‘ประโยชน์ของมันฝรั่ง’ ชวนกินเมนูจากมันฝรั่ง ใน 'วันมันฝรั่ง' แห่งชาติ

วันมันฝรั่งแห่งชาติ (National Potato Day) 19 สิงหาคม ก่อตั้งขึ้นเพื่อฉลองกิน มันฝรั่ง ทั่วอเมริกาและอังกฤษ มันฝรั่งเป็นผักกินหัวที่เติบโตอยู่ใต้ดิน ชาวเปรูเรียกว่า ขุมทรัพย์แห่งใต้ดิน ต้นกำเนิดบนที่ราบสูงเทือกเขาแอนดีส ในแผ่นดินประเทศเปรูและโบลิเวีย เชื่อว่าชาวอินคา เป็นผู้ปลูกและกินมันฝรั่งก่อนใคร

ประโยชน์ของมันฝรั่ง มีมากมาย เป็นอาหารกินอิ่ม มีวิตามินและแร่ธาตุจำเป็น เป็นอาหารแพลนท์เบสของชาววีแกน

    มันฝรั่งอบทั้งเปลือก (Cr.cleaneatingwithkids.com)

ไทม์ไลน์มันฝรั่ง :

8,000 ปีก่อนคริสตกาล บันทึกว่าชาวเปรูที่อยู่ภาคใต้และชาวโบลิเวียที่อยู่ในภาคตะวันตกเฉียงเหนือ กินมันฝรั่งเป็นอาหารหลัก แต่เนื่องจากไม่มีหลักฐานทางโบราณคดี จึงไม่อาจชี้ชัด

1,800 ปีก่อน ชาวอินคาในเปรูใต้รู้จักปลูกมันฝรั่งก่อนใคร

ปี 1532 ชาวสเปนที่เข้าไปในแผ่นดินทวีปอเมริกา นำหัวมันฝรั่งซึ่งเก็บได้นานหลายวันเป็นเสบียงอาหาร

1536 ชาวสเปน นำมันฝรั่งเผยแพร่สู่ยุโรป

   Hashbrowns (Cr.taste.com.au)

1560 เกิดคำว่า potato ครั้งแรกชาวสเปนเรียกว่า patata หมายถึง มันเทศ (sweet potato ซึ่งเป็นคนละสายพันธุ์กับมันฝรั่ง) มาจากภาษาพื้นเมืองแถบแคริบเบี้ยน เวลาต่อมาก็กลายเป็น potato

1585 ชาวยุโรปรู้จักปลูกและเก็บเกี่ยวมันฝรั่ง จากนั้นไม่นานก็กลายเป็นอาหารประจำบ้าน

ต้นยุค 1600 ในยุโรปทุกประเทศปลูกมันฝรั่ง โดยเฉพาะที่ไอร์แลนด์ เซอร์วอลเตอร์ ราลีห์ ทำไร่มันฝรั่ง 40,000 เอเคอร์ บริเวณใกล้เมืองคอร์ก (Cork) จากนั้นก็แนะนำสู่ประเทศเยอรมนี เบลเยี่ยม และอังกฤษ

    เก็บมันฝรั่ง (Cr.internationalpotatocenter.com)

1740 – 1840 ชาวนาทั่วยุโรปปรับปรุงพันธุ์มันฝรั่งให้แข็งแรง หลากหลายขึ้น และทนทานต่อสภาพอากาศที่แตกต่างกันได้

1845-1852 ก่อนสิ้นศตวรรษที่ 16 ยุโรปเข้าสู่ยุคข้าวยากหมากแพง ปัญหาผลผลิตลดน้อยลงจากดินเสื่อมสภาพ มันฝรั่งจึงขาดแคลน

ศตวรรษที่ 18 นักวิทยาศาสตร์ยังไม่ยอมรับว่ามันฝรั่งมีสารอาหารที่ดี เช่น วิตามิน โปรตีน แร่ธาตุ แต่เริ่มมีนักวิจัยบางคนอ้างว่า เมื่อเปรียบเทียบชาวยุโรปที่เพิ่งมากินมันฝรั่งกับชาวอเมริกาใต้ที่กินมันฝรั่งมาก่อน พบว่า ร่างกายกำยำบึกบึนกว่า มีความกระตือรือร้นและแข็งแรงกว่า

   มันฝรั่งอบโรสแมรี่ (Cr.allricipes.com)

ปลายศตวรรษที่ 18 นักวิจัยระบุว่า กินมันฝรั่งทำให้คนสูงขึ้นเล็กน้อย เมื่อวัดส่วนสูงทหารชาวฝรั่งเศส ที่เกิดหลังปี 1700 พบว่าค่าเฉลี่ยสูงขึ้น 1.5 นิ้ว

ศตวรรษที่ 19 เกิดคำว่า Spud แปลว่า มันฝรั่ง มาจากองค์กรต่อต้านไม่ปลูกมันฝรั่งในอังกฤษ (ด้วยหลายเหตุผลในยุคนั้น) องค์กรนี้ชื่อ The Society for the Prevention of an Unwholesome Diet เลยนำชื่อย่อขององค์กรมาใช้ ตอนนี้ Spud คือชื่อเล่นของมันฝรั่ง

ศตวรรษที่ 20 ทุกประเทศบนโลกไม่มีใครไม่รู้จักมันฝรั่ง จากการปรับปรุงสายพันธุ์ทำให้มันฝรั่งปลูกได้ทุกที่ มันฝรั่งที่นิยมปลูกมีกว่า 50 ชนิด แต่ชาวเปรูบอกว่าในเปรูมีมันฝรั่งกว่า 2,000 ชนิด

    มันฝรั่งกราแตง (Cr.anitaliankitchen.com)

2010 ผลผลิตมันฝรั่งทั่วโลก ราว 324 ล้านตัน (74.8 ล้านตันจากจีน, อินเดีย 36.6 ล้านตัน, ยูเครน 21.1, อเมริกา 18.3, เยอรมนี 10.2)

วิธีกินมันฝรั่ง : หลัก ๆ คือ อบทั้งลูก, ทำมันบด, ทอดแบบเฟรนช์ฟรายส์, ทำซุป ส่วนใหญ่ใช้เป็นไซด์ดิช แต่ยุคนี้ ชาววีแกน กินมันฝรั่งเป็นอาหารหลัก และกำลังเป็นอาหารแพลนท์เบสมาแรง

    มันฝรั่งบด (Cr.image by timolina on Freepik)

แต่ต้องปรุงให้สุกก่อน ไม่ควรกินมันฝรั่งที่มีเปลือกสีเขียว เพราะอาจมีสารโซลานีน (Solanine) และชาโคนีน (Chaconine) มีพิษที่อาจส่งผลให้คลื่นไส้ อาเจียน ปวดศีรษะ ปวดท้อง ท้องอืด ท้องเสีย

มันฝรั่งเข้ากันดีกับเนย ชีส ซาวร์ครีม สมุนไพรเช่น โรสแมรี่ ออริกาโน พริกคาเยน พริกสเปนพีเมนโต้ ฯลฯ

   Hasselback มันฝรั่งอบสไตล์สวีดิช (Cr.themodernproper.com)

แนะนำ เมนูจากมันฝรั่ง

Hasselback มันฝรั่งอบสไตล์สวีดิช โดยสไลซ์เป็นแผ่นบางแล้วอบทั้งหัว โรยเนย กระเทียม โรสแมรี่ ท็อปด้วยพาร์เมซานชีส

Hash browns มันฝรั่งฝนทอด หั่นมันฝรั่งเป็นเส้นผสมกับหอมใหญ่ ปรุงรสเกลือ พริกไทย ชุบไข่แล้วลงทอด

Gnocchi (ย็อกกี้) พาสต้าแป้งสาลีผสมแป้งมันฝรั่งที่ต้มแล้วขูดเนื้อไว้ ใส่ไข่ นวดแล้วปั้นเป็นก้อนคล้ายครองแครง นำลงต้มแล้วปรุงกับซอสชนิดต่าง ๆ

   ย็อกกี้ (Cr.pxfuel.com)

นมมันฝรั่ง (Potato milk) ต้มมันฝรั่งให้สุก ปอกเปลือก หั่นเป็นชิ้นลงเครื่องปั่น เติมน้ำ เกลือนิดหน่อย ถ้าชอบหวานเติมน้ำผึ้งหรือไซรัปตามชอบ

คนแพ้นมวัวดื่มได้ แต่หาดื่มยากยังไม่เข้ามาเมืองไทย ทว่าทำเองก็ได้ง่ายมาก นมมันฝรั่งดีต่อสุขภาพ มีโปรตีน ไฟเบอร์ แคลเซียม วิตามินดี วิตามินบี12 และกรดโฟลิก

    นมมันฝรั่ง อาหารแพลนท์เบสของชาววีแกน 

ประโยชน์ของมันฝรั่ง : มันฝรั่ง 100 กรัม มีโปรตีน 2 กรัม คนวัยผู้ใหญ่กินได้วันละ 5.5 กิโล

มีวิตามินซีป้องกันโรคหวัด ป้องกันโรคโลหิตจาง ช่วยในการดูดซึมธาตุเหล็กเพื่อสร้างเม็ดเลือดแดงให้แข็งแรง

วิตามินบี 6 ช่วยบำรุงสมอง ช่วยผลิตสารสื่อประสาทเช่น เซโรโทนิน กาบา อะดรีนาลีน กินแล้วคลายเครียด

แคลเซียมในมันฝรั่งดีต่อหัวใจ ช่วยปรับฮอร์โมน ช่วยในการดูดซึมอาหาร ยังมีธาตุเหล็ก เส้นใย และโพแทสเซียม

    มันฝรั่งอบ (Cr.potatoinspiration.com)

มีคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน ย่อยช้า อิ่มนาน มีเส้นใย จึงดูดซึมและแตกตัวเป็นน้ำตาลในเลือดช้ากว่าคาร์โบไฮเดรตเชิงเดี่ยว  

ระวังอยู่หน่อยตรงวิธีปรุงมันฝรั่ง กินมันฝรั่งทอดบ่อย ๆ ก็จะได้น้ำมันเป็นของแถม หรืออบก็ไม่ควรเติมนม เนย ครีม ชีส และเกลือ มากเกินไป