วันแตงโม...ต้องกิน ‘แตงโม’

ใครตั้ง วันแตงโม (The National Watermelon Day) แน่นอนต้องเป็นชาวสวนแตงโม ที่อยากขายผลผลิตที่ออกมากในช่วงนี้ บางคนบอกว่า เดือนแห่งแตงโม คือเดือนกรกฎาคม แต่ วันแตงโม คาดว่าก่อตั้งมาย้อนหลังไปอย่างน้อยก็ปี 2005 เพื่อชวนให้คนกินแตงโมในช่วงฤดูร้อน และเป็นสัญลักษณ์ว่า ฤดูร้อนมาถึงอย่างเป็นทางการแล้ว

 

    วันแตงโมแห่งชาติ (ภาพ : watermelon.org)

แตงโม ชื่อที่ฝรั่งตั้งกันง่าย ๆ ว่า Watermelon แต่ภาษาจีนเรียก “ผลไม้” ว่า สุยกั่ว 水果  (สุ่ยกั่ว) สุ่ย แปลว่า น้ำ กั่วคือผลไม้ เพราะคือพืชผลที่มีน้ำเยอะอยู่แล้ว ส่วนคำว่า แตงโม 西瓜 (ซีกวา) ซี แปลว่า ตะวันตก กวา คือพืชจำพวกฟักแฟงแตงกวา เพราะแตงโมมีถิ่นกำเนิดในทวีปแอฟริกาเขตร้อน มาจากฝั่งตะวันตกของประเทศจีน

แตงโม ถิ่นกำเนิดเกิดกลางทะเลทรายคาลาฮารี แปลกที่ผืนดินแห้งแล้งให้กำเนิดผลไม้ที่ฉ่ำน้ำ และคนก็ไปเก็บกินจนรู้จักเพาะปลูกแตงโมจากเมล็ดเมื่อราว 5,000 ปีก่อน พบบันทึกอักษรฮีโรกลีฟิก บนผนังที่ฝังพระศพ ฟาโรห์ตุตันคามุน หรือ King Tut (1332-1323 ปีก่อน ค.ศ.) รวมถึงหลุมศพกษัตริย์อียิปต์พระองค์อื่นด้วย ตามความเชื่อว่าฝังแตงโมให้พระองค์มีน้ำดื่มกับชีวิตหลังความตาย แตงโมในยุคอียิปต์โบราณได้ชื่อว่าเป็น Dessert King ของหวานของกษัตริย์

ปัจจุบัน แตงโมเป็นผลไม้ที่ปลูกกันทั่วโลก คาดว่ามีมากกว่า 1,000 สายพันธุ์ ประเทศจีนปลูกแตงโมมากที่สุด คือปริมาณ 2 ใน 3 ของแตงโมที่ปลูกในทุกประเทศ

 

 

 

 

 

จากยุคอียิปต์โบราณ แตงโมเดินทางผ่านทะเลเมดิเตอร์เรเนียนผ่านเรือสินค้า ไปยังตะวันออกกลางและเอเชีย ไปถึงจีนราวศตวรรษที่ 10 และขึ้นเหนือไปทวีปยุโรปเมื่อราวศตวรรษที่ 13 และไปอเมริกาในยุคแสวงหาโลกใหม่โดยพ่อค้าชาวสเปน แตงโมเป็นผลไม้ที่นักเดินเรือขนติดเรือเพื่อเป็นเสบียง ใช้แทนน้ำก็ได้ กินเป็นผลไม้เพิ่มวิตามินซีก็ดี ป้องกันโรคเลือดออกตามไรฟัน ที่คร่าชีวิตกลาสีนักเดินเรือไปนักต่อนัก เมื่อแตงโมขึ้นฝั่งที่อเมริกา ฟลอริด้า เป็นที่แรกที่ปลูกแตงโมเมื่อปี ค.ศ.1576 แถวนี้เขตร้อนแตงโมปลูกได้ผลดี จากนั้นก็ขึ้นเหนือไปปลูกที่แมสซาชูเซตต์ ฮาวาย ลงใต้ไปปลูกที่ปานามา เปรู บราซิล จากนั้นคนทั่วโลกก็รู้จักและปลูกแตงโม

     แตงโมเหลือง (ภาพ : marched.com)

แตงโมเหลือง มาจากไหน : ที่จริง แตงโมเหลือง เกิดก่อน แตงโมสีแดง พันธุ์ดั้งเดิมจากอัฟริกาคือสีเหลือง สีแดงเกิดจากการปรับปรุงข้ามสายพันธุ์ จนเกิดเป็นสีแดงสวย และลูกโตกว่า ได้รับความนิยมมากกว่า แต่แตงโมเหลืองต่อมาก็ได้ปรับปรุงสายพันธุ์ หวานฉ่ำ สีเหลืองสวย และมีไซส์เล็กและใหญ่ บางคนบอกว่าสีเหลืองหวานกว่า และมีกลิ่นคล้ายน้ำผึ้งผสมแอพริคอท

     แตงโมแกะสลักในวันแตงโม (ภาพ : watermelon.org)

แตงโมไร้เมล็ด : เริ่มโดยนักวิทยาศาสตร์ชาวญี่ปุ่น เมื่อปี 1939 เพราะอยากให้คนกินสนุกกับการกินแตงโมโดยไม่ต้องคายเมล็ด แต่ก็ยังมีเม็ดเล็ก ๆ บาง ๆ สีขาวปนอยู่บ้าง คนปลูกบอกว่ากินได้ไม่เป็นอันตราย แตงโมไร้เมล็ดทำให้กินสบาย สนุก ทำน้ำคั้นแตงโมก็ไม่ต้องเขี่ยเมล็ดออก 

    แตงโมทรงสี่เหลี่ยม (ภาพ : allaboutjapan.com)

แตงโมทรงเหลี่ยม : ชาวสวนแตงโมทุกประเทศแข่งกันปลูกแตงโม ทั้งสีเหลือง สีแดง และยังทำแตงโมเป็นรูปทรงต่าง ๆ ได้อย่างน่าทึ่ง แตงโมทรงสี่เหลี่ยม หรือ Cube คิดค้นโดยชาวสวนญี่ปุ่น ที่เมือง Zentsuji จังหวัด Kagawa โดยปลูกในกล่องโลหะหรือกล่องแก้ว เหตุผลเพื่อให้ขนส่งง่าย ไม่เปลืองเนื้อที่ และแตงโมไม่กลิ้งไปกลิ้งมาเหมือนทรงกลม แต่ราคาแพงกว่าแตงโมกลม ๆ 3 เท่า ปัจจุบันที่โตเกียวขายลูกละ 100 ยูเอส ชาวสวนบอกว่าก็คือแตงโมทั่วไปไม่ได้ผสมข้ามพันธุ์ ใคร ๆ ก็ปลูกได้ สวนหลังบ้านคุณก็ปลูกได้ (อย่าลืมใส่กล่องไว้ก่อน)

     แตงโมรูปทรงต่าง ๆ (ภาพ : allaboutjapan.com)

แตงโมหลากรูปทรง : จากทรงสี่เหลี่ยม คนญี่ปุ่นยังทำ แตงโมรูปหัวใจ, ทรงพีรามิด, ทรงน้ำเต้า และทำขนาดให้เล็กลงได้ราวกับร่ายเวทมนตร์ แตงโมรูปทรงที่ต่างออกไปชาวญี่ปุ่นนิยมซื้อไปมอบให้ญาติผู้ใหญ่ เป็นธรรมเนียมว่าส่งมอบสิ่งที่ดีที่สุดให้แก่ผู้เคารพนับถือ

    ม็อกเทลแตงโม (ภาพ : watermelon.org)

แตงโมเป็นซูเปอร์ฟรุต : เว็บไซต์ watermelon.org ชวนกินแตงโม เพราะเป็นผลไม้ที่อุดมด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ จากรายงานของ USDA Food แตงโม 2 ถ้วย ให้พลังงาน 80 กิโลแคลอรี่ ไม่มีไขมัน วิตามินเอ 8%  วิตามินบี 6  6% วิตามินซี 25% โปรตีน 6% มีแมกนีเซียม, ไธอามิน และฟอสฟอรัส ในแตงโมมีน้ำราว 90% สารอาหารในแตงโมถ้าเป็นสีเหลือง มีสารแคโรทีนอยด์ สีแดงมีสารไลโคปีน ซึ่งเป็นแอนตี้ออกซิแดนท์ เช่นมีวิตามินซีบำรุงผิว เสริมความแข็งแรงให้กระดูกและฟัน ช่วยดูดซึมธาตุเหล็ก วิตามินบี 6 ช่วยลำเลียงออกซิเจนไปหล่อเลี้ยงเนื้อเยื่อ และผลิตฮีโมโกลบินในเม็ดเลือด ป้องกันโรคโลหิตจาง ช่วยรักษาระดับน้ำตาลในเลือด และทำงานสัมพันธ์กับโปรตีน เมื่อกินโปรตีนมากก็ควรกินวิตามินบี 6 ให้มากขึ้น

    กิมจิเปลือกแตงโม (ภาพ : watermelon.org)

ใคร ๆ ก็กินแตงโม : นอกจากเป็นผลไม้วิเศษแล้ว แตงโมอยู่ในผลไม้ที่ไม่เหลืออะไรทิ้งไว้เลย เป็น ผลไม้ 100% Food Waste กินได้ตั้งแต่เนื้อ คั้นน้ำ เมล็ดแตงโม เปลือกแตงโมก็กินได้ แต่ต้องหั่นเอาเปลือกสีเขียว ๆ หนา ๆ ออก (เอาไปทำปุ๋ย) ให้เหลือแต่เนื้อสีขาวที่ติดเปลือกและติดเนื้อสีแดง ๆ มาหน่อยก็ได้ เอาไปเชื่อมโรยน้ำตาล กินเป็นของหวาน

     ปลาแห้งแตงโม สูตรเชฟบอม โรงแรมหัวช้าง เฮอริเทจ ห่อแตงโมด้วยลิ้นจี่

หรือทำเป็นของคาวเอาไปดอง ทำ กิมจิ ก็ได้ จะ ผัดเปรี้ยวหวาน ผัดกับเนื้อ ผัดกับแครอท หอมใหญ่ กระเทียม ใบกุยช่าย ใส่ขิงนิดหน่อย แตงโมหั่นสามเหลี่ยมพร้อมเปลือกและเนื้อเอาไปย่าง โรยผักชี บีบมะนาว หรือทำ ซัลซ่าแตงโม ทำสลัดแตงโมใส่เฟต้าชีส ทำสลัดควินัวใส่แตงโมน้ำสลัดจากน้ำส้ม แตงโมกับบูร์ราต้าชีส เป็นเมนูเรียกน้ำย่อยสุดสดชื่น...คนไทยก็มีวิธีกินแตงโมหลากหลาย เช่น ทำ ปลาแห้งแตงโม ทำม้าฮ่อก็ได้ กินกับข้าวสวย-ข้าวเหนียวก็ได้ น้ำแตงโมใคร ๆ ก็ชอบ ทำค็อกเทล-ม็อกเทล ทำแยม ทำไอศกรีม

วันแตงโม...ก็กินแตงโม ผลไม้ของคนทั้งโลก