‘ผักผลไม้ฤดูร้อน’ เพิ่มวิตามิน 'กินคลายร้อน' มีอะไรบ้าง
ฤดูร้อน นอกจาก 'ข้าวแช่' กินคลายร้อนแล้ว 'ผักผลไม้ฤดูร้อน' ของไทยมีหลายชนิด มีวิตามินเอ, ซี, ไฟเบอร์ เสริมภูมิต้านทาน ช่วยลดอุณหภูมิร้อนในร่างกาย มีอะไรบ้าง
ผักผลไม้ฤดูร้อน ได้แก่ ผักกินหัวหรือผักใต้ดิน และพวกฟักแฟงแตงกวา เช่น บวบ บีทรูท ฟักทอง มะระ แตงกวา หัวมันต่าง ๆ
ผลไม้ฤทธิ์เย็น ได้แก่ แตงโม แคนตาลูป แตงไทย แก้วมังกร สาลี่ มังคุด ชมพู่ น้ำมะพร้าวอ่อน ฯลฯ
ผักใบและผักพื้นบ้าน เช่น ผักหวานป่า ใบเหลียง คะน้า ปวยเล้ง ถั่วงอก ขี้เหล็ก ถั่วฝักยาว ถั่วพู ชะอม ดอกแค ผักติ้ว ตังโอ๋ ใบบัวบก มะละกอดิบ มะรุม ฟัก รางจืด ใบย่านาง ว่านหางจระเข้ หยวกกล้วย ปลีกล้วย ขนุนดิบ ดอกสลิด ตำลึง สายบัว สาหร่าย
เลือกกินพืชผักตามฤดูกาลดีต่อสุขภาพ ประหยัด และไม่ฝืนต่อระบบนิเวศ อีกทั้งส่งเสริมเกษตรกรให้ปลูกผักเหมาะกับฤดูกาล ลดการใช้สารเคม
กินผักดีแน่นอน แต่ควรเลือกประเภทปลอดสารและออร์แกนิค เท่าที่จะทำได้ หรือหัดปลูกผักกินเองดีที่สุด
ฤดูร้อนยาวนานตั้งแต่มีนาคม – พฤษภาคม ผักผลไม้ส่วนใหญ่ที่เติบโตในฤดูกาลนี้ เป็นผักที่มีฤทธิ์เย็น ลงมือปลูกปลายฤดูหนาวก็ได้กินตอนฤดูร้อนพอดี
ผักผลไม้ฤทธิ์เย็น เป็นผักผลไม้ที่ให้พลังงานต่ำ หวานน้อย ย่อยง่าย ภายในมีน้ำเยอะ รสอมเปรี้ยว รสจืด รสขม บางชนิดเป็นพืชน้ำ เช่น สายบัว สาหร่าย ใบบัวบก ผักบุ้ง ผักกระเฉด ฯลฯ
ผลไม้ฤทธิ์เย็น หวานน้อย ย่อยง่าย อมเปรี้ยว ฉ่ำน้ำ กินแล้วชุ่มคอ ดับกระหาย ดับร้อน ได้แก่
แตงโม ดับร้อน ป้องกันหวัด ลดไข้
น้ำมะพร้าวอ่อน ช่วยล้างพิษ ขับของเสีย
แตงไทย แคนตาลูป บำรุงธาตุ บำรุงหัวใจ ช่วยลดอุณหภูมิร้อนในร่างกาย
แก้วมังกร ฉ่ำน้ำ บำรุงผิว ป้องกันความดันและโรคหัวใจ
มังคุด ช่วยขับถ่าย แก้ร้อนใน
สาลี่ แก้ไอ ละลายเสมหะ แก้กระหาย ช่วยขับถ่าย
สับปะรด ช่วยย่อยอาหาร กระตุ้นภูมิคุ้มกัน
ชมพู่ ป้องกันโรคหัวใจ ลดไข้ บำรุงผิว
แอปเปิ้ล กระตุ้นภูมิต้านทาน มีวิตามินซี ช่วยย่อยอาหาร
ถ้าไล่เรียง ผักผลไม้ฤดูร้อน ของไทยจะพบว่ามีความหลากหลายมาก ปรุงได้สารพัดเมนู ตั้งแต่ สลัดผลไม้ สลัดผัก น้ำพริกผักจิ้ม ขนมจีน (ที่ใส่ผักเยอะ) ตำถั่วฝักยาว ตำแตง ยำถั่วพู ยำหัวปลี มะระผัดไข่ ใบเหลียงผัดไข่ ผัดคะน้า, ผัดกระเฉด, ผัดผักบุ้งใส่หมูกรอบ ผัดบวบใส่กุ้ง ต้มจืดสาหร่าย แกงสายบัว หมกหยวกกล้วย แกงผักหวานใส่ปลาย่าง แกงเห็ดใส่น้ำใบย่านาง แกงขี้เหล็ก ฯลฯ
แพทย์แผนจีนระบุว่า อาหารและสมุนไพรฤทธิ์เย็นช่วยดับร้อนได้ ได้แก่ ผักผลไม้ที่มีรสขมและจืด เช่น น้ำแตงโม น้ำใบบัวบก น้ำลอยดอกมะลิ น้ำเก๊กฮวย ผักรสขมเช่น มะระ ขี้เหล็ก ดอกแค ใบยอ ผลไม้เช่น สาลี่ พุทรา แก้วมังกร
ข้อควรระวัง : แพทย์แผนจีนและไทย ให้ข้อมูลเหมือนกันว่า การกินอาหารที่มีอุณหภูมิเย็นก็เพื่อดับร้อน แต่ก็ไม่ควรกินมากเกินไปจนเสียสมดุล โดยเฉพาะถ้ากินบ่อยและกินมากเกินไปจะทำให้ร่างกายกักเก็บความชื้นมากเกินไป อาจทำให้ป่วย อ่อนเพลีย ปวดท้อง ท้องเสียง่าย
ฝรั่งก็มีอาหารคลายร้อน : เมนูคลายร้อนแบบตะวันตกมีแนวคิดเดียวกันคือ ผักผลไม้ที่ย่อยง่าย ฉ่ำน้ำ ไม่ผ่านกระบวนการปรุงเยอะ อาหารโลว์คาร์บ เลี่ยงอาหารทอด อาหารที่ย่อยยาก ไขมันสูง กินผักผลไม้สดให้มากขึ้น
เช่น แตงโม น้ำมะพร้าว ชามะนาว เบอร์รี่สด อโวคาโด สลัดข้าวโพด สลัดถั่วขาว สลัดซุกกินี, สลัดสคอวช (พืชจำพวกแตง) กับเห็ด นิซัวร์สลัด คาปรีเซ่สลัด และซุปเย็น
ซุปแตงกวาเย็น (Cr.loveandlemons.com)
ซุปเย็นกัซปาโช (Gazpacho) เป็นซุปผักแบบเย็นกินในฤดูร้อน คนไทยมี ข้าวแช่ ฝรั่งก็มี ซุปเย็น กินดับอุณหภูมิร้อนในร่างกาย ทำจากผักผลไม้ เช่น ซุปมะเขือเทศ, แตงกวา, พาร์สลีย์, องุ่น, อโวคาโด, แตงโม, สตรอว์เบอร์รี่ ฯลฯ
กัซปาโช มีต้นกำเนิดจากตอนใต้ของสเปน บริเวณคาบสมุทรไอบีเรียน ซึ่งเมื่อถึงฤดูร้อน อากาศร้อนระอุมาก ดังนั้นแทนที่จะกินซุปร้อนก็เปลี่ยนเป็นซุปเย็น แล้วกินกับขนมปัง บันทึกไว้ว่าน่าจะกินกันมานานตั้งแต่ต้นศตวรรษที่ 8
สลัดแตงโมกับผักใบเขียวและเฟต้าชีส
ส่วนผสมทำซุปเย็นเหมือนทำซุปร้อน ประกอบด้วยผักผลไม้ที่ต้องการ กับน้ำมันมะกอก น้ำส้มสายชู กระเทียม เกลือ พริกไทย น้ำสต็อกเนื้อ, ผัก หรือจากอาหารทะเลก็ได้
เครื่องปรุงที่ใช้เพิ่มรส เช่น พิเมนโต้ (พริกสเปน) ผงขมิ้น ยี่หร่า แฮมสับ ไข่ต้ม อัลมอนด์สไลซ์ ผักและผลไม้สดหั่นชิ้นเล็ก
