‘เหมาไถ’ สุราสานสัมพันธ์ จิตวิญญาณแห่งชาวจีน
“สุรา” หรือ ”เหล้า” สำหรับชาวจีนแฝงไว้ด้วยความหมายการของการคบหาสมาคม และสืบสานมิตรภาพ ในภาษาจีนกลางคำว่า “เหล้า” อ่านว่า “จิ่ว” 酒 เป็นคำพ้องเสียงกับว่า “จิ่ว” 久 ที่แปลว่า “ยั่งยืนยาวนาน”
คนจีนกินเหล้าเก่ง กินเป็นเหล้า เป็นยา และกินเป็นอาหาร กินเป็นเหล้า คือดื่มเพื่อเมามาย อันเป็นภาพสะท้อนของวิถีชีวิต สามัญชนคนธรรมดา กินเพราะเป็นยา เพราะยาจีนส่วนใหญ่มักจะใช้เหล้าเป็นส่วนผสม หรือเรียกว่าเป็นกระษัย กินเป็นอาหาร เพราะอาหารจีนส่วนหนึ่งมีเหล้าจีนเป็นส่วนผสม
ชาวจีนดื่มเหล้า ส่วนใหญ่เป็น เหล้าขาว หรือ ไป๋จิ่ว (白酒) มานานหลายพันปีแล้ว เหล้าขาวดังกล่าวหมายถึงเหล้ากลั่น 30 ดีกรีขึ้นไป ปัจจุบันเหล้าขาวชั้นดีที่ติดตลาดตามหัวเมืองใหญ่ ๆ มี 3-4 ยี่ห้อ ที่โด่งดังที่สุดเห็นจะเป็น เหมาไถ (Moutai) จนหลายคนพอเห็นเหล้าสีขาว ๆ ก็บอกว่า “เหมาไถ” ทั้งหมด นั่นเพราะชื่อเสียงและความโด่งดังของ เหมาไถ ซึ่งว่ากันว่าในจีนนั้น เหมาไถเลียนแบบ มีมากกว่าเหมาไถจริงเสียอีก ขนาดนักท่องเที่ยวจีนมาเที่ยวเมืองไทยยังต้องซื้อเหมาไถในดิวตี้ฟรีกลับไป เพราะเป็นของแท้แน่นอน ขณะที่ซื้อในจีนไม่รู้แท้หรือไม่แท้ ส่วนจะเป็นอย่างไรจะเล่าให้ฟังในช่วงต่อไป
ประวัติศาสตร์ของ เหล้าจีน บันทึกไว้หลากหลายตำนาน มีหลักฐานยืนยันว่าเหล้าเกิดขึ้นในจีนสมัยพระเจ้าอู่ตี้ ปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์ฮั่น เมื่อประมาณ 5,000 ปีที่แล้ว จากฝีมือของขุนนางชื่อ อี้ตี๋หรืองี่เต๊ก โดยหลักฐานขุดค้นพบเป็นไหหมักเหล้าในมณฑลซานตง ข้อมูลแบบลายลักษณ์อักษรในการผลิตเหล้าก็มีอายุกว่า 4,000 ปี ส่วนไหเหล้าแบบสมบูรณ์ (ยังมีเหล้าอยู่ข้างใน) ค้นพบในมณฑลเหอเป่ย เมื่อทศวรรษที่ 1970 และมีอายุเกือบ 2,300 ปี
ขณะที่ เหมาไถ กำเนิดเมื่อประมาณ 2,000 ปีที่ผ่านมา ณ หมู่บ้านเหมาไถ ในมลฑลกุ้ยโจว (Kweichow) ดังนั้นจึงไม่แปลกที่จะเห็นชื่อ กุ้ยโจว เหมาไถ (Kweichow Moutai) โรงผลิตเหมาไถตั้งอยู่ในพื้นที่ที่มีภูมิประเทศพิเศษ ปัจจัยพร้อมทุกด้านทั้ง ดิน น้ำ ทิศทางลม อุณหภูมิหรือความชื้นที่เหมาะกับการเจริญเติบโตของจุลินทรีย์สำหรับกลั่นเหล้า มีภูเขาเขียวรายล้อมทั้ง 4 ด้าน อากาศเย็นสบายสดชื่น ไม่มีมลภาวะ ถ้าเป็นไวน์ก็ต้องเรียกว่า แตร์ฮรัวร์ (Terroir) ลงตัวอย่างดีเยี่ยม
โรงงานผลิตเหมาไถนี้ตั้งอยู่บนยอดเขาสูง แต่สามารถดึงน้ำจากแม่น้ำฉื่อสุ่ย (Chishui) ที่ไหลผ่านตัวเมืองใกล้ ๆ โรงงานมาใช้ในการผลิตได้ โดยแม่น้ำที่ไหลผ่านมณฑลกุ้ยโจวมีหลายสาย แต่ที่ใช้ในการผลิตเหล้าชั้นดีต้องเป็น แม่น้ำสระมังกร เท่านั้น
ภูมิประเทศแหล่งผลิตเหมาไถ
ที่สำคัญ เหมาไถผลิตเพียงปีละครั้ง โดยใช้วิธีการหมักบนอาหารแข็ง (Solid State Fermentation) ต่างจากยีสต์ที่ใช้ในการผลิตเหล้าชนิดอื่น โดยใช้วัตถุดิบตั้งต้นหรือกล้าเชื้อ (Starter) เรียกว่า ฉวี่ (Qu) ทำมาจากข้าวสาลี แล้วนำมาผสมกับ ข้าวฟ่างแดง หรือข้าวเกาเหลียง (Sorghum) เติมแต่งด้วยข้าวสาลี ที่ปลูกแบบออร์แกนิค หมักไว้ระยะเวลาหนึ่งตามสูตรเฉพาะคือ นึ่ง 9 ครั้ง หมัก 8 ครั้ง กลั่น 7 ครั้ง ก่อนจะนำมาบรรจุไว้ในภาชนะดินเผา (Terra Cotta) และนำไปบ่มต่ออีกอย่างน้อย 3-5 ปี เพื่อให้เกิดความนุ่มนวล บางรุ่นบ่มนานถึง 50 ปี
อย่างไรก็ตามก่อนเหมาไถจะโด่งดังอย่างทุกวันนี้ ต้องต่อสู้กับหลายอย่าง เช่นเดียวกับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ที่เป็นตำนานของประเทศนั้น ๆ แต่ด้วยความวิริยะอุตสาหะและใจสู้ของคนจีน จึงมีวันนี้
มีเรื่องเล่าว่าหนึ่งในกลยุทธ์ที่ทำให้เหมาไถโด่งดังไปทั่วโลก เกิดขึ้นในปี 1915 ที่งานมหกรรมสินค้านานาชาติ ลอส แอนเจลีส รัฐแคลิฟอร์เนีย ผู้แทนจีนได้นำเหล้าเหมาไถไปร่วมแสดง แต่เนื่องจาก ไหดิน (Terra Cotta) แบบดั้งเดิม เรียกว่าแพ็กเกจจิ้งไม่สวยงามจึงไม่ค่อยมีคนสนใจ ก่อนปิดงานผู้แทนจีนคนหนึ่งจึงแกล้งทำไหเหล้าใบหนึ่งแตก ทำให้กลิ่นของเหมาไถหอมฟุ้งกระจายไปทั่ว ดึงดูดผู้คนให้มาแย่งกันชิม ปรากฏว่าเหมาไถได้รับเหรียญทองจากงานดังกล่าว
โจว เอิน ไหล อดีตนายกฯ จีนชื่นชอบเหมาไถมาตลอดชีวิต และนิยมนำเหมาไถไปต้อนรับแขกบ้านแขกเมืองในงานเลี้ยงระดับชาติ เช่น เดือนกุมภาพันธ์1972 ริชาร์ด นิกสัน อดีตประธานาธิบดีสหรัฐไปเยือนจีน ซึ่งนับเป็นครั้งแรกที่ประธานาธิบดีสหรัฐไปเยือนจีนอย่างเป็นทางการ โจว เอิน ไหล เลือกเหมาไถที่เก็บไว้กว่า 30 ปี มารับรอง พร้อมคุยว่าระหว่างการเดินทัพหมื่นลี้สมัยสงครามต่อต้านญี่ปุ่น กองทัพแดงใช้เหมาไถเป็นยารักษาโรคได้สารพัด ทั้งแก้ปวดเมื่อย ถอนพิษและแก้หวัด นิกสันสนใจอย่างยิ่ง และหลงเสน่ห์เหมาไถตั้งแต่บัดนั้น และประธานาธิบดีสหรัฐคนล่าสุดที่ได้รับการต้อนรับด้วยเหมาไถที่เมืองจีนคือ บารัค โอบามาในปี 2013
แต่คนที่ชอบและทำให้เหมาไถโด่งดังสุดขีดคือ เหมาเจ๋อตง เขาบอกว่าเหล้าชนิดนี้มีกลิ่นหอม แฝงด้วยดีกรีที่รุนแรง สามารถช่วยประทังความหนาวเย็นของอากาศได้เป็นเลิศ ทำให้เหล้าเหมาไถแพร่หลายออกไปทุกแห่งที่พรรคคอมมิวนิสต์จีนไปเรืองอำนาจ ต่อมากลายเป็นสุราระดับผู้นำ ที่สั่งมารับรองบุคคลสำคัญอยู่ตลอดเวลา
วันที่ 9 มีนาคม 2547 สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จเยือนบริษัทกลุ่มเหล้าเหมาไถ นับเป็นพระราชวงศ์ระดับสูงสุดที่ทรงเสด็จเยือนบริษัทกลุ่มเหล้าเหมาไถ ทางบริษัทได้ถวายเหล้าเหมาไถอายุ 50 ปี 1 ขวด แด่พระองค์พร้อมถวายพระพรเนื่องในวโรกาสเฉลิมฉลองวันคล้ายวันพระราชสมภพครบรอบ 50 พรรษาด้วย
ในเมืองไทยบริษัทที่นำเหมาไถเข้ามาอย่างเป็นทางการคือ บริษัท สยาม ดรากอน (เอเชีย-แปซิฟิก) จำกัด นำเข้ามาในตอนแรกประกอบด้วย 3 รุ่นคือ หยิงปิน (Yingbin) บ่ม 2 ปี ปรินซ์ (Prince) บ่ม 3 ปี และ เฟยเทียน หรือ นางฟ้า (Flying Fairy) บ่ม 5 ปี ตัวนี้ราคาพรีเมี่ยมที่สุด ปัจจุบันจะมีรุ่นใดบ้างหรือมีรุ่นใหม่หรือไม่ สอบถามที่บริษัทจะได้ข้อมูลที่ชัดเจน ที่แน่ ๆ เป็นเหมาไถจริงแท้แน่นอน ถ้าซื้อจากที่อื่นไม่รับประกัน !
แก้วที่ใช้ดื่มเหมาไถ
อีกอย่างหนึ่งที่ถือว่าสำคัญคือ แก้ว ที่ใช้ดื่ม ควรเป็นแก้วสำหรับเหมาไถโดยเฉพาะ เวลาซื้อเขาจะให้มาด้วย เป็นแก้วเล็ก ๆ จึงจะได้กลิ่นและรสชาติที่แท้จริง ผมลองใช้แก้วไวน์ขาว แก้วใส่น้ำธรรมดา ถ้วยชาดินเผา ถ้วยชาเคลือบ แก้วเป๊กที่ใช้ดื่มเหล้าขาวของเรา สู้แก้วของเขาไม่ได้ เพราะแก้วที่เขาให้มานั้นคำนวณมาแล้วว่าปริมาณพอเหมาะในการกระดกครั้งเดียวพอดี เวลาดื่มเหมาไถจากแก้วนี้อย่าไปจิบหรือดื่มครึ่งเดียว ให้กระดกหมดแก้วเลย
สำหรับเหมาไถที่บริษัท เอซ พี ซัพพลาย มาร์เก็ตติ้ง จำกัด ซึ่งเป็นบริษัททำการตลาดด้านไวน์และสปิริตในเครือเดียวกับ สยาม ดรากอนฯ นำมาให้ผมได้ชิมในครั้งนี้ มีแอลกอฮอล์ 53 % สีใสเป็นตาตั๊กแตน หอมกลิ่นข้าวและฟางข้าวใหม่ ๆ คล้ายตอนที่เพิ่งเอาเมล็ดข้าวออก มีเสน่ห์มาก กลิ่นดอกไม้ และเอิร์ธตี้ แต่ที่หอมละมุนคือกลิ่นลูกท้อสุก ตอนจบมีดอกไม้และลูกท้อสุกติดปากและลิ้นยาวนาน
ครั้งหนึ่งผมเคยไปที่ปักกิ่ง เพื่อนชาวจีนซึ่งเป็นผู้บริหารอสังหาริมทรัพย์ใหญ่ในจีนมีไวเนอรีอยู่ในเครือด้วย ตอนเย็นกินข้าวที่บ้านเขา เครื่องดื่มมีทั้งไวน์ เบียร์ และเหมาไถ พร้อมเตาปิ้งย่าง เขาบอกว่าการดื่มเหมาไถแบบชาวกุ้ยโจวขนานแท้ ต้องจับคู่กับเต้าหู้ย่างแบบกุ้ยหยาง (เมืองเอกของกุ้ยโจว) ซึ่งย่างจากเตาร้อน ๆ หั่นเป็นก้อนสี่เหลี่ยมผืนผ้าพอดีคำ ใช้ตะเกียบคีบ จิ้มน้ำจิ้มที่ทำจากพริกป่นผสมงาขาว กินดื่มกันท่ามกลางอากาศหนาวเย็นอร่อยสุด ๆ
เหมาไถ ถือว่าเป็นสุราไป๋จิ่วตัวแรกที่ผลิตขายในรูปแบบอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ มีกำลังการผลิตในปีละกว่า 4,000 ตัน ด้วยการผสมผสานกันอย่างลงตัวระหว่างวิธีการผลิตแบบดั้งเดิม กับเทคโนโลยีสมัยใหม่ทำให้ “กุ้ยโจว เหมาไถ” เป็นแบรนด์สินค้าแอลกอฮอล์ที่มีมูลค่าสูงสุดเป็นอันดับ 1 ของโลก ที่สำคัญยอดขายเกือบทั้งหมดคือ 97% มาจากประเทศจีน มีการขายนอกประเทศต้นกำเนิดน้อยมาก
เมื่อปี 2020 ที่ผ่านมา ราคาหุ้นบริษัท กุ้ยโจวเหมาไถ ซึ่งจดทะเบียนในตลาดหุ้นเซี่ยงไฮ้พุ่งขึ้นถึง 70% จนมูลค่าบริษัทแซง 4 ธนาคารยักษ์ของจีนทั้งหมด มูลค่าบริษัทวิ่งขึ้นไปถึง 5 แสนล้านเหรียญสหรัฐ แซงหน้า เอบีอินเบฟ ผู้ผลิตเบียร์บัดไวเซอร์ ที่มีมูลค่าตลาด 1.23 แสนล้านเหรียญสหรัฐไปแบบไม่เห็นฝุ่น
ที่ผ่านมาเหมาไถก็ทำตลาดหลักนอกประเทศในแอฟริกาและอเมริกามาแล้ว และเคยเซ็นสัญญากับทีมสโมสร อินเตอร์ มิลาน ทีมฟุตบอลยักษ์ใหญ่ในในกัลโช ซีรีส์ อา ของอิตาลี เพื่อช่วยโปรโมทสินค้าด้วย แต่เป็นสัญญาทำตลาดเฉพาะจีน ทวีปอเมริกาเหนือ เอเชียตะวันออกและเอเชียใต้ ไม่รวมยุโรป ขณะที่ช่องทางโซเชียลมีเดียก็เริ่มสร้างสรรค์เมนูให้เข้ากับสากลมากขึ้น เช่น แนะนำสูตรค็อกเทล Sunset Cocktail ที่ใช้เหมาไถเป็นส่วนประกอบ เป็นต้น
ค็อกเทลทำจากเหมาไถ
เหมาไถ วันนี้ถูกยกให้เป็นทั้ง เหล้าประจำชาติ และ เหล้าแห่งความสัมพันธ์ทางการทูต อีกทั้งเป็น ของขวัญและของสะสม อันล้ำค่า เหนือสิ่งอื่นใดเป็นดั่ง "จิตวิญญาณของชาวจีนทั้งมวล"
ผู้สนใจ เหมาไถ สอบถามที่ เอซ พี ซัพพลาย มาร์เก็ตติ้ง โทร.0 2682 5981-4 หรือ 08 1619 1823
