เสื่อผืนงามแห่งจันทบูร

ถามเด็กรุ่นใหม่อาจไม่ค่อยรู้ แต่ถ้าไปถามปู่ย่าตายายต้องมีใครสักคนเอ่ยชื่อ “เสื่อจันทบูร” มาด้วยแน่ๆ เพราะเสื่อที่นี่คุณภาพดี ถึงขนาดส่งไปขายได้ทั่วประเทศเลยนั่นเอง

จันทบุรี เป็นแหล่งผลิตเสื่อกกที่ได้คุณภาพ และก็มีชุมชนหลายแห่งที่ยึดการทอเสื่อกกเป็นอาชีพหลัก สร้างรายได้ให้ครอบครัวมาต่อเนื่องยาวนาน เช่นชาวบ้านที่ชุมชนเสม็ดงาม ตำบลหนองบัว อำเภอเมือง จังหวัดจันทบุรี ที่สืบสานหัตถกรรมโบราณอย่างการทอเสื่อกกส่งต่อกันมารุ่นต่อรุ่น

เอกลักษณ์ของเสื่อจันทบูรคือมีความนุ่มเหนียวทนทาน และปราศจากมอดแมลงรบกวน ทำให้เสื่อกกจากจังหวัดจันทบุรีได้รับความนิยมและเป็นสินค้าส่งออกที่สำคัญของจังหวัด

จุไรรัตน์ สรรพสุข ประธานกลุ่มสตรีทอเสื่อกกบ้านเสม็ดงาม เล่าให้ฟังว่า “กก” เป็นพืชล้มลุกที่ชอบขึ้นในพื้นที่ชื้นแฉะ และมีมากที่บ้านเสม็ดงาม ชาวบ้านจึงนำมาทอเสื่อเพื่อใช้ในครัวเรือน แล้วขยายเป็นการจำหน่ายเพื่อสร้างรายได้ในที่สุด

สำหรับการทอเสื่อกกของหมู่บ้านเริ่มขึ้นเมื่อประมาณ 80 ปีก่อน โดยชาวบ้านไปเรียนการทอเสื่อจากชาวญวน(เวียดนาม)ที่อพยพมาอยู่ในจังหวัดจันทบุรี แล้วค่อยๆ พัฒนาฝีมือมาจนกระทั่งกลายเป็นสินค้าส่งจำหน่ายในตลาด ซึ่งเอกลักษณ์ของเสื่อกกจันทบูรคือความเหนียวนุ่มทนทาน ทั้งฝีมือการทอก็ยังละเอียดปราณีต ทำให้ได้รับความนิยมมาก

เสื่อกกจันทบูรในยุคแรกๆ จะมีสีดำและแดง เป็นลายตาราง แต่เมื่อสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในรัชกาลที่ 7 เสด็จมาประทับ ณ บ้านวังสวนแก้ว จังหวัดจันทบุรี แล้วทรงส่งเสริมงานหัตถกรรมการทอเสื่อ ทั้งยังทรงคิดค้นรูปแบบผลิตภัณฑ์ใหม่ๆ ปัจจุบันเสื่อกกจันทบูรจึงมีหลากสีหลายลาย เช่น ลายตาสาม ลายตาขำ ลายตาแขก ลายข้าวเปลือก ลายลูกโซ่ ฯลฯ แต่ลายโบราณอย่างลายตารางแดงดำได้รับความนิยมไม่เคยตก

นอกจากนี้ยังมีการพัฒนาถึงขั้นทอเสื่อกกแบบ “ยกลาย” คล้ายการยกลายในผ้าไหมด้วย ทำให้เสื่อกกของจันทบุรีมีความน่าสนใจมากขึ้น ปัจจุบัน นอกจากเสื่อแล้วก็ยังตัดเย็บเป็นผลิตภัณฑ์อื่นๆ ทั้งกระเป๋า รองเท้า ตะกร้า กล่องใส่เอกสาร ที่รองจาน ที่รองแก้ว ฯลฯ

ใครสนใจแวะไปอุดหนุนเสื่อจันทบูรบ้านเสม็ดงามได้ที่อาคารสาธิตและแสดงสินค้า ซึ่งอยู่ใกล้ๆ กับ “พิพิธภัณฑ์อู่ต่อเรือพระเจ้าตาก” และ “ศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช” ในตำบลหนองบัว อำเภอเมือง จังหวัดจันทบุรี

ไปแล้วรับรองว่าต้องมีสินค้าติดไม้ติดมือกลับบ้านไปด้วยแน่ๆ