พร้อมกันหรือยัง สำหรับทักษะปี 2020?

ปี 2020 กำลังมาถึง และเป็นปีที่เปรียบเสมือนเป็นหลักอ้างอิงหรือเปรียบเทียบ และหน่วยงานชั้นนำระดับโลกมักจะใช้ปี 2020 เป็นหลักอ้างอิงสำหรับทักษะแห่งอนาคต (Skills for the future) ดังนั้นสัปดาห์นี้จะพาท่านผู้อ่านไปย้อนดูอีกครั้งว่าที่บรรดาผู้เชี่ยวชาญมองไว้ว่าเป็นทักษะที่สำคัญสำหรับปี 2020 นั้น ในช่วงเวลาอีก 2 เดือนที่เหลือของปี 2019 นั้น ท่านเตรียมตัวเองให้พร้อมหรือยัง?

เริ่มต้นจาก Institute for the Future ซึ่งได้ออกรายงานชิ้นหนึ่งในปี 2011 ชื่อ Future Work Skills 2020 โดยได้มองล่วงหน้าไว้สิบปี ว่าภายในปี 2020 ปัจจัยการเปลี่ยนแปลงอะไรบ้างที่จะเกิดขึ้น และจากการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว ทักษะอะไรคือสิ่งที่สำคัญและจำเป็น โดยในรายงานฉบับดังกล่าวมองไว้ว่าในปี 2020 มีทักษะที่สำคัญและจำเป็นสาหรับคนทำงาน 10 ประการ ประกอบด้วย

1.Sense-making หรือสามารถในการหาความหมายที่ซ่อนอยู่ ซึ่งคอมพิวเตอร์ไม่สามารถทำได้ 2.Social Intelligence หรือความฉลาดทางสังคม 3.Novel & adaptive thinking หรือการคิดใหม่และนอกกรอบ 4.Cross-cutural competency หรือความสามารถในการทำงานในหลากหลายวัฒนธรรม 5.Computational thinking หรือการแปลงข้อมูลที่มากมายมหาศาลสู่สิ่งที่จับต้องได้และมีความหมาย

6.New-media literacy หรือความสามารถในการเข้าถึง ประเมินสร้างสื่อใหม่ๆ 7.Transdisciplinarity หรือความสามารถในการเรียนรู้ และเข้าใจในศาสตร์ที่หลากหลาย 8.Design mindset หรือการคิดเชิงออกแบบ 9.Cognitive load management หรือความสามารถในการกรองสิ่งที่สำคัญออกมาจากข้อมูลที่มากมาย และ 10.Virtual collaboration หรือความสามารถในการทำงานในโลกออนไลน์

ต้องอย่าลืมว่าทักษะทั้ง 10 ประการข้างต้นนั้นถูกมองไว้เกือบสิบปีล่วงหน้า และเมื่อถึงปัจจุบันกล่าวได้ว่าทักษะหลายๆ ประการไม่ต้องรอให้ถึงปี 2020 ถึงจะกลายเป็นทักษะที่สำคัญหรือจำเป็น แต่เป็นมาก่อนจะถึงปี 2020 อยู่หลายปี

มาลองดูอีกค่ายหนึ่งคือ WEF ที่ในตอนต้นปี 2016 ได้ออกรายงานถึงทักษะที่สำคัญ 10 ประการในปี 2020 ได้แก่ 1.Complex problem sovling 2.Critical thinking 3.Creativity 4.People management 5.Coordinating with others 6.Emotional intelligence 7.Judgement & decision making 8.Service orientation 9.Negotiation 10.Cognitive flexibility

จากรายชื่อ 20 Skills ของทั้งสองสถาบันนั้น ข้อเสนอแนะหนึ่งที่แต่ละคนน่าจะทำคือการประเมินตนเองตามทักษะต่างๆ ข้างต้น ว่าภายใต้ทักษะแต่ละประการนั้นตนเองมีหรือได้รับการพัฒนาในระดับมากน้อยเพียงใด (อาจจะทำเป็นสเกลน้อย-กลาง-มาก) เพื่อที่จะได้ประเมินว่าตนเองยังขาดหรือต้องได้รับการพัฒนาในทักษะด้านใดเพิ่มขึ้น เพื่อให้เตรียมพร้อมสำหรับปี 2020 ที่กำลังจะมาถึง

อย่างไรก็ดี ประเด็นหนึ่งที่จะพบคือทักษะหลายๆ ประการไม่ต้องรอถึงปี 2020 ก็ได้กลายเป็นสิ่งที่สำคัญและจำเป็นไปเรียบร้อยแล้ว เนื่องจากรายงานได้จัดทำขึ้นมาก่อนล่วงหน้า เมื่อสถานการณ์จริงเกิดขึ้น ทักษะที่ได้คิดไว้ก่อนล่วงหน้าก็อาจจะล้าสมัยไปแล้ว

ในช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมาหลายๆ สถาบันทั้ง OECD หรือ WEF ก็ได้เริ่มจัดทำรายชื่อของทักษะสำหรับปี 2030 กันแล้ว ซึ่งถ้าดูแล้วไม่ได้แตกต่างจากของปี 2020 เท่าใดนัก เพียงแต่จะมีความลึกขึ้น เช่น OECD ระบุทักษะหนึ่งที่สำคัญสำหรับปี 2030 คือ Metacognitive skills (จากเดิมแค่ Cognitive skills)

ปี 2030 อาจจะไกลไปหน่อย แต่ปี 2020 กำลังจะมาถึงในอีก 2 เดือนข้างหน้า ดังนั้นถือโอกาสใกล้สิ้นปีทบทวนตนเองอีกครั้ง ว่าท่านประกอบด้วยทักษะที่สำคัญและจำเป็นสำหรับปี 2020 หรือยัง?