เปิดฉากเทศกาลภาพยนตร์เมืองคานส์ 2022 ครบรอบครั้งที่ 75

เปิดฉากกันไปเป็นที่เรียบร้อยแล้ว สำหรับงานพิธีเปิดเทศกาลภาพยนตร์เมืองคานส์ครั้งที่ 75 ประจำปี ค.ศ. 2022 เมื่อค่ำวันอังคารที่ 17 พฤษภาคม ที่ผ่านมา ซึ่งก็นับว่าเป็นการจัดงานเทศกาลที่กลับมาเฉลิมฉลองการชมภาพยนตร์ในโรงร่วมกันโดยไม่มีมาตรการให้ผู้เข้าร่วมงานตรวจหาเชื้อโควิด-19 หรือการบังคับให้สวมหน้ากากอนามัยหรือนั่งแบบเว้นระยะเป็นครั้งแรกหลังเกิดการแพร่ระบาด

 

รูปแบบงานจึงถือว่าใกล้เคียงกับเทศกาลเมื่อปี ค.ศ. 2019 ก่อนจะหยุดจัดไปเมื่อปี 2020 ด้วยจำนวนผู้ร่วมงานที่กลับมาคึกคักและอุ่นหนาฝาคั่งกันอีกครั้ง

สำหรับไฮไลท์เด่นของพิธีเปิดเทศกาลภาพยนตร์เมืองคานส์ครั้งที่ 75 ก็คือการมอบรางวัลปาล์มทองคำเกียรติยศให้แก่นักแสดงผิวสีชาวอเมริกัน Forest Whitaker ผู้มีผลงานร่วมฉายในสายประกวดเทศกาลนี้ครั้งแรกตั้งแต่ปี ค.ศ. 1988 กับเรื่อง Bird ของผู้กำกับ Clint Eastwood

 

โดย Forest Whitaker รับบทนำเป็น Charlie “Bird” Parker นักดนตรีแจ๊สมือเป่าแซ็กโซโฟนชื่อดัง กระทั่งเขาได้รับรางวัลนักแสดงนำชายยอดเยี่ยมจากเทศกาลนี้ไปได้ในที่สุด หลังจากนั้น Forest Whitaker ก็กลับมาเยือนเทศกาลคานส์อีกหลายครั้งกับเรื่อง A Rage in Harlem (1991) ของ Bill Duke, Body Snatchers (1993) ของ Abel Ferrara, Ghost Dog: the Way of the Samurai (1999) ของ Jim Jarmusch และ Zulu (2013) ของ Jerome Salle

 

แล้วในปี ค.ศ. 2022 นี้ เขาก็ได้รับเกียรติสูงสุดจากเทศกาลในฐานะผู้ได้รับรางวัลปาล์มทองคำเกียรติยศสำหรับการทำงานในฐานะนักแสดงของเขาทั้งชีวิต

 

 

Credit : Valery HACHE / AFP

Forest Whitaker ขึ้นเวทีมารับรางวัลด้วยท่าทีอ่อนน้อมถ่อมตัว กล่าวขอบคุณเทศกาล และผู้กำกับ และผู้สนับสนุนทุก ๆ รายที่ทำให้เขาได้มีวันนี้ นับเป็นเกียรติสูงที่สุดครั้งหนึ่งในชีวิตการทำงานของเขา

 

โดยนอกจากจะมาร่วมเทศกาลเพื่อรับรางวัลแล้ว Forest Whitaker ยังได้มาร่วมงานในฐานะผู้อำนวยการสร้างสารคดีเรื่อง For the Sake of Peace ของสองผู้กำกับ Christophe Castagne และ Thomas Sametin ที่ได้รับคัดเลือกให้ร่วมฉายในเทศกาลสาย Special Screening อีกด้วย

 

 

สารคดีเรื่องนี้เล่าเรื่องราวพันธกิจการต่อสู้เพื่อความสงบสันติของ Gatjang ผู้ดูแลค่ายอพยพหนุ่มที่ปลูกฝังให้เด็ก ๆ ในประเทศซูดานใต้รู้แพ้รู้ชนะรู้อภัยด้วยการตั้งทีมจัดการแข่งขันฟุตบอลท้องถิ่น และ Nandege คุณแม่ที่เป็นกระบอกเสียงต่อสู้ให้คนในประเทศยุติสงครามกลางเมืองซึ่งคร่าชีวิตผู้คนไปกว่า 350,000 ราย เพื่อหันมาสร้างความมั่นคงในอนาคตให้บุตรสาวของเธอ

 

นับเป็นสารคดีที่น่าเศร้าที่สะท้อนให้เห็นเลยว่า ปัญหาความขัดแย้งภายในของประเทศเกิดใหม่อย่างซูดานใต้ มันสร้างความลำบากร้าวฉานให้กับประชาชนกันอย่างหนักหนาเพียงใด Forest Whitaker ในฐานะผู้ก่อตั้งองค์กรเพื่อสันติภาพและการพัฒนาในแอฟริกาจึงต้องหาทางสร้างสารคดีเรื่องนี้เป็นกระบอกเสียงให้โลกรู้ว่าอนาคตของซูดานใต้จะยังคงมืดมนต่อไป หากไม่มีเสียงเล็ก ๆ ที่เรียกร้องให้ทุกคนหันมาใส่ใจเพื่อความเป็นอยู่ที่ดีกว่าของคนรุ่นลูกรุ่นหลาน

 

หลังจากการประกาศเกียรติรางวัลปาล์มทองคำเกียรติยศแด่ Forest Whitaker แล้ว ก็จะเป็นการแนะนำคณะกรรมการตัดสินรางวัลต่าง ๆ สำหรับหนังสายประกวดในเทศกาลประจำปีนี้ ซึ่งคณะกรรมการทั้งหมดก็มี 9 ท่านด้วยกัน ได้แก่ ผู้กำกับภาพยนตร์ Asghar Farhadi, Joachim Trier, Ladj Ly และ Jeff Nichols นักแสดงหญิง Noomi Rapace, Rebecca Hall, Deepika Padukone และ Jasmine Trinca

 

โดยมีนักแสดงรุ่นใหญ่ชาวฝรั่งเศส Vincent Lindon ซึ่งร่วมแสดงในหนังรางวัลปาล์มทองคำเรื่อง Titane (2021) โดย Julia Ducournau ทำหน้าที่เป็นประธานคณะกรรมการตัดสินรางวัลในปีนี้ และจะต้องนำทีมกรรมการตะลุยดูหนังสายประกวดทั้งหมดจำนวน 21 เรื่องใน 11 วัน ให้ทันประกาศกันในค่ำคืนของวันที่ 28 พฤษภาคม ค.ศ. 2022

 

(จากซ้าย) Ladj Ly, Rebecca Hall, Deepika Padukone, Jeff Nichols, Vincent Lindon, Noomi Rapace, Asghar Farhadi, Jasmine Trinca, Joachim Trier (Credit: PATRICIA DE MELO MOREIRA / AFP)

 

แต่ก่อนที่จะเริ่มฉายหนังสายประกวดให้กรรมการและผู้ร่วมงานได้ชมกัน เทศกาลก็ประเดิมเปิดฉากกันด้วยหนังเบิกโรงเรื่อง Final Cut หรือ Coupez! จากฝรั่งเศส ผลงานการกำกับโดย Michel Hazanavicius ซึ่งเป็นหนังกึ่งรีเมคกึ่งแฟรนไชส์ของหนังตลกเล่าเบื้องหลังกองถ่ายภาพยนตร์สยองขวัญซอมบี้สุดคัลท์จากญี่ปุ่นเรื่อง One Cut of the Dead (2017) ของผู้กำกับ Shin’ichiro Ueda ซึ่งเคยเข้าฉายในบ้านเราด้วยชื่อไทยว่า “วันคัท ซอมบี้งับๆๆๆ”

 

โดยผู้กำกับ Michel Hazanavicius ได้ปรับเรื่องราวด้วยการเปลี่ยนสัญชาติหนังให้กลายเป็นฝรั่งเศสทั้งหมด และได้เชิญให้นักแสดงหญิงชาวญี่ปุ่น Yoshiko Takehara ซึ่งเคยรับบทบาทเป็นโปรดิวเซอร์หนังซอมบี้ ‘วันคัท’ เทคเดียวจบโดยไม่ตัดเลยฉบับญี่ปุ่น มาโปรดิวซ์ให้หนังฉบับฝรั่งเศสซึ่งจะอาศัยบทจากหนังฉบับดั้งเดิมทุกประกาศ ไม่เว้นแม้แต่ชื่อตัวละครภาษาญี่ปุ่น!

 

Final Cut ฉบับของ Michel Hazanavicius นี้จึงได้รักษามุกตลกสุดรั่วต่าง ๆ จากงานต้นฉบับมาได้เกือบครบ ตบมุกด้วยความโกลาหลบ้าคลั่ง ชนิดที่คนที่เคยดูหนังฉบับญี่ปุ่นมาแล้ว ก็ยังอดหัวเราะตามไปด้วยไม่ได้

 

แต่ถ้าใครที่ยังไม่เคยดู ก็คงจะรู้สึกสนุกไปกันใหญ่ กับอารมณ์แบบแสบร้ายจิกกัดความวุ่นวายเบื้องหลังการทำหนังแต่ละเรื่องที่กว่าจะเสร็จออกมา ก็ทำเอาคนที่อยู่ทั้งต่อหน้ากล้องและหลังกล้องต้องแทบล้มประดาตายกันไปตาม ๆ กัน

 

แต่ดูเหมือนจุดสำคัญจุดหนึ่งที่หนังฉบับฝรั่งเศสนี้ดูจะอ่อนลงไปเมื่อเทียบกับฉบับญี่ปุ่น ก็คือลูกซึ้งทั้งหลาย โดยเฉพาะในด้านความสัมพันธ์ระหว่างพ่อที่เป็นผู้กำกับและบุตรสาว ซึ่งหนังฉบับฝรั่งเศสดูจะบิลด์ไม่ขึ้นสู้ฉบับญี่ปุ่นไม่ได้เลย ผู้ชมที่ยังไม่เคยดูฉบับญี่ปุ่นมาก่อน จึงน่าจะหาโอกาสมาดูเทียบกันว่าพอเปลี่ยนสัญชาติหนังด้วยเรื่องราวเดียวกันจากญี่ปุ่นมาเป็นฝรั่งเศสแล้ว รสชาติความสนุกมันของมันได้เปลี่ยนแปลงไปในส่วนใดกันบ้าง

 

สำหรับหนังสายประกวดหลักที่ฉายกันเป็นเรื่องแรก ๆ ก็มีหนังอิตาลีเรื่อง The Eight Mountains ของผู้กำกับ Felix van Groeningen และ Charlotte Vandermeersch โดยเนื้อเรื่องได้ดัดแปลงมาจากนวนิยายอิตาลี Le otto montagne (2016) ของ Paolo Cognetti ซึ่งเคยแปลเป็นภาษาไทยในชื่อ แปดขุนเขา โดย นันธวรรณ์ ชาญประเสริฐ สำนักพิมพ์อ่านอิตาลี

 

แต่ตัวหนังก็ไม่ได้เดินเรื่องโดยมุ่งไปที่ความสัมพันธ์ระหว่างบิดานักปีนยอดเขาแปดลูก ณ เทือกเขาแอลป์ ประเทศอิตาลี กับบุตรชาย Pietro ที่ห่างเหินกัน และได้ฝากเร้นความทรงจำต่อกันเอาไว้ ณ ตำแหน่งซ่อนขุมทรัพย์ต่าง ๆ หากหันมาสนใจมิตรภาพชั่วชีวิตระหว่าง Pietro กับเพื่อนสนิทวัยเดียวกัน Bruno ที่สนิทสนมร่วมปีนเขากับพ่อของเขาราวกับเป็นลูกชายหัวแก้วหัวแหวนอีกคนแทน

 

หนังถ่ายทอดทัศนียภาพของยอดเขา Le otto montagne ได้สวยงามน่าประทับใจ ในขณะที่การแสดงของนักแสดงที่มารับบทเป็น Pietro กับ Bruno ก็มีเสน่ห์น่าดูชมในทุก ๆ ช่วงวัยไม่แพ้กัน

 

 

หนังประกวดที่หลาย ๆ คนรอชมอย่างเรื่อง EO ของผู้กำกับ Jerzy Skolimowski ที่ถูกคาดการณ์เอาไว้ว่าน่าจะเป็นการทำหนังคารวะผลงานคลาสสิกที่เดินเรื่องโดยให้ ‘ลา’ เป็นตัวละครหลักอย่าง Au hasard Balthazar (1966) ของ Robert Bresson ก็ได้คิวฉายเป็นเรื่องแรก ๆ เช่นกัน

 

 

แม้ว่า EO จะเล่าเรื่องราวชีวิตของ ‘ลา’ ตัวหนึ่งจากคณะละครสัตว์ไปจนถึงโรงฆ่าสัตว์ แต่เนื้อหาจริง ๆ ก็ไม่ได้มีอะไรเกี่ยวพันกับเจ้า ‘ลา’ ใน Au hazard Balthazar เลย แต่ผู้กำกับ Jerzy Skolimowski กลับใช้เทคนิคเชิงภาพยนตร์ โดยเฉพาะเรื่องการใช้เสียง ซึ่งหนักหน่วงแพรวพราวเป็นพิเศษในเรื่องนี้ มาถ่ายทอดว่าเจ้าลาที่เป็นตัวละครหลักของเรื่องมองเห็นโลกรอบตัวปัจจุบันของมันอย่างไร

 

กลายเป็นหนังเชิงทดลองที่ให้มุมมองแปลกใหม่และเป็นงานภาพยนตร์อีกชิ้นที่ควรจะต้องหาโอกาสชมกันในโรงภาพยนตร์จริง ๆ หนังมีตัวละครรับเชิญสุดเซอร์ไพรส์ที่บอกไม่ได้จริง ๆ ว่าคือใครอย่างไร เพราะคงปล่อยให้ ‘ผู้ชม’ ได้ค้นพบกันด้วยสายตาของตัวเอง!

 

 

สำหรับหนังประกวดจากฝรั่งเศสเรื่องแรกที่ได้ออกฉายก็คืองาน family drama เรื่อง Brother and Sister ของผู้กำกับ Arnaud Desplechin ที่ดูแล้วสื่ออาจจะไม่ใคร่ถูกใจกันนัก และยังเป็นเรื่องเดียวที่โดนโห่หลังเสร็จสิ้นการฉายในรอบสื่อ

 

โดย Marion Cotillard และ Melvil Poupaud รับบทบาทเป็นพี่สาว-น้องชายในวัยผู้ใหญ่ ที่มีเรื่องบาดหมางจากการพูดจาถากถางอย่างไม่เกรงใจ จนทำให้ทั้งคู่หลีกเลี่ยงไม่หันมาพบปะเจอะเจอหรือพูดคุยอะไรกันอีกเลย จนกระทั่งบิดาของทั้งคู่ล้มป่วยและเสียชีวิตลง ทำให้พี่น้องคู่นี้หลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะกลับมาประสานรอยร้าวกันอีกครั้ง

 

หนังอิงสูตรเรื่องราวชีวิตน้ำเน่าแบบธรรมดา ๆ ที่แม้ว่าจะได้การแสดงชั้นดีของนักแสดงนำทั้งสองจนตัวละครดูเป็นธรรมชาติ แต่ความประดิษฐ์จัดวางของตัวบทก็ยังทำให้หนังดูมีจริตจงใจขยายปมปัญหาจนใหญ่โตเกินจริงอยู่นั่นเอง

 

 

ส่วนงานประกวดที่แรงยิ่งกว่าก็น่าจะเป็นหนังอียิปต์เรื่อง Boy from Heaven ของผู้กำกับ Tarik Saleh ที่โอนถือสัญชาติเป็นชาวสวีเดน แต่กลับไปทำหนังในประเทศต้นกำเนิดของบรรพบุรุษ เล่าเรื่องราวแรง ๆ ที่เชื่อว่าผู้กำกับหนังชาวอียิปต์เองไม่น่าจะกล้าทำออกมา

 

เนื้อเรื่องว่าด้วยความฉ้อฉลและกลโกงในการเลือกตั้งอิหม่ามรายใหม่ ที่ผู้นำด้านศาสนาอิสลามกลับใช้อุบายไม่เว้นแม้แต่การฆาตกรรมเพื่อให้ได้ตำแหน่งอันยิ่งใหญ่นั้นมา โดยมีนักศึกษาหนุ่มที่เพิ่งจะได้ทุนเข้าเรียนต่อ ณ มหาวิทยาลัยศาสนาชื่อดังในไคโร เป็นผู้ล่วงรู้ความลับอันดำมืดนี้ และต้องหาวิธีเอาตัวรอดไม่ให้ตกเป็นเหยื่อของอำนาจมืดในร่มเงาศาสนา

 

 

หนังวิพากษ์การใช้อำนาจโดยไม่ชอบธรรมในสถาบันที่สำคัญที่สุดทางศาสนาอิสลามในอียิปต์ได้อย่างน่ากลัวจนชวนให้ขนลุก ด้วยตรรกะเรื่องราวที่คนนอกอาจจะคาดคิดไม่ถึงเลยว่า สามารถมีความไม่ชอบมาพากลซุกซ่อนอยู่ภายใต้ศรัทธาอันบริสุทธิ์ใจได้อย่างน่าตระหนกถึงเพียงนี้!