มหัศจรรย์ “ลูกปัดโบราณ” แห่งคลองท่อม

แต่เมืองท่องเที่ยวอันดับต้นๆ ของประเทศไทยอย่างกระบี่ ยังมี “ของดี” ที่เป็นมรดกทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม ซึ่งสามารถเชื่อมโยงความสัมพันธ์ของผู้คนในยุคอดีตได้เป็นอย่างดี

ของดีที่ว่านั้นก็คือ “ลูกปัดโบราณ” เครื่องประดับล้ำค่าที่ถูกฝังอยู่กับอดีตมานานนับพันปี โดยแหล่งที่มีการพบลูกปัดโบราณแหล่งใหญ่ที่สุดในประเทศไทยอยู่ที่บริเวณ “ควนลูกปัด” (ควน เป็นภาษาปักษ์ใต้ แปลว่า เนิน หรือภูเขาขนาดย่อม) หรือชุมชนคลองท่อม ตำบลคลองท่อมใต้ อำเภอคลองท่อม จังหวัดกระบี่ มากมายถึงขนาดที่สามารถสันนิษฐานได้ว่า ที่นี่คือแหล่งอุตสาหกรรมในการทำลูกปัดโบราณเลยทีเดียว

ย้อนไปสัก 20-30 ปี ชาวบ้านในละแวกนี้พบเจอเศษแก้ว เศษหิน และลูกปัดเล็กๆ ที่มีสีสันรูปทรงสวยงาม รวมถึงวัตถุโบราณอีกนับไม่ถ้วน แต่ก็ไม่ได้สนใจจะนำมาเก็บไว้ เพราะเชื่อกันว่า หากเก็บของเก่าของโบราณไว้กับตัวจะได้รับความเดือดร้อน อาจจะเจ็บป่วย หรือประสบหายนะต่างๆ นานา ลูกปัดโบราณจึงถูกทิ้งร้างไว้อย่างนั้นจนกระทั่งมีการขุดค้นทางโบราณคดี

ข่าวการพบลูกปัดโบราณอายุกว่า 2,000 ปี สะพัดไปจนทำให้เกิดความสนใจทั้งจากคนไทยและคนทั่วโลก จากที่ไม่มีใครสนใจก็กลายเป็นค้นหา ขุดหา และลักลอบหา พร้อมทั้งตั้งราคาขายจากเม็ดละร้อย เม็ดละพัน กลายเป็นหลักล้านก็ยังมี พ่อค้าของเก่า นักสะสมจากทุกสารทิศเดินทางข้ามน้ำข้ามทะเลมาเหมาลูกปัดโบราณไปกันหมด จนที่สุดแล้วกรมศิลปากรต้องเข้ามาดูแล และอนุรักษ์ไว้ให้เป็นสมบัติของชาติ พร้อมปิดพื้นที่ห้ามไม่ให้ผู้ที่ไม่เกี่ยวข้องทั้งหลายเข้าไปขุดค้นอีก ลูกปัดอีกจำนวนมหาศาลจึงยังคงถูกฝังอยู่ใต้ดินแห่งนั้นอีกตราบนานเท่านาน

แต่อย่าเพิ่งเศร้าใจ เพราะลูกปัดโบราณจำนวนหนึ่ง รวมถึงอุปกรณ์ในการผลิตลูกปัด และวัตถุโบราณต่างๆ ถูกเก็บรักษาไว้อย่างดีโดย “พระครูอาทรสังวรกิจ” อดีตเจ้าอาวาสวัดคลองท่อม ที่ตระหนักถึงคุณค่าของคลองท่อม ในแง่ของการเป็นแหล่งประวัติศาสตร์ที่สำคัญของประเทศไทยและของโลก ท่านจึงพยายามรวบรวมโบราณวัตุต่างๆ และลูกปัดที่สวยสดงดงาม แล้วนำมาจัดไว้แสดงภายใน พิพิธภัณฑสถานคลองท่อม

สำหรับชุมชนคลองท่อม เป็นชุมชนโบราณสมัยแรกเริ่มประวัติศาสตร์แห่งหนึ่งของภาคใต้ และเป็นแหล่งโบราณคดีที่พบลูกปัดโบราณเป็นจำนวนมากที่สุดเท่าที่เคยพบในประเทศไทยในขณะนี้ สันนิษฐานว่า ในสมัยโบราณบริเวณนี้อาจเป็นท่าเรือที่นักเดินเรือจากทั่วโลกใช้เป็นจุดแวะพักจอดเรือหรือขนถ่ายสินค้า ซึ่งสินค้าอย่างหนึ่งที่สำคัญและเป็นที่นิยมมากในซีกโลกตะวันตกและตะวันออกเมื่อราว 2,000 – 1,000 ปีก่อนก็คือ “ลูกปัด” ปรากฏเป็นหลักฐานการกระจายตัวของลูกปัดตามเมืองท่าต่างๆ จำนวนมาก โดยเฉพาะที่คลองท่อม

กิตติพงศ์ ดาวกระจ่าง เจ้าหน้าที่นำชมพิพิธภัณฑสถานคลองท่อม เล่าให้ฟังว่า เมื่อราวปี 2523 ได้มีการขุดค้นทางโบราณคดีที่บริเวณควนลูกปัด จนทำให้ได้พบโบราณวัตถุจำพวกลูกปัดแก้ว ลูกปัดสีต่างๆ ลูกปัดแคริเบียน และเศษภาชนะดินเผา รวมถึงยังมีเศษลูกปัดมากมายหลายแบบที่ยังทำไม่เสร็จสมบูรณ์ นอกจากนี้ยังพบแม่พิมพ์สำหรับผลิตเครื่องประดับ ทำให้นักโบราณคดีสันนิษฐานว่า คลองท่อมอาจเป็นแหล่งผลิตลูกปัดโบราณที่สำคัญในสมัยโบราณ

“สมัยก่อนชาวบ้านเจอก็ไม่รู้ว่าอะไร มันเหมือนลูกแก้ว บางคนก็เอาไปยิงนก ต่อมาแจ้งกรมศิลปากรเข้ามาขุดค้น ก็พบว่าเป็นของโบราณทั้งหมด พระครูอาทรสังวรกิจ เจ้าอาวาสวัดคลองท่อม จึงเก็บรวบรวมไว้จัดแสดงเป็นพิพิธภัณฑ์ ข้างในจะมีรูปภาพที่สันนิษฐานว่า เมื่อก่อนที่ตรงนี้เป็นทะเลลึก แต่เดี๋ยวนี้มันตื้นไปหมดแล้ว แล้วนักโบราณคดียังสันนิษฐานอีกว่า หลังวัดคลองท่อมคือแหล่งผลิต เพราะพบแก้ว หิน แม่พิมพ์ คือถ้าขุดไปตอนนี้ก็ยังเจออีกเยอะนะ แต่ต้องปิดเพราะเป็นสมบัติชาติ”

หากพิจารณาจากสภาพภูมิประเทศ ควนลูกปัดแห่งนี้อยู่ห่างจากทะเลเพียง 15 กิโลเมตร และมีแม่น้ำคลองท่อมที่ไหลผ่านออกสู่ทะเลอันดามัน น่าเชื่อได้ว่าในอดีตนั้นบริเวณนี้อาจเคยเป็นท่าเรือมาก่อน

หลักฐานที่พบในบริเวณนี้มีทั้งเหรียญสำริดรูปเรือ แผ่นหินรูปแกะสองตัว ที่อาจเป็นเครื่องรางของพ่อค้าเดินเรือ และลูกปัด ซึ่งจัดว่าเป็นโบราณวัตถุที่พบมากที่สุด มีทั้งที่ทำจากแก้วและหิน ลูกปัดแก้วเป็นรูปหน้าคน คล้ายรูปหน้าคนและพระอาทิตย์ ลูกปัดแก้วสีดำ ลูกปัดแก้วสีส้ม ซึ่งเป็นที่นิยมของอินเดีย และลูกปัดแก้วสีขาวมีแกนสีทองด้านใน ซึ่งเป็นที่นิยมของชาวโรมัน

“ส่วนมากจะค้าขายกับอินเดีย โรมัน เปอร์เซีย ชาวยุโรป เราเลยพบลูกปัดที่หลากหลาย ซึ่งเวลาเจอลูกปัดชาวบ้านก็จะเรียกชื่อตามรูปทรงหรือลวดลายที่พบ อย่างเช่น ลูกปัดสุริยเทพ อันนี้คือไฮไลท์ของคลองท่อม เป็นลูกปัดแก้วรูปหน้าคนมีสัญลักษณ์คล้ายเปลวพระอาทิตย์ นอกจากนี้ก็มีลูกปัดนกแสงตะวัน เป็นรูปนกกับดอกไม้ ลูกปัดเม็ดมะยม ลูกปัดมะเฟือง ลูกปัดอำพันทอง ลูกปัดเขียนลาย ส่วนลูกปัดมงคลก็มีหลายแบบ ที่เป็นสัตว์มงคล หรือรูปมงคลต่างๆ”

นอกจากลูกปัดเม็ดเล็กๆ ทั้งแบบสมบูรณ์เต็มเม็ด และที่เป็นเศษแก้ว เศษหินแล้ว ภายในพิพิธภัณฑสถานคลองท่อม ยังมีวัตถุโบราณจัดแสดงอีกมากมาย โดยแบ่งเป็น 2 ชั้น ชั้นล่างมีห้องวีดิทัศน์ ฉายภาพความเป็นมาและประวัติศาสตร์ของลูกปัดคลองท่อม ถัดไปเป็นห้องนิทรรศการข้าวของเครื่องใช้ในสมัยโบราณ รวมถึงซากเรือโบราณ เครื่องพิมพ์ลูกปัด และเศษลูกปัดขนาดเล็กจำนวนมาก ส่วนชั้นบนนำเสนอลูกปัดที่เป็นไฮไลท์และหายาก แต่สามารถหาชมได้ที่นี่

แม้จะเป็นเพียงเครื่องประดับเม็ดเล็กๆ แต่ก็สามารถบอกเล่าเรื่องราวในประวัติศาสตร์ ทั้งยังเป็นตัวเชื่อมโยงให้เห็นถึงภาพของความสัมพันธ์ระหว่างผู้คนในสองซีกโลกได้เป็นอย่างดี นี่เองที่เป็นความมหัศจรรย์ซึ่งถูกส่งถ่ายมาจากยุคโบราณ

..................

หมายเหตุ : พิพิธภัณฑสถานคลองท่อม เปิดให้เข้าชมทุกวัน เวลา 08.30 – 16.30 น. โดยมีอัตราค่าเข้าชม ผู้ใหญ่ชาวไทย 20 บาท เด็กชาวไทย 10 บาท ผู้ใหญ่ชาวต่างชาติ 100 บาท เด็กชาวต่างชาติ 50 บาท เด็กอายุไม่เกิน 6 ปี, ประชาชนในเขตเทศบาลตำบลคลองท่อมใต้, ผู้พิการและผู้ทุพลภาพ ไม่เสียค่าเข้าชม สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ กองการศึกษา เทศบาลตำบลคลองท่อมใต้ โทรศัพท์ 0 7569 9223 ต่อ 105 และ 111