ปีนี้ทำเต็มที่รึยัง? เปิด 5 วิธี "พัฒนาตนเอง" ให้วัยทำงานมีศักยภาพดีขึ้น

ชาวออฟฟิศเคยเป็นกันไหม? คิดงานไม่ออก รู้สึกเนือยนิ่ง สมองหนักอึ้ง แม้สถานการณ์โควิดจะคลี่คลายแล้ว และเราไม่ต้องกักตัวอยู่แต่บ้านอีกต่อไป แต่เมื่อเข้าสู่โหมดทำงานกลับรู้สึกติดขัดไปหมด และรู้สึกว่าการใช้ชีวิตในแต่ละวันซ้ำซากจำเจ นั่นอาจเป็นเพราะเราขาด “การพัฒนาตนเอง” ในแต่ละปี จึงขาดความท้าทายใหม่ในชีวิตทำให้ไม่กระตือรือร้นอย่างที่เคย

รวมไปถึงโดยปกติวิถีชีวิตของ “มนุษย์ออฟฟิศ” มีลักษณะงานแบบ Routine หรืองานประจำที่ต้องทำแบบเดิมซ้ำๆ เมื่อทำไปนานๆ จึงก่อเกิดความรู้สึกดังกล่าวได้ จริงๆ แล้ว “การพัฒนาตนเอง” คืออะไร ทำไมถึงมีประโยชน์กับวัยทำงาน?

การพัฒนาตนเองถูกให้คำนิยามไว้ว่า เป็นการฝึกฝนตนเองเชิงลึกจากภายใน และมุ่งเน้นไปที่วิธีการพัฒนาตนเองให้ดีขึ้น ในกระบวนการของการพัฒนาตนเองนั้น เป็นความมุ่งมั่นตั้งใจทำสิ่งนี้ไปตลอดชีวิต ไม่ใช่งานที่ต้องเร่งรีบหรือทำให้สำเร็จในทันที ระหว่างทางของการฝึกจะต้องเจอกับอุปสรรคต่างๆ สำเร็จบ้าง ล้มเหลวบ้าง แต่มันสามารถทำให้ชีวิตคุณเติบโตได้เช่นกัน 

แนวคิดการพัฒนาตนเองจากภายในถูกพัฒนาต่อยอดมาจากทฤษฎีของมาสโลว์ที่เรียกว่า “ลำดับขั้นความต้องการของมนุษย์” (Maslow’s hierarchy of needs Theory) ที่คิดค้นโดย “อับราฮัม มาสโลว์” นักจิตวิทยาด้านมานุษยนิยม ซึ่งเขาเชื่อว่าโดยธรรมชาติแล้วมนุษย์เกิดมาดี และพร้อมที่จะทำสิ่งดี ถ้าความต้องการของมนุษย์ได้รับการตอบสนองอย่างเพียงพอ

โดยค้นพบความต้องการของมนุษย์มี 5 ขั้น ได้แก่

• ขั้นที่1 ความต้องการด้านกายภาพ (Physiological)
• ขั้นที่2 ความต้องการด้านความปลอดภัย ความมั่นคง (Safety, Security)
• ขั้นที่3 ความต้องการด้านความรัก หรือการเป็นเจ้าของ (Love, Sense of Belongings)
• ขั้นที่4 ความต้องการด้านความเคารพ (Esteem)
• ขั้นที่5 ความต้องการด้านการบรรลุความหมายหรือความสมบูรณ์ของชีวิต (Self-actualization)

โดยหากคนเราสามารถตอบสนองความต้องการของตนเองในแต่ละขั้นได้แล้ว ก็จะนำไปสู่การพัฒนาตนเองในขั้นที่สูงขึ้นไปเรื่อยๆ และทฤษฎีดังกล่าวสามารถนำมาปรับใช้ในการพัฒนาตนเองในด้านการทำงานได้ด้วย โดยเบื้องต้นคนเราสามารถพัฒนาตนเองได้ใน 5 ด้านของชีวิต ได้แก่

1. ด้านสมองและจิตใจ

การฝึกสมองและดูแลสุขภาพจิตใจเป็นสิ่งสำคัญต่อการ “พัฒนาตนเอง” โดยการพัฒนาจิตใจสามารถเป็นอะไรก็ได้ตั้งแต่การไปเข้าคลาสเวิร์กช็อปใหม่ๆ การฝึกเทรนนิ่ง การฝึกเขียนเชิงสร้างสรรค์ หรือแม้กระทั่งการพักผ่อน และเมื่อสมรรถภาพทางจิตของคุณดีขึ้น คุณจะพบว่าตนเองยืดหยุ่นต่อสิ่งต่างๆ มากขึ้น และมีความตระหนักรู้ในตนเองมากขึ้นด้วย

2. ด้านสังคม

การพัฒนาตนเองไม่ใช่การแสวงหาเพียงอย่างเดียว เพราะมนุษย์เป็นสัตว์สังคม เราจึงต้องการการเชื่อมต่อสังคมเพื่อเรียนรู้และเติบโต ในการเข้าร่วมความสัมพันธ์ทางสังคมนั้น เราจะได้รับทักษะที่สำคัญ เช่น ทักษะการสื่อสาร การแก้ปัญหา การสร้างความสัมพันธ์ และความสามารถในการรับและให้คำติชม และเรียนรู้จากประสบการณ์ของคนเก่งๆ ด้วย

3. ด้านจิตวิญญาณ 

ไม่ว่าคุณจะนับถือศาสนาหรือไม่ก็ตาม การพัฒนาตนเองด้านจิตวิญญาณก็สามารถเกิดขึ้นได้ สิ่งสำคัญคือต้องตระหนักว่าศาสนาและจิตวิญญาณไม่ใช่สิ่งเดียวกัน จิตวิญญาณหมายถึงคุณกำลังลงทุนในความเข้าใจที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้น เกี่ยวกับตัวตนของคุณในโลกรอบตัวคุณ ช่วยให้คุณรู้จักตัวเองและค้นพบคุณค่าของตนเอง

4. ด้านอารมณ์ 

การพัฒนาตนเองทางอารมณ์มักจะควบคู่ไปกับ “ความฉลาดทางอารมณ์” โดยความฉลาดทางอารมณ์ คือ ความสามารถในการเข้าใจความรู้สึก และการเข้าใจว่าความรู้สึกเหล่านั้นหล่อหลอมความคิดและการกระทำของเราอย่างไร โดยเพิ่มประสบการณ์ต่างๆ ในชีวิตมีส่วนช่วยพัฒนาตนเองในด้านนี้ได้ เช่น ประสบการณ์จากการเดินทาง

5. ด้านกายภาพ 

ร่างกายที่แข็งแรงย่อมหล่อเลี้ยงจิตใจที่แข็งแรง มีการเชื่อมโยงที่แท้จริงระหว่างความเป็นอยู่ที่ดีทั้งทางร่างกาย จิตใจ และอารมณ์ของคุณ ดังนั้นหนึ่งในการพัฒนาตนเองต้องไม่ลืมที่จะพัฒนาด้านสุขภาพร่างกายด้วย เช่น โภชนาการ การนอนหลับ การออกกำลังกาย เป็นต้น

หากฝึกพัฒนาตนเองใน 5 ด้านเหล่านี้อย่างเป็นประจำ จะมีส่วนช่วยให้คุณพัฒนาตนเองให้เป็นคุณในเวอร์ชันที่ดีขึ้นได้แน่นอน โดยประโยชน์ของการพัฒนาตนเองที่จะสามารถสังเกตเห็นความเปลี่ยนแปลงได้ ได้แก่

• เพิ่มความตระหนักรู้ในตนเองและความนับถือตนเอง ทำให้รู้จักสำรวจความคิด นิสัย พฤติกรรมของตนเองเพื่อรู้ว่าจะพัฒนาด้านใดต่อไป การลงทุนในตัวเองเป็นการเพิ่มความตระหนักรู้และเพิ่มความภาคภูมิใจในตนเองไปโดยปริยาย
   
• เพิ่มสมรรถภาพทางจิตใจที่ดีขึ้น ซึ่งมีผลดีต่อการทำงาน ผู้ที่มีสมรรถภาพทางจิตแข็งแรงจะสามารถทำงานได้มีประสิทธิผลมากกว่า มีโอกาสป่วยทางจิตน้อยกว่า และมีความคิดสร้างสรรค์และนวัตกรรมมากกว่า
   
• มีความยืดหยุ่นในชีวิตมากขึ้น ซึ่งความยืดหยุ่นเป็นหนึ่งลักษณะที่ดีของสุขภาพจิตที่แข็งแรงเช่นกัน 
   
• มีความรู้และทักษะเพิ่มมากขึ้น บ่อยครั้งที่การพัฒนาตนเองมาพร้อมกับความรู้และทักษะใหม่ๆ ให้กับชีวิตของคุณ และอาจนำไปต่อยอดได้
   
• ช่วยปรับปรุงความสัมพันธ์ทั้งในเรื่องส่วนตัวและอาชีพการงาน เนื่องจากการพัฒนาตนเองทำให้คุณได้พบปะผู้คนในสังคมใหม่ๆ มีพื้นที่ที่ช่วยให้คุณเติบโตในอาชีพมากขึ้น

อย่างไรก็ตาม การพัฒนาตนเองต้องอาศัยการฝึกฝนและลงมือทำอย่างสม่ำเสมอ จึงจะสามารถเห็นผลลัพธ์และความเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้นได้อย่างชัดเจน

--------------------------------------

อ้างอิง : A guide to personal development, How to Reach Your Full Potential, Maslow Theory