15 ปี “Zodiac” หนังฆาตกรต่อเนื่องที่ดีที่สุดจากฝีมือ “เดวิด ฟินเชอร์”

เวลาพูดถึงหนังเกี่ยวกับฆาตกรต่อเนื่อง (serial killer) หลายคนมักจะนึกถึง Psycho หนังปี 1960 ของเจ้าพ่อหนังสยองขวัญ “อัลเฟรด ฮิทช์ค็อก” หรือไม่ก็ The Silence Of The Lambs (1991) เวอร์ชั่นที่ “แอนโทนี ฮอพกินส์” เล่นเป็น “ฮันนิบาล เล็คเตอร์” ได้อย่างน่าขนหัวลุก

 

แต่จริงๆ แล้วยังมีหนังอีกเรื่องหนึ่งที่ผู้เชี่ยวชาญหลายสำนักจัดให้อยู่ในอันดับต้นๆ ของรายชื่อ “ภาพยนตร์เกี่ยวกับฆาตกรต่อเนื่องที่ดีที่สุด” นั่นก็คือ Zodiac หนังปี 2007 ของผู้กำกับ เดวิด ฟินเชอร์

อย่าง collider สื่อบันเทิงชื่อดังของสหรัฐ ถึงกับจัดให้ Zodiac อยู่อันดับ 1 ในลิสต์ดังกล่าวกันเลยทีเดียว ขณะที่เว็บไซต์หนังอย่าง imdb ให้อยู่อันดับ 5, screenrant.com ให้อยู่อันดับ 3 ส่วนเว็บจัดอันดับ ranker.com ให้อยู่อันดับ 6

 

เท่านั้นยังไม่พอ หลังจากที่ภาพยนตร์แบ็ทแมนภาคล่าสุด The Batman (2022) ของผู้กำกับ แมทท์ รีฟส์ นำแสดงโดย โรเบิร์ต แพททินสัน เข้าโรงฉาย นักวิจารณ์จำนวนไม่น้อยก็พากันลงความเห็นว่าอัศวินรัตติกาลภาคนี้มีกลิ่นอายของหนังเรื่อง Zodiac ตลบอบอวล

 

Zodiac มีอะไรดีถึงยังเป็นที่กล่าวขาน เป็นตำนานหนังเกี่ยวกับฆาตกรต่อเนื่องมาจนถึงทุกวันนี้

 

เนื่องในโอกาสที่ภาพยนตร์เรื่อง Zodiac มีอายุครบ 15 ปี ไปเมื่อวันที่ 2 มีนาคม 2565 เราจึงขอพาคุณย้อนรำลึกกันว่าหนังเรื่องนี้มีเกร็ดน่ารู้อะไรบ้าง และมีความยอดเยี่ยมในสายตานักวิจารณ์ภาพยนตร์ตรงไหนถึงถูกยกย่องให้เป็นตำนาน

ส่วนใครที่ดูมานานจนลืมเนื้อเรื่องไปแล้ว หรือยังไม่เคยดู Zodiac มาก่อน ปัจจุบันนี้สามารถรับชมได้ทาง Netflix

 

 

• เคสฆาตกรต่อเนื่องที่ยังปิดไม่ลงจนทุกวันนี้

ความน่าสนใจอย่างแรกของ Zodiac คือเป็นภาพยนตร์ที่นำเค้าโครงมาจากเรื่องจริงของการตามล่าฆาตกรต่อเนื่องที่ออกอาละวาด สังหารผู้คนไปอย่างต่ำ 5 คน ในแถบซานฟรานซิสโก เบย์ แอเรีย ช่วงยุคปลายปี 60 ต่อเนื่อไปจนถึงต้นยุค 70 จนทำให้ผู้คนหวาดหวั่นขวัญผวากันไปทั่ว

 

โดยพล็อตหนังอ้างอิงมาจากหนังสือเรื่อง Zodiac (1986) และ Zodiac Unmasked (2002) ที่ “โรเบิร์ต เกรย์สมิธ” เป็นคนเขียนขึ้น เนื้อหาพูดถึงตำรวจสายสืบ (มาร์ค รัฟฟาโล) นักข่าวอาชญากรรมหนังสือพิมพ์ San Francisco Chronicle (โรเบิร์ต ดาวนีย์ จูเนียร์) และนักวาดการ์ตูนล้อเลียนการเมืองจากหนังสือพิมพ์เล่มเดียวกัน (เจค จิลเลนฮาล) ที่ทุ่มเทแรงกายแรงใจอย่างหนักจนกลายมาเป็นความหมกมุ่น เพื่อตามสืบให้ได้ว่าใครคือฆาตกร Zodiac กันแน่

 

วิธีการลงมือสังหารเหยื่ออย่างโหดเหี้ยมแล้วส่งจดหมายมาเย้ยตำรวจ พร้อมข้อความเข้ารหัสมาให้แกะรอย เรื่อยไปจนถึงการตั้งเงื่อนไขให้หนังสือพิมพ์ยักษ์ใหญ่ 3 ฉบับในแถบซานฟรานซิสโกต้องตีพิมพ์จดหมายของตัวเองลงหน้า 1 มิฉะนั้นจะฆ่าคนเพิ่ม ทั้งหมดนี้เป็นองค์ประกอบที่ทำให้เรื่องราวของฆาตกร Zodiac เป็นที่ถูกใจคนทำหนังมาตลอด ด้วยความที่มันมีสีสันพิสดารเสียกว่านิยายฆาตกรต่อเนื่องที่แต่งกันขึ้นมาเสียอีก

ประกอบกับการที่จนถึงปัจจุบันนี้ตัวตนของ Zodiac ก็ยังคงเป็นปริศนา เป็นคดีฆาตกรรมที่มีชื่อเสียงมากที่สุดในประวัติศาสตร์อเมริกา ก็ยิ่งทำให้เรื่องราวของมันยิ่งน่าหลงใหลเข้าไปใหญ่

เพราะใครจะรู้ว่า Zodiac อาจจะยังมีชีวิตปะปนอยู่กับคนทั่วไปก็เป็นได้

 

• หนังของผู้กำกับชั้นยอดแห่งวงการ

ความน่าสนใจอย่างที่สองคือ Zodiac เป็นผลงานของ เดวิด ฟินเชอร์ สุดยอดผู้กำกับที่มีผลงานสร้างชื่อมากมาย ชนิดที่เอ่ยออกมาแล้วคอหนังเป็นต้องร้องอ๋อ ไม่ว่าจะเป็น Fight Club, The Social Network, The Curious Case of Benjamin Button, Se7en, The Girl with the Dragon Tattoo, Gone Girl, Panic Room, Alien 3, Mank

 

credit : Guy KINZIGER / AFP

 

ฟินเชอร์เป็นผู้กำกับชาวอเมริกันวัย 60 ปี มีผลงานโดดเด่นทั้งในเรื่องการกำกับภาพยนตร์ ซีรีส์ และมิวสิควีดิโอให้กับศิลปินดังๆ อย่าง วงเดอะโรลลิงสโตน, จัสติน ทิมเบอร์เลค, เจย์ซี, มาดอนนา

 

เขาเป็นคนรักการทำหนังตัวจริงเสียงจริงขนาดที่หยิบกล้อง 8 มม. ขึ้นมาถ่ายหนังหลังได้แรงบันดาลใจจากภาพยนตร์เรื่อง Butch Cassidy and the Sundance Kid ตอนที่อายุได้ 8 ขวบเท่านั้น

 

งานของฟินเชอร์โดดเด่นเรื่องการเก็บรายละเอียดทุกเม็ด ชนิดที่ว่าคนในวงการถึงกับมานั่งถกกันว่าเขาถ่ายหนังซีนหนึ่งกี่เทคกันแน่ กับการสำรวจด้านมืดของมนุษย์ และงานภาพหรือวิชวลที่มีสไตล์ลึกลับสวยงาม

 

เดวิด ฟินเชอร์ นั้นมีชื่อเสียงระบือไกลถึงความเป็นผู้กำกับที่เจ้ากี้เจ้าการอย่างถึงที่สุดคนหนึ่งของฮอลลีวู้ด (Hollywood’s ultimate control freak) แล้วก็หมกมุ่นอยู่กับการให้ได้งานที่สมบูรณ์แบบไร้ที่ติ โดยไม่สนเลยว่าจะต้องถ่ายทำกี่เทค หรือจะทำร้ายความรู้สึกใครบ้าง

เจค จิลเลนฮาล ผู้รับบทเด่นใน Zodiac รู้สึกซึ่งเรื่องนี้ดี เพราะถูกสั่งให้เทคแล้วเทคอีกมากถึง 70 เทค จนเจ้าตัวไม่พอใจ ไปให้สัมภาษณ์กับ New York Times ในภายหลังว่า รู้สึกเหมือนตัวเองถูกตัดออกจากกระบวนการสร้างสรรค์ หรือพูดง่ายๆ ว่าต้องเล่นตามคำสั่งของผู้กำกับโดยไม่ได้ออกความเห็นอะไรเลย

 

เจคเปรียบเทียบเอาไว้ว่าเดวิด ฟินเชอร์นั้นใช้คน (หรือนักแสดง) วาดภาพออกมาในแบบที่เขาต้องการ (paints with people) แล้วมันก็ยากที่จะต้องทำตัวเป็นสีให้เขาวาด (it’s tough to be a color)

 

อย่างไรก็ตาม ถึงจะพูดออกไปแบบนั้นแต่เจคก็รู้ว่าฟินเชอร์นั้นทำถูกแล้ว และได้พูดถึงผู้กำกับสุดเฮี้ยบเอาไว้ว่า “เขาต้องการสิ่งที่ดีที่สุดจากตัวผม และผมเองก็อยากจะเล่นเก่งจนสามารถรู้ว่าฟินเชอร์ต้องการอะไร”

 

ทั้งนี้ ฟินเชอร์ได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงรางวัลออสการ์สาขาผู้กำกับยอดเยี่ยมจากภาพยนตร์เรื่อง The Curious Case of Benjamin Button (2008) และ The Social Network (2010) แม้จะยังไม่เคยได้ออสการ์ไปครอง แต่เขาได้รางวัลผู้กำกับยอดเยี่ยมจากเวทีลูกโลกทองคำ และเวที BAFTA มาแล้วจาก The Social Network

 

• รวมทัพนักแสดงมากฝีมือ

นอกจากพล็อตเรื่องดีๆ มาอยู่ในมือผู้กำกับสุดเนี้ยบแล้ว Zodiac ยังเป็นการรวมทัพนักแสดงระดับสุดยอดฝีมือมาไว้ด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็น เจค จิลเลนฮาล, โรเบิร์ต ดาวนีย์ จูเนียร์, มาร์ค รัฟฟาโล, ไบรอัน ค็อกซ์, โคลอี้ เซเวอนี

 

ภาพนักแสดง Zodiac ในเทศกาลภาพยนตร์เมืองคานส์ 

credit : FRANCOIS GUILLOT / AFP

 

อย่างไรก็ตาม มีเกร็ดเรื่องหนึ่งที่คนไม่ค่อยรู้กันว่า เจนนิเฟอร์ อนิสตัน เป็นคนแนะนำให้ เดวิด ฟินเชอร์ เอา เจค จินเลนฮาล กับ มาร์ค รัฟฟาโล มาเล่น Zodiac โดยตอนนั้นฟินเชอร์เล่าให้ฟังว่ากำลังหานักแสดงมาเล่นหนังเรื่องนี้อยู่ อนิสตันเลยแนะนำไปโดยบอกว่าเคยทำงานกับทั้งคู่แล้วรู้ว่าพวกเขาเก่ง ฟินเชอร์เลยเรียกตัวจิลเลนฮาล กับ รัฟฟาโล มาแคส

 

เกร็ดภาพยนตร์ Zodiac

• เดวิด ฟินเชอร์ เติบโตมาในย่านเบย์ แอเรีย ตอนเด็กๆ เขาเองก็ได้ยินเรื่องฆาตกร Zodiac แล้วหวาดกลัวมาก เรียกได้ว่าเขามีความผูกพันธ์กับเรื่องนี้เป็นการส่วนตัว

• เดวิด ฟินเชอร์ ทำเรื่อง Zodiac เพื่อตอบโต้ Dirty Harry หนังปี 1971 ของคลินต์ อีสต์วู้ด ที่เป็นเรื่องการไขคดี Zodiac เช่นกัน โดยฟินเชอร์ดูหนังเรื่องนี้ตอนอายุ 12 แล้วไม่ชอบใจที่คลินต์ให้ความสำคัญกับบทบาทนายตำรวจที่ตัวเองเล่นจนกลบความสำคัญของฆาตกร Zodiac ลงไปหมด เขาเลยตั้งใจทำหนังของตัวเองให้ถูกต้องตรงกับความเป็นจริงทางประวัติศาสตร์ และหลักฐานข้อมูลมากที่สุด

• ฟินเชอร์ทำงานร่วมกับนักเขียนบท เจมส์ แวนเดอร์บิลต์ ใช้มุมมองของนักข่าวเขียนบทออกมาโดยกินเวลานานถึง 18 เดือน พวกเขาอ่านเอกเสารกว่า 10,000 หน้า สัมภาษณ์พยานบุคคลหลายปาก รวมถึง ตำรวจ นักการเมือง เพราะต้องการให้หนังออกมาถูกต้องตามความเป็นจริงมากที่สุด โดยพวกเขาจะปล่อยให้พล็อตเรื่องไหลไปเองตามธรรมชาติ จากข้อเท็จจริงต่างๆ ที่ไปสืบค้นมาได้

 

• Zodiac ได้รับเสียงวิจารณ์ดีมาก ตอนออกฉายได้คะแนน “มะเขือเทศสด” จากเว็บRotten Tomatoes ไปถึง 89 เปอร์เซ็นต์ จากจำนวนคนรีวิวกว่า 250 คน ถึงแม้จะไม่ได้รางวัลออสการ์ติดมือกลับมา แต่นักวิจารณ์จำนวนมากจัดให้เป็นหนัง Best Of the Year ในปีนั้น

• หนังสือเรื่อง Zodiac ที่เป็นต้นแบบของหนังเรื่องนี้เขียนขึ้นโดย โรเบิร์ต เกรย์สมิธ นักวาดการ์ตูนการเมืองของหนังสือพิมพ์ San Francisco Chronicle (ในเรื่องนำแสดงโดย เจค จิลเลนฮาล) ผู้ที่หมกมุ่นกับการตามหาตัวฆาตกร Zodiac เป็นอย่างมาก และใช้เวลาศึกษาเรื่องนี้นานถึง 13 ปี ก่อนจะเขียนหนังสือออกมา

• ฟินเชอร์จริงจังกับเรื่องความถูกต้องทางประวัติศาสตร์ถึงขนาดที่ ตอนตัดสินใจว่าจะใส่การสังหารเหยื่อครั้งไหนของ Zodiac ลงไปในหนังบ้าง เขายืนกรานว่าจะใส่ลงไปเฉพาะเคสที่พยานบุคคลยังมีชีวิตอยู่ และสามารถให้สัมภาษณ์ได้

• ฟินเชอร์คิดว่าปัจจุบันนี้มีข้อมูลผิดๆ เรื่องฆาตกร Zodiac มากพออยู่แล้ว เขาจึงไม่อยากใส่อะไรที่ไม่สามารถรับรองความถูกต้องจากพยานที่อยู่ในเหตุการณ์จริงเข้าไปเพิ่มอีก

• Zodiac ถูกมองว่าเป็นหนังทริลเลอร์แนวสืบสวนสอบสวนชั้นยอดแห่งศตวรรษที่ 21 แต่จริงๆ แล้วฟินเชอร์ตั้งใจเน้นเรื่องการทำงานของนักข่าว โดยเขาเขียนเอาไว้ใน production note ว่าต้องการให้หนังเรื่องนี้บอกเล่าเรื่องราวของนักข่าวคนหนึ่งที่มีความมุ่งมั่นอย่างแรงกล้าในการหาข่าวโดยไม่สนใจว่าจะต้องแลกกับอะไรบ้าง กับนักข่าวอีกคนหนึ่งที่เป็นมือใหม่ในการทำข่าวสืบสวนสอบสวน มันเป็นเรื่องเกี่ยวกับการหมกมุ่นที่จะค้นหาความจริงให้ได้

 

• เลือดที่เห็นในหนังเป็นการใช้เทคนิคพิเศษใส่เพิ่มเข้าไปทีหลัง เนื่องจากฟินเชอร์มักจะถ่ายหนังหลายเทค ถ้าใช้เลือดจริงจะวุ่นวาย และทำให้การถ่ายช้า เขาจึงตัดสินใจให้ใช้ซีจีเพิ่มเข้าไปทีหลัง

• Zodiac เป็นหนังเรื่องแรกๆ ของฮอลลีวู้ดที่ถ่ายทำโดยใช้กล้องดิจิทัล โดยฟินเชอร์นั้นเคยใช้กล้องถ่ายโฆษณามาแล้วหลายครั้งเลยมีความคุ้นเคยดี หนังเรื่องนี้มักถูกกล่าวอ้างว่าเป็นเรื่องแรกที่ถ่ายด้วยกล้องดิจิทัลทั้งหมด แต่จริงๆ แล้วไม่ใช่

• ฟินเชอร์ใช้กล้องดิจิทัลรุ่น Thompson Viper FilmStream Camera ถ่ายหนังเรื่องนี้ร่วมกับกล้องฟิล์มที่ถูกใช้ถ่ายในซีนฆาตกรรมแบบสโลว์โมชั่น ส่วนข้อดีของกล้องดิจิทัลคือการถ่ายในที่มืดได้โดยไม่ต้องใช้แสงมากเหมือนกล้องฟิล์ม

• วันที่ Zodiac ครบรอบ 15 ปี เจค จิลเลนฮาล ได้ออกมาการแชร์ภาพ fan art (ภาพที่แฟนๆ วาดขึ้น) ของหนังเรื่องนี้