ชนกลุ่มน้อยไม่พอใจ ชวนคว่ำบาตรหนัง Avatar: The Way of Water

ถึงแม้ว่าผู้สร้างอย่าง เจมส์ คาเมรอน จะยืนยันว่าเขาสร้างภาพยนตร์อวตาร ภาค 2 “Avatar: The Way of Water” ขึ้นมาด้วยวัตถุประสงค์ที่ดี ต้องการส่งเสริมให้คนรักและหวงแหนธรรมชาติ รวมไปถึงให้ความเคารพชนพื้นเมืองที่คอยปกปักรักษาสิ่งแวดล้อม แต่ดูเหมือนว่าบรรดาชนเผ่าต่าง ๆ ก็ยังไม่พอใจหนังเรื่องนี้อยู่ดี

                ล่าสุด บรรดานักเคลื่อนไหวเพื่อชนกลุ่มน้อยหลายเผ่าได้ออกมาแสดงความเห็นว่า “อวตาร วิถีแห่งสายน้ำ” (Avatar: The Way of Water) ยังคงเป็นหนังที่ทำออกมาในมุมมองของคนขาว ไม่ได้นำเสนอความเป็นชนเผ่ามากพอ แถมยังเชิดชูคนขาวว่าเป็น “ผู้กอบกู้” หรือเข้ามาช่วยเหลือชนเผ่าไม่ต่างจากภาคแรกอยู่ดี

หนึ่งในนั้นคือ เชนีย์ พูเล (Cheney Poole) ชาวเมารีจากหมู่เกาะโพลินีเซีย ประเทศนิวซีแลนด์ ที่ให้สัมภาษณ์ วอชิงตัน โพสต์เอาไว้ว่า Avatar: The Way of Water เป็นอีกตัวอย่างหนึ่งที่ชัดเจนเอามากๆ ถึงการ romanticize หรือทำให้การล่าอาณานิคมดูสวยงามขึ้น

 

 

ยูเอ บีเก (Yuè Begay) ศิลปินและนักเคลื่อนไหวชาวอินเดียนแดงเผ่านาวาโฮ (Navajo) ซึ่งเป็นอินเดียนแดงเผ่าใหญ่ที่สุดในทวีปอเมริกาเหนือ เป็นคนหนึ่งที่ออกมาใช้โซเชียลมีเดียเรียกร้องให้คว่ำบาตรหนังเรื่องนี้ พร้อมเขียนจดหมายเปิดผนึกถึง เจมส์ คาเมรอน ว่า ทำไมถึงเลือกนักแสดงผิวขาวมาเล่นเป็นมนุษย์ต่างดาวที่อ้างอิงมาจากชนเผ่าที่มีอยู่จริง แล้วทำไมถึงไม่จ้างผู้รู้จากเผ่าของพวกเขาไปช่วยเขียนบท หรือเป็นที่ปรึกษา

                “จ้างเราสิ จ้างผู้รู้ของเราไปในห้องเขียนบทของคุณ ในฐานะที่ปรึกษา ในฐานะผู้มีความสามารถ ในฐานะผู้นำของคุณ เลิกพยายามชี้นำได้แล้ว คุณไม่ใช่ผู้นำของเรา คุณเป็นแค่คนนอก เป็นแขกของดินแดนและวัฒธรรมเรา ก็ทำตัวให้เหมือนแบบนั้น” บีเกกล่าว โดยทวิตที่เขาออกมาเรียกร้องให้คว่ำบาตรภาพยนตร์ “อวตาร วิถีแห่งสายน้ำ” นั้นมีคนกดไลค์มากกว่า 47,000 ครั้ง

 

ขณะที่ Autumn Asher BlackDeer นักวิชาการด้านการปลดปล่อยอาณานิคม (Decolonization) จาก Graduate School of Social Work มหาวิทยาลัยเดนเวอร์ ประเทศสหรัฐ ให้สัมภาษณ์หนังสือพิมพ์ วอชิงตัน โพสต์ เอาไว้ว่า “ฉันเบื่อเหลือเกินกับการได้ยินเรื่องราวของกลุ่มชาติพันธุ์จากมุมมองของคนขาว เราไม่ต้องการหนังทุนใหญ่จากฮอลลีวูด เราเล่าเรื่องราวของเราเองได้”

 

 

                ทั้งนี้ Avatar ภาคแรกที่ออกฉายเมื่อปี 2009 เป็นภาพยนตร์ที่ทำรายได้สูงสุดตลอดกาลนับถึงปัจจุบันก็ยังไม่มีเรื่องใดสามารถโค่นลงได้ เนื้อหาของหนังพูดถึงดาวแพนดอรา บ้านเกิดของชาวนาวี ซึ่งอ้างอิงมาจากกลุ่มชาติพันธุ์บนโลก แต่ต่างกันตรงที่มีรูปร่างสูงใหญ่ มีผิวกายสีฟ้าน้ำทะเล อยู่มาวันหนึ่ง ดาวที่สงบสุข มีธรรมชาติอันบริสุทธิ์งดงามก็ถูกรุกรานจาก “คนบนฟ้า” หรือ sky people ซึ่งก็คือมนุษย์โลกที่ต้องการทรัพยากรธรรมชาติอันมีค่าจากดาวแพนดอรา

                “เจค ซัลลี” อดีตนาวิกโยธินขาพิการ เป็นหนึ่งในผู้เข้าร่วมโปรเจกต์ขับเคลื่อนร่าง “อวตาร” เขาถูกส่งให้เข้าไปสอดแนมชาวนาวีเพื่อปล้นทรัพยากรจากพวกเขา แต่เจคเกิดเปลี่ยนใจหันไปเข้าข้างชาวนาวี และกลายมาเป็นหัวหน้าขบวนการลุกฮือขึ้นต่อต้านมนุษย์โลก ซึ่งจุดนี้นี่เองที่ทำให้ผู้แทนชนเผ่าต่าง ๆ ไม่พอใจว่า ท้ายที่สุดแล้วก็ยังทำให้คนขาวเป็นผู้เข้ามากอบกู้ ทำให้ชนเผ่าอยู่รอดได้

 

 

                ขณะที่ เจมส์ คาเมรอน ออกมาให้สัมภาษณ์ในปี 2012 หลังหนังออกฉายไปหลายปีว่า Avatar เป็นการนำเอาเหตุการณ์ล่าอาณานิคมแถบอเมริกาเหนือ-อเมริกาใต้ในยุคแรกๆ มาเล่าใหม่ในรูปแบบหนังไซไฟ พร้อมทั้งบอกว่าจะนำฟีดแบ็กที่ได้รับจากกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ มาปรับใช้ และไม่ทำให้ Avatar ภาคต่อมากลายเป็นแบบนั้นอีก

                “ผู้คนที่ตกเป็นเหยื่อในทางประวัติศาสตร์นั้นถูกเสมอ มันไม่ได้ขึ้นอยู่กับผมซึ่งพูดออกมาจากมุมมองของคนขาวที่ได้สิทธิพิเศษ ที่จะไปบอกว่าพวกเขา (กลุ่มชาติพันธุ์) นั้นพูดผิด”

                อย่างไรก็ตาม ผ่านไป 13 ปี เมื่อภาพยนตร์อวตารภาค 2 ออกฉาย นักเคลื่อนไหวจากชนเผ่าต่าง ๆ ก็ยังมองว่า Avatar: The Way of Water ไม่ได้เป็นตัวแทนของพวกเขาจริงๆ แล้วก็ยังเป็นการเล่าเรื่องของชนพื้นเมืองจากมุมมองของคนขาวเหมือนเดิมอยู่ดี

 

                Avatar ภาค 2 ที่ชื่อว่า “อวตาร วิถีแห่งสายน้ำ” นั้นมีการแนะนำชาวนาวีเผ่าใหม่เพิ่มขึ้นมาด้วย นั่นคือเผ่าเม็ตคายีนา (Metkayina) ที่อ้างอิงมาจากชาวเมารี แถบโพลินีเซีย ซึ่งเป็นการแสดงให้เห็นว่า เจมส์ คาเมรอน นั้นพยายามที่จะแสดงให้เห็นถึงความหลากหลายของกลุ่มชาติพันธุ์ทั่วโลกมากขึ้น นอกจากนี้เขายังเลือก คลิฟฟ์ เคอร์ติส ซึ่งสืบเชื้อสายมาจากเผ่าเมารี มารับบทหัวหน้าเผ่าเม็ตคายีนาอีกด้วย

                อย่างไรก็ตามดูเหมือนว่าการกระทำดังกล่าวนั้นยังไม่เป็นที่พอใจของชนเผ่าต่าง ๆ เช่น อดัม ไพรอน (Adam Piron) นักสร้างหนังที่ดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการโครงการกลุ่มชาติพันธุ์ ประจำสถาบันซันแดนซ์ (Sundance Institute) ที่ให้ความเห็นว่าแฟรนไชส์หนังอวตารของเจมส์ คาเมรอน เป็นส่วนหนึ่งของสิ่งที่ทำกันมายาวนานแล้ว นั่นคือการที่ผู้สร้างหนังคนขาวพยายามใส่ความคิดของตัวเองที่มีต่อกลุ่มชาติพันธุ์ลงไปในหนัง มากกว่าที่จะเข้าไปศึกษาคลุกคลีกับคนในกลุ่มชาติพันธุ์อย่างแท้จริง