‘รยางค์ระวิง’ ชวนยุ่งขิงอย่างมีศิลปะกับศาสตร์ ‘มาคราเม่’

จากงานอดิเรกเล่นๆ กลายเป็นอาชีพเลี้ยงตัวเองได้ กฤติกา สุขโพธารมณ์ ลดสปีดจากสายงานครีเอทีฟในวงการโฆษณา สู่ชีวิตสโลว์ไลฟ์สนุกไปกับงานสอนศิลปะมาคราเม่ในสตูดิโอ ‘รยางค์ระวิง’ ที่มีเพียงเชือกกับสองมือก็สร้างสรรค์ชิ้นงานได้สารพัด

เดินตัวเปล่าๆ สมองโล่งๆเข้าไปใน ‘รยางค์ระวิง’ สตูดิโอโก้เก๋ของคุณ กฤติกา สุขโพธารมณ์ ย่านพัฒนาการ มาเข้าคลาสเรียน มาคราเม่ (Macrame) ด้วยความอยากรู้ว่าถ้าไม่มีพื้นฐานใดๆ มาเรียนแล้วจะทำได้หรือไม่

คุณกฤติกา หรือ ครูย้ง บอกว่าถ้าอยากรู้ก็ลองดูเลย

ขั้นแรกครูให้เลือกว่าอยากจะเรียนอะไร เพื่อนในคลาสตั้งใจมาเรียนวอลล์อาร์ต (Wall Art) หรือ งานตกแต่งสำหรับผนัง เพื่อนำไปปรับใช้ตกแต่งราวบันไดที่บ้าน ในขณะที่คนรักกระเป๋าอย่างเราอยากจะมีกระเป๋าแฮนด์เมดที่ทำเองสักใบ

สตูดิโอรยางค์ระวิง จัดแสดงวอลอาร์ท และผลงานกระเป๋ามาคราเม่มากมาย

จากนั้นครูนำราวแขวนผ้ามาวางให้คนละหนึ่งอัน แล้วตัดเชือกตามความยาวที่เหมาะสมสำหรับการทำวอลล์อาร์ท และ กระเป๋าที่มีจำนวนของเส้นเชือกและความยาวที่แตกต่างกัน

“สอนไปด้วยกันนะคะ แต่ละคนจะเรียนไม่เหมือนกัน ได้ชิ้นงานต่างกัน ระหว่างที่สอนคนหนึ่งอีกคนก็เดินมาดูได้ค่ะ”

ครูย้งกล่าวถึงการเรียนการสอนของรยางค์ระวิงที่ไม่เหมือนใคร ไม่มีการเลคเชอร์หากเป็นการลงมือทำกันไปคุยกันไปเพลินๆ

คุณกฤติกา สุขโพธารมณ์

มาคราเม่ คืออะไร เชือกอย่างเดียวสร้างสรรค์ออกมาเป็นอะไรได้บ้าง

ครูย้งให้คำตอบพร้อมให้ชมตัวอย่างผลงานที่วางอยู่รอบสตูดิโอ

“มาคราเม่ เป็นศาสตร์การมัดเชือกให้เกิดลวดลาย ที่มาที่ไปนับย้อนไปไกลถึงคริสต์ศตวรรษที่ 13

Macrame มาจากคำว่า Migramah ในภาษาอาหรับหมายถึง พู่ ในช่วงแรกเป็นงานมัดเชือกที่เป็นฟังก์ชั่นสำหรับใช้ในการมัดเต็นท์ อุปกรณ์เครื่องมือเครื่องใช้ ในการย้ายถิ่นฐานไปตามแหล่งทำมาหากิน

ในยุคล่าอาณานิคมของสเปนนอกจากครอบครอบประเทศต่างๆ แล้ว ยังนำวิชามาคราเม่ไปเผยแพร่ต่อในยุโรปอีก

ช่วงศตวรรษที่16 อิตาลีนำวิชามาคราเม่มาทำเป็นลูกไม้ โดยไม่ใช้อุปกรณ์อะไรเลย ใช้มือล้วนๆ เมื่อไปถึงจีนก็นำไปใช้ในการตกแต่งพระราชวัง เก้าอี้ กระจก รวมไปถึงเครื่องแต่งกาย

ปลายคริสต์ศตวรรษที่ 17 เข้ามาถึงอังกฤษ ใช้ในงานตกแต่งโบสถ์ ชายเสื้อคลุม มาคราเม่พีคสุดสมัยวิคตอเรียน นิยมทำเป็นชายลูกไม้ก็มาสู่ของแต่งบ้านและเสื้อผ้า

มาคราเม่เข้าสู่วงการแฟชั่นในยุค 70 โดย Vouge มีการทำจิวเวลรี่ เสื้อผ้า อย่างแพร่หลาย ทุกวันนี้บ้านของดีไซเนอร์อย่าง ดิออร์ ชาแนล ดอลเช่กาบาน่า ล้วนมีงานมาคราเม่ประเภทต่างๆ ได้แก่ micro macrame, cavandori macrame และ macrame sculpture ประดับตกแต่งแทบทั้งนั้น”

ครูย้งเล่าประวัติศาสตร์การเดินทางของมาคราเม่ให้ฟังแบบเข้าใจได้งายๆ พร้อมเพิ่มเติมถึงบุคคลสำคัญที่ทำให้มาคราเม่เป็นที่รู้จักไปในดินแดนอันไกลโพ้น นั่นคือ กะลาสีเรือ ที่ใช้ทั้งเงื่อนปมผูกเชือกที่ใช้งานในเรือเดินสมุทร อีกทั้งยังใช้เวลาที่อยู่ในเรือยาวนานมาถักทอเชือกให้กลายเป็นสินค้าสร้างรายได้เสริมอีกด้วย

มาคราเม่ในงานตกแต่งขวดและซ่อมแซมเก้าอี้เก่าให้กลายเป็นของเก๋น่ามอง

มาคราเม่ เป็นอะไรได้บ้าง ?

ครูย้งตอบคำถามพลางชี้ให้เห็นชิ้นงานที่เกิดจากการมัดปมต่างๆ มีตั้งแต่ เชือกลายน่ารักประดับพวงกุญแจ สร้อยคอ สร้อยข้อมือ ต่างหู กระเป๋าใบเล็ก ใบใหญ่ สายกล้องถ่ายรูป งานศิลปะประดับผนัง ม่าน ไปจนถึงชิงช้าที่จัดวางอยู่ในสตูดิโอ

ทั้งหมดนี้เกิดจากการมัดปมเชือกในรูปแบบต่าง ๆ ได้แก่ Lark's Head Knot, Square Knot, Alternating Square Knot, Half-Hitch, Double Half-Hitch และ Spiral Knot เป็นต้น

ส่วนกระเป๋าที่เราเลือกทำนั้นใช้วิธีมัดในแบบ Chinese Knot เมื่อมัดเป็นรูปร่างได้แล้วทำให้รู้สึกคุ้นตาในงานถักเชือกของจีนที่ใช้ในงานมงคลต่าง ๆ

กระเป๋ามาคราเม่ที่เกิดจากการมัดแบบไชนีสน็อต

ไม่ต้องมีพื้นฐานศิลปะก็ทำได้

“ทำได้ไหมคะ” ครูย้งถามเราด้วยรอยยิ้ม หลังจากสอนให้คนไม่เก่งอะไรสักอย่างเชื่อมรัดมัดร้อยเชือกให้กลายเป็นกระเป๋าหนึ่งใบได้สำเร็จ

“นักเรียนที่นี่ 100 เปอร์เซ็นต์ไม่มีพื้นฐานมาคราเม่มาก่อน บางคนอาจเคยเรียนตอนเด็กๆ คุ้นๆ ว่าเคยทำเป็นที่แขวนกระถางต้นไม้ แต่ลืมไปแล้ว เราจะสอนให้ตั้งแต่พื้นฐานว่ามีน็อต (knot)อะไรบ้าง โครงสร้างหน้าที่ของน็อต แต่ละตัวมีหน้าตาแบบนี้ สามารถนำไปทำอะไรได้อีกจะได้นำไปต่อยอดได้

ก่อนเรียนเราจะถามก่อนว่าจะเรียนไปทำเป็นอาชีพ หรือ เป็นงานอดิเรก สนใจงานแบบไหน ดังนั้นนักเรียนที่มาเรียนพร้อมกันจะได้ผลงานออกมาไม่เหมือนกัน”

มาคราเม่กกับกระบุงกลายเป็นกระเป๋าถือไม่เหมือนใคร

ที่แขวนต้นไม้

จากงานอดิเรกสู่อาชีพหลัก

ก่อนหน้าที่จะมาเปิด ‘รยางค์ระวิง’ สตูดิโอสอนมาคราเม่และสิ่งทอ ครูย้งทำงานสายครีเอทีฟในวงการโฆษณามาหลายสิบปี จนถึงวันหนึ่งที่อยากจะลดจังหวะของชีวิตให้ช้าลงบ้าง

“เป็นคนไม่อยู่นิ่ง ชอบทำโน่นทำนี่อยู่ตลอดเวลา ตอนที่เปิดเวิร์กช็อปของตัวเองคิดว่าจะตั้งชื่ออะไรดี อยากได้คำไทยที่จำง่าย ไปเจอว่ารยางค์เป็นคำโบราณที่หมายถึงส่วนที่ยื่นออกมาจากร่างกาย คือ แขน ขา มาบวกกับคำว่า ระวิง นิสัยที่ไม่อยู่นิ่งของเราจึงเป็นที่มาของชื่อ รยางค์ระวิง”

ครูย้ง เล่าว่าเดิมทีอยากจะทำแบรนด์แฟชั่นและรองเท้า ครั้นไปเรียนจริงจังพบว่าไม่ใช่ทาง จนเพื่อนชวนไปเรียนทอผ้าทำให้พบแนวทางของตัวเองโดยไม่ได้ตั้งใจ

ผลงานในเวิร์กช็อปทอผ้าในช่วงเริ่มต้นของรยางค์ระวิง

“เป็นทางที่เราชอบเลยเพราะได้ใช้ความคิดสร้างสรรค์ อินมาก กลับมาบ้านถ่ายรูปอวดเพื่อนในเฟซบุ๊ก เพื่อนชอบกันมากบอกให้สอนด้วย เลยจัดปาร์ตี้กี่กระตุก แต่ไม่ใช่กี่กระตุกจริงๆนะ รอบแรกเป็นปาร์ตี้จริงๆ มานั่งกินกันไปสอนกันไปสนุกกันไป ตกเย็นได้ผลงานกลับบ้านไปคนละชิ้น

ต่อมาครูสอนปั้นเซรามิกชวนให้เราไปเปิดเวิร์กช้อปที่สตูดิโอแถวทองหล่อ หานักเรียนมาให้เรียบร้อย เพลิดเพลินติดใจงานสอน จนเราอยากทำจริงจัง พอดีที่บ้านพอมีที่ว่างและไม่อยากเดินทางเลยมาเปิดสอนที่บ้าน

สอนทอผ้าไปได้สักพัก เราก็มาหัดทำ มาคราเม่ โดยใช้ความจำสมัยเด็กที่เคยทำมาบ้าง ดูยูทูป หาแบบอย่างที่อยากทำแล้วลองทำดู เสร็จแล้วอวดเพื่อนในเฟซบุ๊กอีก เพื่อนเห็นแล้วบอกแกเปิดสอนเลย” จากงานอดิเรกที่สนุกและชื่นชอบกลายเป็นอาชีพจริงจังที่ทำมา 9 ปีแล้ว

กระเป๋ามาคราเม่ที่ถือโชว์ออกนอกบ้านแล้วใครเห็นเป็นชอบใจ

“ตอนแรกสอนวอลล์อาร์ต ต่อมาทำเป็นกระเป๋าเพราะอยากจะถือโชว์เวลาออกไปนอกบ้าน ด้วยความที่เป็นคนชอบทำของแปลกๆ จึงพัฒนามาทำเป็นเก้าอี้ ชิงช้า เป็นงานที่เราสามารถใช้ความคิดสร้างสรรค์ในการต่อยอดได้เต็มที่

ตอนนี้พยายามหาคอร์สใหม่ๆมาเปิดสอน เช่น ถักกระเป๋าวายู และการนำเสื้อยืดเก่ามาสร้างสรรค์เป็นกระเป๋าใบใหม่ด้วยเทคนิคโครเชต์”

ห้องเรียนรยางค์ระวิง ไม่มีตารางสอนตายตัว ขอเพียงนัดวันเวลาให้ตรงกันแล้วมาเรียนกันได้ตั้งแต่ 10.00 – 18.00 น. เวลาดูเหมือนนานแต่ผ่านไปไวมากคู่ขนานไปกับความลุ้นว่าเราจะถักกระเป๋ามาคราเม่ได้เสร็จภายในเวลาหรือไม่

สรุปว่าวางมือพร้อมกันทั้งวอลล์อาร์ตและกระเป๋าในเวลาเคารพธงชาติพอดี ใครอยากมีงานอดิเรกหรืองานสร้างอาชีพที่มีอุปกรณ์หลักเป็นเชือก สร้างสรรค์เป็นสารพัดสิ่งได้ด้วยสองมือเราเอง มาคราเม่ เป็นศาสตร์หนึ่งที่อาจเป็นทางของคุณ

‘รยางค์ระวิง’ ชวนยุ่งขิงอย่างมีศิลปะกับศาสตร์ ‘มาคราเม่’