เข้าถึง 'การอ่าน' อย่างทั่วถึง ด้วยนวัตกรรมการเรียนรู้ยุคใหม่จาก 'TK Park'

ในปีนี้ประเทศไทยได้เผชิญสถานการณ์การแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19 ที่ส่งผลต่อการใช้ชีวิตของประชาชนทั้งประเทศ รวมถึงพฤติกรรมการเรียนรู้ และความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงองค์ความรู้ สถาบันอุทยานการเรียนรู้ ‘TK Park’ หน่วยงานภายใต้สำนักงานบริหารและพัฒนาองค์ความรู้ (องค์การมหาชน) สำนักนายกรัฐมนตรี ในฐานะหน่วยงานต้นแบบของแหล่งการเรียนรู้ ที่ส่งเสริมให้คนไทยมีนิสัยรักการอ่าน และการเรียนรู้มานานกว่า 15 ปี มีแผนพัฒนา ‘นวัตกรรมการเรียนรู้’ และการบริการแหล่งเรียนรู้วิถีใหม่ New Normal เพื่อขยายโอกาสและลดความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงองค์ความรู้ รวมถึงสร้างทักษะใหม่ที่จำเป็นในศตวรรษที่ 21 ให้แก่ประชาชน

ก้าวต่อไปในปี 2564 สถาบันอุทยานการเรียนรู้ เตรียมเดินหน้าสร้างนวัตกรรมการเรียนรู้ทั้งรูปแบบออนไลน์และออฟไลน์ที่ประชาชนทุกคนเข้าถึงได้ เช่น บริการห้องสมุดออนไลน์ TK Public Online Library รวบรวมทั้งหนังสือ และสื่อการเรียนรู้ทั้งในไทยและต่างประเทศกว่า 26,000 รายการ รวมถึงมีโครงการพัฒนาต้นแบบตู้บริการหนังสืออัตโนมัติในที่สาธารณะ เพื่อส่งเสริมพฤติกรรมการอ่านของประชาชนให้ดียิ่งขึ้น

กิตติรัตน์ ปิติพานิช

ในระยะยาวมีแผนสร้าง ‘แพลตฟอร์มอุทยานการเรียนรู้เสมือน’ (Virtual TK) เพื่อสนับสนุนการพัฒนาแหล่งการเรียนรู้สมัยใหม่สู่หน่วยงานเครือข่าย และล่าสุดมุ่งส่งเสริมนวัตกรรมการเรียนรู้ผ่านเกม ในรูปแบบการประกวดบอร์ดเกม Print and Play ที่สามารถส่งต่อไปยังกลุ่มเป้าหมายได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ เพื่อกระตุ้นความใฝ่เรียนรู้และความคิดสร้างสรรค์ให้แก่เด็กและเยาวชนคนรุ่นใหม่ต่อไป

กิตติรัตน์ ปิติพานิช ผู้อำนวยการสถาบันอุทยานการเรียนรู้ กล่าวว่า ภารกิจหลักของ TK Park ในปีหน้า คือการมุ่งขยายโอกาสให้ประชาชนในทุกระดับสามารถเข้าถึงองค์ความรู้ ผ่านการสร้างสรรค์พื้นที่แห่งความรู้ในทุกช่องทาง ครอบคลุมทั้งออนไลน์และออฟไลน์ จึงเป็นที่มาของแผนงานในปีหน้ากับการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานทางปัญญา เพื่อให้เกิดเป็นระบบนิเวศน์ที่เชื่อมโยงให้เกิดการเรียนรู้ตลอดชีวิตสำหรับเด็ก เยาวชน และประชาชน ในทุกภูมิภาคของประเทศไทย

สามารถเข้าถึงแหล่งความรู้อย่างสะดวกง่ายดาย และเรียนรู้ได้อย่างเพลิดเพลิน ผ่าน 3 ภารกิจหลัก ประกอบด้วย การพัฒนาพื้นที่การเรียนรู้ต้นแบบ การสร้างสรรค์นวัตกรรมส่งเสริมการอ่านการเรียนรู้ และการบริหารจัดการและพัฒนาองค์ความรู้

สำหรับ ‘การพัฒนาพื้นที่เรียนรู้ต้นแบบของสถาบันอุทยานการเรียนรู้’ มีจุดเริ่มต้นมาจากอุทยานการเรียนรู้ต้นแบบที่ TK Park ชั้น 8 เซ็นทรัลเวิลด์ ซึ่งได้รับผลตอบรับที่ดีจากประชาชน จนนำมาสู่การร่วมมือกับหน่วยงานต่างๆ และขยายผลการก่อตั้งอุทยานการเรียนรู้ครอบคลุมสู่ทุกภูมิภาคทั่วประเทศไทย ประกอบด้วยเครือข่ายอุทยานการเรียนรู้ระดับจังหวัดเปิดบริการแล้วจำนวน 28 แห่งในพื้นที่ 21 จังหวัด

‘ห้องสมุด’ มีชีวิตประจำโรงเรียนโดยร่วมมือกับกรมโยธาธิการและผังเมืองจัดสร้างให้จังหวัดละ 1 แห่งรวม 76 แห่ง และศูนย์การเรียนรู้ระดับตำบล ที่เป็นลักษณะของแหล่งการเรียนรู้ใกล้บ้านอีกกว่า 200 แห่ง โดยร่วมมือกับหน่วยงานภาคีต่างๆ 6 หน่วยงาน ซึ่งทุกเครือข่ายต่างเป็นกำลังสำคัญ ในการพัฒนาสังคมแห่งการเรียนรู้ มุ่งเน้นการเปิดพื้นที่สาธารณะเพื่อการเรียนรู้ที่ปลอดภัยและไว้ใจได้ เปิดกว้างให้ทุกคนสามารถมาใช้ประโยชน์เพื่อการเรียนรู้ สร้างสรรค์ พบปะแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ทำงานร่วมกันเป็นทีม

คาดว่าภายในสิ้นปีนี้ สถาบันอุทยานการเรียนรู้จะพร้อมเปิดให้บริการอุทยานการเรียนรู้เครือข่ายเพิ่มอีก 2 แห่ง ได้แก่ อุทยานการเรียนรู้พิพิธภัณฑ์เมืองลำปาง และ อุทยานการเรียนรู้บุรีรัมย์ และสำหรับปี 2564 มีแผนจะเปิดให้บริการอีก 2 แห่ง ได้แก่  อุทยานการเรียนรู้พะเยา และอุทยานการเรียนรู้สุราษฎร์ธานี

สำหรับอุทยานการเรียนรู้ TK Park กรุงเทพฯ ชั้น 8 เซ็นทรัลเวิลด์ อยู่ในระหว่างปิดบริการเพื่อปรับปรุงพื้นที่ ซึ่งคาดว่าจะแล้วเสร็จเปิดให้บริการได้ในต้นปี 2564 โดยในขณะนี้เราเปิด TK Alive ชั้น 6 เพื่อให้บริการสมาชิกที่ต้องยืมคืนหนังสือ รวมถึงบริการ TK Book Delivery Service จัดส่งหนังสือให้กับสมาชิกถึงบ้าน

ในด้านของ ‘การสร้างสรรค์นวัตกรรมส่งเสริมการอ่านการเรียนรู้’ สถาบันอุทยานการเรียนรู้ ได้ดำเนินการพัฒนาบริการเพื่ออำนวยความสะดวกแก่นักอ่านยุคใหม่ที่โดดเด่นคือ บริการ TK Public Online Library แพลตฟอร์มห้องสมุดออนไลน์ที่อ่านได้ทุกที่ ทุกเวลา มีหนังสือและคอร์สออนไลน์ให้บริการกว่า 26,000 รายการ โดยเฉพาะในสถานการณ์การระบาดรุนแรงของโควิด 19 ในช่วง 4 เดือนที่ผ่านมา มียอดการยืมหนังสือและสื่อออนไลน์สูงกว่า 260,000 ครั้ง

นอกจากนั้นยังมีโครงการพัฒนาอุทยานการเรียนรู้เสมือน หรือ Virtual TK อันเป็นแพลตฟอร์มที่มุ่งให้บริการแก่องค์กรที่ต้องการเข้าถึงต้นแบบแหล่งเรียนรู้ เพื่อนำไปพัฒนาต่อยอดในรูปแบบของตนเองต่อไป ในส่วนของการสนับสนุนส่งเสริมการอ่าน สถาบันอุทยานการเรียนรู้มีโครงการพัฒนาต้นแบบตู้บริการหนังสืออัตโนมัติในที่สาธารณะ เพื่อกระจายการเข้าถึงหนังสือสู่ประชาชนมากขึ้น รวมถึงการพัฒนาแอพพลิเคชัน MyTK เพื่ออำนวยความสะดวกให้แก่สมาชิก TK Park ให้สามารถเข้าถึงรายการหนังสือในห้องสมุดได้อย่างสะดวกรวดเร็ว  

สำหรับการส่งเสริมนวัตกรรมการเรียนรู้ ปีนี้ สถาบันอุทยานการเรียนรู้ได้จัดโครงการอบรมและประกวดออกแบบบอร์ดเกม Print and Play ที่เปิดรับไอเดียใหม่ๆ สำหรับสื่อการเรียนรู้ที่สามารถส่งต่อให้เด็ก เยาวชนคนรุ่นใหม่ได้ง่ายดาย เพียงแค่พิมพ์ออกมาก็นำมาเล่นเพื่อเสริมการเรียนรู้ได้ทันที ซึ่งเป็นแนวทางการเรียนรู้ผ่านเกมในรูปแบบใหม่ที่กำลังได้รับความนิยมทั่วโลก

เพื่อรับมือต่อความท้าทายของการเปลี่ยนแปลงของเศรษฐกิจและสังคม สถาบันอุทยานการเรียนรู้ ยังได้มุ่งเน้น การบริหารจัดการและพัฒนาองค์ความรู้ในหลากหลายโครงการ ล่าสุดได้จัดทำโครงการ ‘อ่านทั้งเมืองเรื่องเดียวกัน’ ในจังหวัดเชียงราย โดยร่วมมือกับหน่วยงานและองค์กรต่างๆ ทั้งภาครัฐ เอกชน และประชาสังคม เพื่อร่วมกันระดมความคิด เกี่ยวกับการจัดทำสื่อนิทานสำหรับเด็กปฐมวัย ให้เป็นหนังสือของเด็กเชียงราย ที่มีเนื้อหาสาระบนพื้นฐาน ‘ปัญญาล้านนา’ และบริบททางวัฒนธรรมของเชียงรายอย่างแท้จริง

รวมถึงการจัด Solution Lab Hackathon ที่เป็นเวิร์คชอปเพื่อการระดมสมองออกแบบนโยบายสาธารณะระดับประเทศ เกี่ยวกับการสร้างแนวทางการเรียนรู้ตลอดชีวิต ผ่านกระบวนการออกแบบแนวคิดที่ยึดถือความต้องการของประชาชนเป็นจุดศูนย์กลาง (Citizen-centered Design) และส่งต่อข้อเสนอในเชิงนโยบายเหล่านี้สู่ภาครัฐต่อไป

ในช่วงเดือนสิงหาคมนี้ สถาบันอุทยานการเรียนรู้ ยังจัดกิจกรรมด้านความรู้ในระดับนานาชาติ โดยเตรียมจัดงานบรรยายออนไลน์เกี่ยวกับหนังสือนิทานภาพสำหรับเด็ก ในหัวข้อ ‘Open World through Children’s Picturebooks’ โดยเชิญวิทยากรผู้เชี่ยวชาญด้านการออกแบบและสร้างสรรค์หนังสือภาพจากประเทศอังกฤษ ฝรั่งเศส ญี่ปุ่น และประเทศไทย มาแลกเปลี่ยนประสบการณ์ทำงานผ่านช่องทางสื่อสังคมออนไลน์ เปิดเวทีให้ผู้ที่สนใจได้เข้าชมและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ได้ฟรี ไม่ว่าจะอยู่ที่ไหน