หาดใหญ่...อย่าร้องไห้

สิ่งที่ปรากฏตรงหน้านี่ใช่เมืองหาดใหญ่จริงๆ หรือ เพราะขนาดว่าโรงแรมเล็กๆ แต่ดูทันสมัยนี้จะตั้งอยู่กลางเมืองที่เมื่อตอนกลางคืนพลุกพล่านไปด้วยรถราและนักท่องเที่ยวที่เดินเล่น กิน ดื่ม อยู่จนดึกดื่น ภาพความเงียบสงบที่เห็นขณะนี้จึงเป็นภาพที่ผมไม่คิดว่านี่คือหาดใหญ่ที่ผมเคยรู้จัก และเช้าวันนี้ผมมีนัดกับตลาดเช้ากิมหยง

ร้านรวงช่วงเช้ายังปิดกันเป็นส่วนใหญ่ มีเพียงคนที่มาเดินออกกำลังกายและกำลังจะไปตลาดแบบเดียวกับผม วัดฉือฉาง เป็นวัดจีนที่คนมาเลเซีย สิงคโปร์มักข้ามมาไหว้พระกัน แต่สร้างมาหลายปีดีดักก็ไม่เสร็จสักที อยู่เยื้องๆ กับโรงแรมเดอะเบดที่ผมพัก ยิ่งเช้าตรู่แบบนี้เลยดูเหมือนวัดร้างที่เงียบสงบ (แต่พอสายขึ้นมากลับสวยงามด้วยสีสันของวัสดุที่นำมาก่อสร้าง) เดินเล่นมาเรื่อยๆ ราว 200 เมตร ผมก็มาถึงตลาดเช้ากิมหยงจนได้ และเริ่มเห็นรถราหนาตาก็เมื่อใกล้ตลาดนี่เอง

สำหรับนักท่องเที่ยวรู้จักตลาดกิมหยงในฐานะของย่านค้าขายของฝาก ขนม ช็อคโกแลตจากมาเลเซีย อะไรเทือกนี้ แต่สำหรับเช้านี้ ตลาดเช้ากิมหยงคือ ตลาดสดที่พลุกพล่านที่สุด ทั้งผัก ปลา สารพัดที่จะนำไปทำเป็นอาหารต่างๆ ผลไม้มาจากแทบทุกที่ในภาคใต้ กล้วยหอมหวีงามๆ ขนมพื้นเมืองที่ใส่ถุงพร้อมขาย โจ๊กร้อนๆ และของใส่บาตร มีพระยืนประจำทุกแผงขายอาหารใส่บาตร

เดี๋ยวนี้พระไม่ต้องเดินโปรดเวไนยสัตว์ตามบ้านเรือนแล้วหรือ ?

แต่ขนาดว่าเป็นตลาดของคนในท้องถิ่นที่จะรู้จักกัน นอกจากจะมีนักท่องเที่ยวชาวไทยแบบผมแล้วก็ดูเหมือนว่ามีนักท่องเที่ยวต่างชาติมาเดินเที่ยวอยู่เหมือนกัน นี่แสดงว่าตลาดเช้ากิมหยง เริ่มเป็นที่รู้จักของนักท่องเที่ยวบ้างแล้ว

แล้วหาดใหญ่ มีหาดตรงไหนที่ว่าใหญ่ ?

หาดใหญ่เป็นพื้นที่รับน้ำที่มาจากทางสะเดา จากรัตภูมิ มาขังเป็นแอ่งก่อนไหลลงทะเล พื้นที่หาดใหญ่จึงมีเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำ มีพรุมีป่าเสม็ด (เป็นไม้ยืนต้นที่มักขึ้นได้ในเขตป่าพรุ) ขึ้นอยู่อย่างมาก (ซึ่งก็คงจะจริง เพราะปัจจุบันพอฝนตกหนักๆ เข้าน้ำก็ไหลลงมารวมที่หาดใหญ่ทุกที จนต้องพึ่งพระบารมีของในหลวงที่ทรงแก้ปัญหาน้ำท่วมให้หาดใหญ่ได้) พอมีโคกมีเนินที่น้ำไม่ท่วม ชาวบ้านก็ตั้งบ้านเรือน เรียกบ้านโคกเสม็ดชุน (เป็นไม้ตระกูลเสม็ดชนิดหนึ่ง) ตรงริมคลองคลองอู่ตะเภา จะมีหาดทรายแม่น้ำกว้าง โดยเฉพาะหน้าแล้ง แนวทรายริมคลองจะกว้างเหมือนหาดทรายชายทะเล เลยมาอีกหย่อมบ้านย่านนี้เรียกบ้านหาดใหญ่

พอมีการตัดทางรถไฟลงใต้ลงมาถึงคลองอู่ตะเภา ความเจริญที่เคยอยู่กันทางเมืองสงขลาที่ติดต่อทางเรือออกทะเลได้ก็ย้ายตามความเจริญทางบกตามทางรถไฟมาทางบ้านหาดใหญ่-เสม็ดชุน แต่ปรากฏว่า สถานีรถไฟอู่ตะเภาน้ำท่วมบ่อยๆ เขาก็เลยย้ายสถานีรถไฟมาอยู่ในที่ตั้งปัจจุบัน ที่ตั้งของอำเภอหาดใหญ่ในปัจจุบันก็คือหย่อมบ้านโคกเสม็ดชุนและบ้านหาดใหญ่ในอดีตนั่นเอง (จริงๆ ในแง่ประวัติศาสตร์มันมีรายละเอียดปลีกย่อยและข้อถกเถียงกันมาก แต่ผมสรุปเอาเท่าที่เนื้อที่และหน้ากระดาษจะพอให้เอ่ยถึงได้)

เดี๋ยวนี้หาดใหญ่เจริญจนคนที่ไม่ค่อยรู้เรื่องอะไรเข้าใจว่าเป็นจังหวัดไปแล้วก็มี หาดใหญ่เป็นชุมทางของการเดินทางในภาคใต้ก็ว่าได้ จะไปไหนละ แม้กระทั่งมีรถยนต์โดยสารไปปีนัง เข้ากัวลาลัมเปอร์ ไปถึงมะละกาปลายสุดของมาเลเซีย กระทั่งเข้าสิงคโปร์ก็ได้ ล้วนมีรถโดยสารจากหาดใหญ่ไปทั้งนั้น แล้วหาดใหญ่ คนมาเลเซียเชื้อสายจีนชอบเข้ามาเที่ยวในบ้านเรา เพราะเข้ามาบ้านเราแล้วรู้สึกว่ามีศักดิ์ศรีเต็มที่ ไม่ต้องดูเหมือนถูกกีดกันอะไร ทั้งเข้ามากินอาหารไทยที่เขาติดใจ ถ้ากินที่มาเลเซียจะแพงมาก แต่มาบ้านเราเขาว่าราคาถูกและอร่อย คนมาเลเซียโดยเฉพาะเชื้อสายจีนจึงนิยมเข้ามา มาก็ไม่มีกิจกรรมอะไรมากแค่มาไหว้พระกับมากินอาหารแค่นั้นเอง

ในขณะที่หาดใหญ่ไม่ได้มีแค่ตลาดให้เดินซื้อของ ไม่ได้มีแค่ร้านอาหารอร่อยๆ และเป็นเมืองไม่หลับใหลเท่านั้น ในตัวเมืองหาดใหญ่เขาสร้างอะไรสารพัดให้เป็นแหล่งท่องเที่ยว ไม่ว่าจะเป็นการนั่งกระเช้าขึ้นเขาคอหงส์ กระเช้านี้อยู่ในสวนสาธารณะของเทศบาลนครหาดใหญ่ การขึ้นกระเช้าไปก็เหมือนได้ขึ้นไปดูเมืองหาดใหญ่จากภูเขาสูง ซึ่งทิวทัศน์จากที่สูงยังไงก็สวยอยู่แล้ว แต่เขามีเจ้าแม่กวนอิมด้านบนให้สักการะนอกจากการชมวิวด้วย

พอลงมาข้างล่างอย่าเพิ่งรีบไปไหน ให้ไปต่อที่เมืองน้ำแข็งก็อยู่ในสวนสาธารณะของเทศบาลนั้นแหละ ที่ผมเรียกเมืองน้ำแข็งเพราะเหมือนเขาสร้างโดมใหญ่ๆ แล้วข้างในคือการสร้างเมือง สร้างสถานที่ต่างๆ รวมทั้งตัวบุคคล แน่นอนว่าทุกอย่างคือทำจากน้ำแข็ง พอมีการประดับไฟแสง-สี เข้าไป ผมว่าไม่ต้องไปที่เมืองฮาบิน ประเทศจีนหรอกครับ มาแค่หาดใหญ่ก็ได้บรรยากาศแบบเดียวกัน เพราะมันหนาวเข้าไส้ ก่อนเข้าเขามีสเวตเตอร์ตัวหนาๆ คลุมหัวหูกันหนาว ให้ใส่ถุงมือ ขนาดแต่งกันแบบนี้ยังหนาวสั่น ใครใส่กางเกงขาสั้นไปเที่ยวเมืองน้ำแข็งนี่คิดผิดถนัด แต่ไปแล้วจะรู้ว่าตัดสินใจถูก เพราะมันสวยแบบน้ำแข็งๆ คือสวยแบบเย็นๆ และคุ้มค่าที่ได้เข้าไปดู เรียกว่าไม่ผิดหวัง หรือจะไปถ่ายภาพ 3 มิติที่ Magic eye ที่เขาเพิ่งเปิดใหม่ มีภาพสามมิติหลายภาพหลายบรรยากาศ ไว้ให้ถ่ายรูปเล่นได้ไม่มีเบื่อ ยิ่งไปกับเพื่อนยิ่งสนุก ถ่ายรูปมาอัพเฟสตามสมัยนิยม

ถ้าหวนระลึกถึงอดีต คิดถึงเมืองเก่า ก็นั่งรถไปเมืองสงขลาที่ห่างกันไม่กี่กิโลเมตร ไปเดินดูบ้านเรือนและสถาปัตยกรรมเก่าๆ ที่มีกลิ่นอายของจีนและการค้าขายทางทะเล ที่เคยรุ่งเรืองอย่างมากที่สงขลาในอดีต ถ้าสงขลาคือคราบเงาของความรุ่งเรืองในอดีตที่ยังคงหลงเหลืออยู่ในปัจจุบัน หาดใหญ่ก็คือเมืองสมัยใหม่ที่สืบทอดคงความเจริญรุ่งเรืองมาจนถึงปัจจุบัน ความรุนแรงของระเบิดที่ผู้ไม่หวังดีหวังจะมาทำให้หาดใหญ่สั่นคลอนและล่มสลายไปนั้นไม่อาจสลายความแข็งแกร่งของอาคารบ้านเรือนที่สร้างจากทรายริมคลองอู่ตะเภาในอดีต ไม่อาจบั่นทอนความรักในถิ่นที่อยู่อาศัย ในบ้านเกิดเมืองนอนและในความเป็นหาดใหญ่ลงได้ ความรุนแรงไม่เคยสร้างสรรค์สิ่งใดๆ ความรักต่างหากที่สร้างสรรค์และหาดใหญ่มีมันอย่างเปื่ยมล้น

อย่าให้หาดใหญ่ร้องไห้ มีแต่คนไทยเราที่ต้องช่วยกัน ไปเที่ยวหาดใหญ่ ไปให้กำลังใจกัน