ชวนเที่ยว-กิน งานเทศกาลกินปลาทูแม่กลอง

งาน เทศกาลกินปลาทูแม่กลอง เป็นงานประเพณีประจำปี ที่จัดต่อเนื่องมาทุกปี นอกจากชวนเลือกซื้อปลาทูและอาหารที่ปรุงด้วยปลาทูเป็นหลักแล้ว ชาวสมุทรสงคราม ยังนำเสนอวิถีชีวิตเชิงวัฒนธรรมของคนสมุทรสงคราม อาหารท้องถิ่น และช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจ

จากการประเมินผลของวิทยาลัยเทคนิคสมุทรสงคราม พบว่าจากปีก่อน ๆ ตลอด 10 วันของงาน มีผู้คนหมุนเวียนมาเที่ยวชมและจับจ่ายใช้สอยราว 4 แสนคน แต่ละคนใช้จ่ายเฉลี่ย 517 บาท ทำให้เกิดเม็ดเงินหมุนเวียนในระบบประมาณ 200 ล้านบาท

จากข้อมูลของ หอการค้าจังหวัดสมุทรสงคราม ระบุว่า สสส (สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ) ยกย่องว่าเป็นงานที่ดีที่สุดในบรรดางานที่ สสส สนับสนุน คือนอกจากเป็นงานที่ปลอดแอลกอฮอล์แล้วยังเป็นงานที่มีมิติทางสังคมสูงคือมีผู้คนทุกเพศทุกวัยมาร่วมกิจกรรมและชมสาระในงาน นอกจากมารับประทานอาหาร

เนื่องจากปีนี้เกิดสถานการณ์การระบาดของโควิด-19 แต่คนไทยก็ช่วยกันจัดระเบียบ เตรียมความพร้อมในการจัดงาน ทำให้ประเทศไทยสามารถป้องกันและควบคุมโรคได้ ดั้งนั้นในการจัดงาน เทศกาลกินปลาทู ปีนี้จึงต้องวางแผนจัดระบบระเบียบ ป้องกันปัญหาโรคระบาดด้วยระบบจัดการวิถีใหม่ หรือ New Normal เช่น การเว้นระยะห่างซึ่งกันและกันบ้าง การตรวจวัดอุณหภูมิร่างกาย และใส่หน้ากากอนามัยตลอดเวลา ภายใต้แนวคิดว่า ห่างกันหน่อย อร่อยเหมือนเดิม

ปลาทู เป็นปลาที่อยู่คู่กับวิถีชีวิตของคนไทยมาตั้งแต่โบราณ จากคำพังเพยเช่น ข้าวใหม่ปลามัน หมายถึงปลาทู เมนูประจำครัว เช่น น้ำพริกปลาทู และเป็นอาหารประจำชาติ คำว่า “ปลาทูเข่ง” สื่อถึงอาหารหลักของคนพื้นบ้านที่กระจายไปยังภูมิภาคต่าง ๆ ทั่วประเทศ  เนื่องจากปลาทูมีรสชาติดี ราคาถูก ในสมัยก่อนปลาทูมีปริมาณมาก ราคาย่อมเยา คนไทยทุกภาครู้จักปลาทู จนกล่าวได้ว่าปลาทู เป็นตัวแทนปลาทะเลของไทย

ทำไมปลาทูอร่อยต้อง  ปลาทูแม่กลอง เหตุเพราะปลาทูเป็นปลาที่มีการอพยพย้ายถิ่นโดยเมื่อถึงฤดูผสมพันธุ์ในช่วงประมาณเดือนธันวาคม-มกราคม ปลาทูที่อาศัยอยู่ในบริเวณอ่าวไทยตอนใน (จว.สมุทรสาครและสมุทรสงคราม) ซึ่งมีขนาดโตพร้อมที่จะสืบพันธุ์ได้ จะเริ่มอพยพไปยังแหล่งวางไข่ ซึ่งทอดตัวตามยาวแนวตะวันตกของอ่าวไทยตั้งแต่ อ.หัวหิน จว.ประจวบคีรีขันธ์ จนถึงทิศตะวันออกของเกาะพงัน เกาะสมุย จว.สุราษฎร์ธานี และเริ่มทยอยวางไข่ตั้งแต่เดือนมกราคม ซึ่งลูกปลาที่เกิดขึ้นมาใหม่จะเริ่มเดินทางเข้าหาฝั่งในช่วงเดือนเมษายน-พฤษภาคม จวบจนเดือนมิถุนายน-กรกฎาคม ปลาทูจะเริ่มมีขนาดโตจนเรียกว่า ปลาทูสาว ก็จะเริ่มเคลื่อนตัวเข้าสู่พื้นที่อ่าวไทยตอนใน อีกครั้งซึ่งปลาจะอยู่ในวัยโตเต็มที่และสมบูรณ์ ในช่วงเดือนตุลาคม-ธันวาคม ดังนั้นปลาทูที่จับได้ในบริเวณปากอ่าวแม่กลองในช่วงนี้จึงเป็นปลาที่โตเต็มที่ เนื้อนุ่ม ละเอียด หวาน มัน อร่อยมาก

การเลือกซื้อปลาทู ปลาทูที่อร่อยจะเป็น ปลาทูโป๊ะ รองลงมาคือ ปลาทูอวนดำ และอวนติด และต้องเป็นปลาชนิดปลาสั้น  เพราะวิธีการจับจะปราศจากความรุนแรง ปลาจึงไม่ช้ำ ท้องไม่แตก ปลาทูเป็นสินค้าพื้นเมืองของจังหวัดสมุทรสงคราม ซึ่งมีขายทั้งปลาทูสดและปลาทูนึ่ง เป็นที่นิยมบริโภคเพราะตัวใหญ่ มีความมัน และเนื้อนิ่ม ปลาทูนึ่งแม่กลองมีเอกลักษณ์ คือจัดวางเรียงในเข่ง แล้วหักหัว พับงอ ลงมาอย่างมีศิลปะ ทำให้ปลาทูอ้วนสั้น ไม่แข็งทื่อ เหมือนปลาทูนึ่งทั่วไป จนมีคำกล่าวที่ว่า ปลาทูนึ่งแม่กลองต้อง หน้างอ คอพับ

  ปลาทูซอสมะขาม

คุณค่าทางอาหารของปลาทู ในเนื้อปลาทูมีส่วนประกอบของกรดอะมิโนที่จำเป็นต่อร่างกายโดยเฉพาะไลซีน และทรีโอนีน ซึ่งจำเป็นต่อการเจริญเติบโตในวัยเด็กนอกจากนี้ในเนื้อปลายังมีกรดไลโนเลอิค ซึ่งเป็นตัวควบคุมระดับคอเลสเตอรอล และไตรกลีเซอไรด์ในกระแสเลือด และที่สำคัญคือกรดโดโคซาเฮ็กชิโนอิค (D.H.A) ซึ่งเป็นส่วนประกอบของเซลล์สมอง นักวิทยาศาสตร์พบว่าครึ่งหนึ่งของ D.H.A ในสมองเด็ก ได้รับมาตั้งแต่แรกเกิด ส่วนอีกครึ่งหนึ่งจะได้รับมาเมื่ออายุขวบปีแรก  นอกจากนี้ผู้ที่รับประทานเนื้อปลายังได้รับ ไวตามินบี1 บี2 ไนอะซีน และเกลือแร่ ซึ่งได้แก่ แคลเซียม ฟอสฟอรัส รวมทั้งธาตุเหล็ก และไอโอดีน เนื้อปลายังมีกากหรือเส้นใย (Fiber) น้อยทำให้ย่อยได้ง่าย เหมาะสำหรับทารกและเด็ก หรือแม้แต่ผู้ใหญ่ ที่มีระบบย่อยอาหารที่ผิดปกติมาก  

  ปลาทูทอดกระเทียม

ปลาทูแม่กลองอร่อยและดีต่อสุขภาพ อีกทั้งทำอาหารได้หลากหลายกว่าที่คิด ปลาทูแม่กลองเป็นอาหารจานโปรดของทั้งชนชั้นสูงและสามัญชนทั่วไป นอกจากราคาถูกแล้ว ยังอร่อยถูกปากคนไทย และปรุงอาหารได้หลากหลาย

  (ภาพ www.freepik.com)

งาน เทศกาลกินปลาทูแม่กลอง นอกจากชวนซื้อและกินปลาทูแล้ว ยังมีกิจกรรมน่าสนใจแบ่งเป็น 4 โซน ได้แก่

ร้านอาหารปลาทู แนะนำเมนูปลาทูเพื่อสุขภาพ ปรุงจากปลาทูที่ขึ้นชื่อจาก อ่าว ก.ไก่ โดยมีร้านอาหารชื่อดังของจังหวัดสมุทรสงครามที่มาร่วมออกร้าน เช่น ร้านคุณเป๋าดอนหอยหลอด, ร้านครัวลุงนัย, ร้านนกเอี้ยง, ร้านเรือนไทยซีฟู้ดส์, ร้านสามเกลอ และ ร้านแจ่มใส

ลานศิลปะชุมชน (ในสวนสุขภาพ เฉลิมพระเกียรติฯ) จัดทำโดยเครือข่ายภาคประชาชน ภาคการศึกษา และมหาวิทยาลัย โดยมีบัณฑิต จากมหาวิทยาลัยศิลปากรและจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย เป็นผู้วางรูปแบบร่วมกับเครือข่ายภาคประชาชน ประกอบด้วยกิจกรรมการประกวดวาดภาพของเด็กและเยาวชน, การแสดงผลงานภาพวาดจากศิลปินระดับมืออาชีพ,  ผลงานของนิสิตนักศึกษา จากคณะสถาปัตย์  วิทยาลัยช่างศิลป์ ที่นำผลงานศิลปะทั้งภาพวาดและประติมากรรมของตน ที่ใช้ทำวิทยานิพนธ์ มาร่วมแสดง ชมแกลเลอรี่ภาพถ่าย หัวข้อ Samutsongkhram 2020, ชมและช็อปสินค้าศิลปะ สินค้าทำมือ ต้นไม้ประดับ เวทีเสวนาเรื่องดนตรี ศิลปะและสังคมจากชุมชนบางสะแก/แหลมใหญ่ และสินค้าโอทอปที่น่าสนใจ

กิจกรรมการแสดงบนเวที เป็นการผสมผสานระหว่างศิลปวัฒนธรรมอันทรงคุณค่า กับศิลปะสมัยใหม่ ประกอบด้วย การแสดงโขนโรงนอก การบรรเลงดนตรีไทย มโหรีจีน การแสดงนาฏศิลป์ของเยาวชน การประกวดแตรวงพื้นบ้าน การประกวดร้องเพลงลูกทุ่ง/ลูกกรุง การประกวดดนตรีแม่กลองมิวสิคอวอร์ด การประกวดการเต้นโควเวอร์แดนซ์ ฯลฯ

คาราวานสินค้า และมอเตอร์โชว์ ชมช็อปสินค้าหลากหลายช่วยเพิ่มรายได้แก่ชุมชน

  ยำขนมจีนปลาทู (ภาพ SAVA Dining)

งานเทศกาลกินปลาทูแม่กลอง จัดบริเวณหน้าศาลากลาง จว.สมุทรสงคราม ระหว่างวันที่ 10 – 20 ธันวาคม 2563