขตพญาไทในช่วงเดือนพฤศจิกายน 2563 ถึงเดือนกุมภาพันธ์ 2564 พบว่า

 

ข้อมูลค่าความเข้มข้นฝุ่น PM 2.5 เฉลี่ย 24 ชั่วโมงสูงสุดในเดือนมกราคม 2564 มีค่า 80 ไมโครกรัมต่อ ลูกบาศก์เมตร ซึ่งเกินค่ามาตรฐานในบรรยากาศทั่วไปของ PM 2.5 เฉลี่ย 24 ชั่วโมงของประเทศไทยที่ กำหนดไว้ที่ 50 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร

 

บำบัดอากาศ ต้องใช้งบประมาณเท่าไร 

 

และเมื่อพิจารณาค่า ประเภทอัตราการดูดอากาศ จำนวนเครื่อง และ ค่าใช้จ่าย สำหรับการบำบัดอากาศให้กลับมาอยู่ที่ค่ามาตรฐานนั้น แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ

1. เครื่องที่มีอัตราการดูดอากาศ 120,000 ลูกบาศก์เมตรต่อชั่วโมง ซึ่งเป็นเครื่องที่มีประสิทธิภาพในการบำบัดสูงสุดของประเทศไทย มี ค่าใช้จ่ายในการลงทุนเท่ากับ 2,000,000 บาทต่อเครื่อง ในกรณีที่จำเป็นต้องมีการติดตั้งเครื่องฟอกอากาศประเภทนี้ จะต้องมีการติดตั้งทั้งหมด 162 เครื่องในพื้นที่เขตพญาไท เพื่อลดค่าฝุ่น PM2.5 ให้สอดคล้องกับมาตรฐาน 24 ชั่วโมงดังที่กล่าวไปข้างต้น จะต้องใช้งบประมาณราว 320 ล้านบาท ไม่รวมค่าบำรุงรักษาระบบในระยะยาว

 

 

 

2. เครื่องฟอกอากาศที่มีอัตราการดูดอากาศ 1,440,000 ลูกบาศก์เมตรต่อชั่วโมงของประเทศอินเดีย จะมีค่าใช้จ่ายในการลงทุนประมาณ 7,000,000 บาทต่อเครื่อง มาปรับใช้ในประเทศไทย จะต้องใช้ งบประมาณราว 94 ล้านบาทเพื่อลดความเข้มข้นฝุ่น PM2.5 ให้เป็นไปตามค่ามาตรฐานรายชั่วโมงสำหรับ เขตพญาไทในช่วงเดือนที่มีปัญหาค่าฝุ่น PM2.5 เกินมาตรฐาน (เดือนพฤศจิกายน 2563 ถึง กุมภาพันธ์ 2564)

 

"โดยเครื่องทั้ง 2 ประเภทที่ยกตัวอย่าง ใช้หลักการการปล่อยประจุไฟฟ้าลบควบคู่กับการปล่อยละอองน้ำเพื่อดักจับฝุ่นและระบบ Jet venturi scrubber สำหรับเครื่องของไทย ในขณะที่เครื่องบำบัดอากาศที่มีอัตราการดูดอากาศมากที่สุดของประเทศอินเดีย ใช้เทคโนโลยีการบำบัดฝุ่นแบบ Bag filter"

 

ทั้งนี้ หากใช้ข้อมูลเดียวกันของความเข้มข้นฝุ่นของเขตพญาไทในเดือนมกราคม 2564 แต่ปรับพื้นที่ Service area เป็นพื้นที่สวนสาธารณะในกรุงเทพมหานคร เช่น พื้นที่สวนสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ ซึ่งมีขนาด 196 ไร่ หรือประมาณเป็นพื้นที่ 560 x 560 เมตร จะใช้เครื่องบำบัดอากาศที่มีอัตราการดูดอากาศ 120,000 ลูกบาศก์เมตรต่อชั่วโมง จำนวนอย่างน้อย 20 เครื่อง หรือติดตั้งเครื่องบำบัดอากาศที่มีความสามารถใกล้เคียงกับประเทศอินเดีย จำนวนอย่างน้อย 1 เครื่อง เพื่อบำบัดฝุ่นแขวนลอยในอากาศให้ลดลงเหลือ 50 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร ในเวลา 24 ชั่วโมง

 

เมื่อคิดเป็นค่าใช้จ่ายในการลงทุนในสวนสาธารณะดังกล่าว จะต้องใช้งบประมาณราว 40 ล้านบาท สำหรับกรณีใช้เครื่องฟอกอากาศของประเทศไทย และ 7 ล้านบาท กรณีใช้เครื่องฟอกอากาศของประเทศไทยอินเดีย 

 

ติดตั้งเครื่องฟอกอากาศในอาคารควบคู่

 

นอกจากข้อพิจารณาในการติดตั้งเครื่องฟอกอากาศนอกอาคารแล้ว งานวิจัยเดียวกันนี้ ได้มีการศึกษาการติดตั้งเครื่องฟอกอากาศในอาคารควบคู่กันไปด้วย ซึ่งอาจพิจารณาใช้เครื่องฟอกอากาศที่ใช้ระบบตัวกรองไฟเบอร์ (Fibrous filter media) ที่มีลักษณะการทำงานแบบดูดอากาศที่มีลักษณะอนุภาพเป็นแบบแห้ง ผ่านกระดาษกรองเส้นใยเพื่อกรองอนุภาคฝุ่น โดยอาศัยแรงกลเพียงอย่างเดียว

 

เครื่องกรอง มีข้อดีข้อเสียอย่างไร 

 

สำหรับเทคโนโลยีการกรองประเภทนี้ มี ข้อดี คือ สามารถกรองฝุ่นในอนุภาคต่างๆได้ดี มิใช่ เฉพาะ PM 2.5 หากแต่ขึ้นอยู่กับการออกแบบจำนวนชั้นของการกรอง และชนิดของแผ่นกรอง แต่ ข้อเสีย คือ เทคนิคการกรองดังกล่าวจะมีประสิทธิภาพไม่สูงเท่ากับระบบดักจับฝุ่นแบบไฟฟ้าสถิต (Electrostatic precipitation; ESP) และระบบฟอกอากาศแบบปล่อยประจุ (Ionizers) ที่ใช้การปล่อยประจุไฟฟ้าเข้ามาช่วยดักจับฝุ่น ส่วนการเลือกใช้เทคโนโลยีแต่ละประเภทนั้นขึ้นอยู่กับงบประมาณ

 

"อย่างไรก็ตาม การนำเสนอข้อดี ข้อเสีย (pros/cons) และข้อจำกัดในการประยุกต์ใช้ ความเป็นไปได้ และความเหมาะสมในการใช้งานเพื่อตอบโจทย์สภาพปัญหาที่มีความจำเพาะเจาะจงที่เกิดขึ้นในประเทศไทย รวมถึงประสิทธิผลที่คาดว่าจะได้รับจากการดำเนินการ เพื่อใช้เป็นข้อมูลประกอบการตัดสินใจ (decision making) ของหน่วยงานภาครัฐในการพิจารณาความเหมาะสมในการกำหนดแนวทางในการสนับสนุนและส่งเสริมการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีในการบำบัดฝุ่น PM2.5 สู่การยกระดับการแก้ไขปัญหาสาธารณะอย่างถูกต้อง และก่อให้เกิดประสิทธิผลในการดำเนินงานในการลดและควบคุมระดับความเข้มข้นของฝุ่น PM2.5 เพื่อลดผลกระทบอันเกิดต่อสุขภาพอนามัยของประชาชนต่อไป"