'บรูเนลโล ดิ มอนตัลชิโน' ไวน์ทัสคานี ราชาแห่ง 'องุ่นซานโจเวเซ'
‘แคว้นทัสคานี’ แหล่งผลิตไวน์ระดับหัวกะทิของอิตาลี หนึ่งในนั้นคือ ‘บรูเนลโล ดิ มอนตัลชิโน’ ‘ไวน์แดง’ ที่ถือว่าเป็นราชาแห่ง ‘องุ่นซานโจเวเซ’
ทัสคานี (ทอสกานา - Tuscany/Toscan) แหล่งผลิตไวน์ชั้นนำของอิตาลี มี ไวน์แดง ที่สำคัญอยู่ 4 ประเภท 4 พื้นที่ ได้แก่ เคียนติ (Chianti) โบลเกรี (Bolgheri) มอนเตปุลชาโน (Montepulciano) และ บรูเนลโล ดิ มอนตัลชิโน (Brunello di Montalcino) สองเขตแรกนั้นเคยนำเสนอไปแล้ว ครั้งนี้ถึงคิวของไวน์บรูเนลโล
บรูเนลโล ดิ มอนตัลชิโน เป็น ไวน์แดง ที่ผลิตรอบ ๆ คอมมูนมอนตัลชิโน (Montalcino) ในจังหวัดซิเอนา (Siena) อยู่ห่างจากตัวเมืองไปทางทิศใต้ประมาณ 42 กิโลเมตร มีพื้นที่ประมาณ 243 ตารางกิโลเมตร พลเมือง 5,000 กว่าคน และอยู่ทางใต้ของเมืองฟลอเรนซ์ เมืองหลวงของ แคว้นทัสคานี ประมาณ 80 กิโลเมตร
เริ่มผลิตไวน์มาตั้งแต่ศตวรรษที่ 14 ได้รับ DOC (Denominazione di Origine Controllata) ในปี 1968 ขณะนั้นมีผู้ผลิตอยู่ประมาณ 10 กว่าราย พอปี 1970 ขยับมาเป็น 25 ราย หลังจากนั้นปี 1980 จึงได้รับ DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita) ซึ่งตอนนั้นมีผู้ผลิตอยู่ประมาณ 50 ราย
หลังศตวรรษที่ 21 เป็นต้นมา มีผู้ผลิตกว่า 250 ราย ส่วนใหญ่เป็นผู้ผลิตเล็ก ๆ และเป็นแบบครอบครัว ใช้แรงงานคน ผลผลิตรวมกันปีละประมาณ 30,000 ลัง
มอนตัลชิโน เป็นหนึ่งในเขตอบอุ่นและแห้งของทัสคานี อยู่สูงจากระดับน้ำทะเล 564 เมตร พื้นที่ปลูกองุ่น 1,200 เฮกตาร์ แต่มีดินที่หลากหลาย รวมทั้งดินร่วนพิเศษที่เรียกว่ากาเลสโตร (Galestro) ซึ่งอย่างหลังนี้จะมีเฉพาะบางไร่เท่านั้น ไร่ไหนมีถือว่าโชคดียิ่งกว่าถูกหวยรางวัลที่หนึ่ง
ไวน์บรูเนลโล ดิ มอนตัลชิโน นั้นมีความเคร่งครัดว่าต้องทำจาก องุ่นซานโจเวเซ (Sangiovese) 100% ตามกรรมวิธีแบบดั้งเดิมต้องหมักในถังโอ๊คขนาดใหญ่ แล้วบ่ม 3 ปีในขวดและถังโอ๊คสลาโวเนีย (Slavonian Oak) ขนาดใหญ่ ก่อนที่จะมีไวน์เมกเกอร์บางรายใช้ถังโอ๊คฝรั่งเศสขนาด 225-230 ลิตร หลังจากนั้นบรรจุขวดซึ่งต้องบ่มอีก 50 เดือน หลังการเก็บเกี่ยวก่อนวางตลาด และขวดริแซร์วา (Riserva) ซึ่งต้องบ่มนานขึ้นอีก 1 ปี
ต่อมาในปี 1998 มีข้อกำหนดว่า ไวน์ Brunello ต้องบ่มในถังโอ๊คอย่างน้อย 2 ปีและในขวดอย่างน้อย 4 เดือนก่อนวางตลาด ขณะที่ผู้ผลิตบางรายบ่มมากกว่านั้น ถือเป็นผลประโยชน์ของผู้บริโภค
ไวน์บรูเนลโล (เรียกย่อ) ได้จดทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (GI) กับกรมทรัพย์สินทางปัญญา กระทรวงพาณิชย์ ประเทศไทย เมื่อวันที่ 13 มกราคม 2559
นั่นหมายความว่า ไวน์บรูเนลโล ได้รับการคุ้มครองทางทรัพย์สินทางปัญญา นอกจากจะต้องผลิตตามกรรมวิธีที่ระบุไว้แล้ว ยังห้ามมิให้ผู้ใดลอกเลียนแบบการผลิตอีกด้วย
ไวน์บรูเนลโล รุ่นเก่าแก่
นายแฟร์รุซชิโอ บิออนดิ-ซานติ (Ferruccio Biondi-Santi) ซึ่งมีบรรพบุรุษเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านการปลูกองุ่น ได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้ทำให้ ไวน์บรูเนลโล กำเนิดขึ้นมาดูโลก และให้ชาวโลกเมรัยอมตะหลงใหล
เริ่มจากปี 1870 เขานำองุ่นซานโจเวเซมาผ่านกระบวนการตัดต่อ เพื่อให้มีความต้านทานโรคและแมลงร้ายฟิลลอกเซรา (Phylloxera) แล้วตั้งชื่อว่า ซานโจเวเซ กรอสโซ (Sangiovese Grosso) หรือ บรูเนลโล นำมาปลูกในไร่อิล เกรปโป (Il Greppo) เมื่อทำไวน์แล้วเรียกว่า บรูเนลโล ดิ มอนตัลชิโน บ่มไวน์ในถังโอ๊คขนาดใหญ่กว่า 4 ปี แล้วปล่อยให้นอนสงบในขวดอีกระยะเวลาหนึ่ง กลายเป็นไวน์สไตล์ใหม่ แต่ตอนนั้นยังไม่ได้รับความนิยมมากนัก กระทั่งวินเทจ 1888 จึงเป็นที่นิยมและและถือเป็น วินเทจแรกของไวน์บรูเนลโล ดิ มอนตัลชิโน
บางตำราบอกว่าคำว่า Brunello มาจากคำว่า “บรูโน” (Bruno) หรือ Brown ในภาษาอังกฤษ ซึ่งเกษตรกรเรียกชื่อพันธุ์องุ่นที่ปลูกในมอนตาลชิโนอย่างนั้น กระทั่งปี 1879 ทางการ Amphelographic Commission ของซิเอนา จึงชี้ขาดและกำหนดว่า บรูเนลโลกับซานโจเวเซก็คือองุ่นพันธุ์เดียวกัน
มอนตาลชิโน เป็นตำบลเล็ก ๆ แต่ไม่ธรรมดา เพราะนอกจากไวน์บรูเนลโลแล้วยังผลิตไวน์ดี ๆ อีกหลายประเภท เฉพาะที่เป็นไวน์ DOC (Denominazione di Origine Controllata) มี 3 ชนิดคือ
1 รอสโซ ดิ มอนตัลชิโน (Rosso di Montalcino) ทำจากซานโจเวเซ เหมือนบรูเนลโล แต่ระยะการบ่มน้อยกว่า คุณภาพน้อง ๆ บรูเนลโล แต่ราคาถูกกว่า 1 ใน 3 หรือครึ่งหนึ่ง จึงถูกเรียกว่า "Baby Brunello"
2 มอสกาเดลโล ดิ มอนตัลชิโน (Moscadello di Montalcino) เป็นไวน์ขาวหวานทำจากองุ่นมุสกัต (Muscat)
3 ซานตานติโม (Sant'Antimo) เป็นไวน์แดงที่เบลนด์จากองุ่นแดง เช่น Sangiovese, Cabernet Sauvignon, Merlot และ Pinot Nero กับองุ่นเขียวเช่น Chardonnay, Pinot Grigio และ Sauvignon Blanc เป็นต้น
นอกนั้นยังมี ไวน์ทอสกานา ไอจีที (Toscana IGT) อีกมากมาย (IGT = Indicazione Geografica Tipica)
จากความสำเร็จของ ซานโจเวเซ กรอสโซ ที่ใช้ทำ ไวน์บรูเนลโล แม้รัฐบาลจะบอกว่าเป็นชนิดเดียวกับซานโจเวเซ จะด้วยเหตุผลใดก็ตาม แต่ผู้เชี่ยวชาญหลายคนยกย่องให้ ซานโจเวเซ กรอสโซ เป็น ราชาแห่งซานโจเวเซ (The King of Sangiovese)
ดูเทสติ้ง โน้ต (Tasting Note) ของไวน์บรูเนลโล ที่ผมได้ชิมล่าสุดในระยะเวลาไม่เกิน 2 เดือนที่ผ่านมา
อาร์ญาโน 2019
1 อาร์ญาโน บรูเนลโล ดิ มอนตัลชิโน ดีโอซีจี 2019 (Argiano Brunello di Montalcino DOCG 2019) : เป็นอีกเจ้าหนึ่งที่ทำบรูเนลโล ดิ มอนตาลชิโนได้อร่อยและคลาสสิก ก่อนหน้านั้นวินเทจ 2018 เป็นไวน์อันดับ 1 ใน “Top 100 Wines of 2023” ของนิตยสารไวน์ สเปกเตเตอร์.........95/100 ซึ่งในท้องตลาดคงไม่มีแล้ว
ทำจากซานโจเวเซ กรอสโซ 100 % จากไร่ขนาด 22 เฮกตาร์ ซึ่งดินมีส่วนผสมของหินปูนค่อนข้างมาก หมักในถังซีเมนต์ จากนั้นบ่ม 30 เดือนถังโอ๊คสลาโวเนียน และบาริกฝรั่งเศส หลายขนาด 10,15,30 และ 50 เฮกโตลิตร แอลกอฮอล์ 14.5%
สีแดงทับทิม สดใส หอมกลิ่นผลไม้ แบล็คเบอร์รี แบล็คเซอร์รี ราสพ์เบอร์รี สตรอว์เบอร์รี มิเนอรัล บัลซามิค ดอกไวโอเลตแห้ง กุหลาบแห้ง เปลือกส้มแห้ง สไปซีเฮิร์บหวานซ่า โป๊ยกั๊ก ชะเอมเทศ ใบชา มีเดียมบอดี้ แอสิดสดชื่น แทนนินนุ่มเนียน จบด้วยผลไม้ เอิร์ธตี้ สไปซี่เฮิร์บแห้ง ๆ สามารถดื่มได้ในตอนนี้ แต่อาจจะยังไม่พีกเต็มที่นัก น่าจะอีกสักประมาณ 3-4 ปี เป็นบรูเนลโล ดิ มอนตาลชิโน ที่ต้องชิมสักครั้ง.......19 / 20 คะแนน
เรนิเอรี 2018
เรนิเอรี บรูเนลโล มอนตัลซิโน ดีโอซีจี 2018 (Renieri Brunello di Montalcino DOCG 2018) : บรูเนลโลที่ชื่อเสียงอาจจะไม่คุ้นในบ้านเรา แต่ทำไวน์ได้ดีมีเสน่ห์มาก ทำจากซานโจเวเซ กรอสโซ 100% จากไร่ที่สูงจากระดับน้ำทะเล 400 เมตร หลังจากผ่านกระบวนการหมักแล้วบ่ม 36 เดือนในถังโอ๊คขนาดใหญ่ และเป็นไวน์ออร์แกนิค
สีแดงทับทิมเข้ม สดใส หอมกลิ่นผลไม้ แบล็คเบอร์รี แบล็คเชอร์รี มัลเบอร์รี สตรอว์เบอร์รีตากแห้ง เอิร์ธตี้ กลีบกุหลาบแห้ง บัลซามิค กาแฟคั่ว ผงโกโก้ สไปซีโอ๊ค สไปซี่เฮิร์บ โป๊ยกั๊ก กานพลู มินต์ ใบชา ใบไธม์ ฮาเซลนัท มีเดียมบอดี้ แอสิดสดชื่น แทนนินยังแน่นแต่นุ่ม จบยาวด้วยผลไม้ ดอกไม้แห้ง บัลซามิค มิเนอรัล สามารถดื่มได้ในตอนนี้เปิดล่วงหน้าสัก 1 ชม.เป็นอย่างน้อย เป็นหนึ่งบรูเนลโล มอนตัลซิโน ที่น่าชิมอย่างยิ่ง....19.5 / 20 คะแนน
กาสเตลโล บานฟี 2015
กาสเตลโล บานฟี บรูเนลโล ดิ มอนตัลชิโน ดีโอซีจี 2015 (Castello Banfi Brunello di Montalcino DOCG Tuscany Italy 2015) : หนึ่งในผู้ผลิตไวน์คุณภาพและเก่าแก่ ทำจากซานโจเวเซ กรอสโซ 100% หมักในถังสแตนเลสและถังโอ๊ค บ่ม 4 ปีในถังโอ๊คขนาดต่าง ๆ ทั้งโอ๊คฝรั่งเศสเก่า-ใหม่ และโอ๊คสลาโวเนียน
สีแดงเข้มสดใส หอมกลิ่นผลไม้สุก เช่น ราสพ์เบอร์รี เชอร์รี พลัม แบล็คเบอร์รี ดอกไวโอเลต เอิร์ธตี้ สไปซี เฮิร์บ อบเชย ยี่หร่า กานพลู ใบยาสูบ อัลมอนด์ ช็อกโกแลต วานิลลา แอสิดสดชื่น แทนนินนุ่มนวล ฟูลบอดี้ จบยาวด้วยผลไม้ สไปซีเฮิร์บ มิเนอรัล ยังไม่เปิดตัวเต็มที่นัก แต่ก็สามารถเริ่มดื่มได้ ณ เวลานี้เป็นต้นไป....19/20 คะแนน
กาซาโนวา 2016
กาซาโนวา ดิ เนริ เตนูตา นูโอวา บรูเนลโล ดิ มอนตัลชิโน ดีโอซีจี 2016 (Casanova di Neri Tenuta Nuova Brunello di Montalcino DOCG 2016) : Casanova di Neri เป็นผู้ผลิตไวน์คุณภาพแห่งมอนตัลชิโน ทำจากซานโจเวเซ กรอสโซ 100% จากไร่เซติเน (Cetine) ทางใต้ของมอนตัลชิโน ผลิตวินเทจแรก 1993 โดย 10% บ่มถังโอ๊คใหม่ เป็นไวน์ที่แสดงตัวตนของซานโจเวเซได้ชัดเจนมากที่สุดรุ่นหนึ่ง
สีแดงโกเมน สดใส หอมกลิ่นผลไม้ แบล็คเชอร์รี แบล็คเบอร์รี ราสพ์เบอร์รี พลัม ดอกไวโอเลต บัลซามิค มิเนอรัล ทรัฟเฟิล สโมคกี้โอค สไปซีเฮิร์บ ชะเอมเทศ ยี่หร่า ไม้จันทน์ ซีดาร์ ใบยาสูบ คาราเมล แอสิดสดชื่น แทนนินนุ่ม ฟูลบอดี้ จบยาวนานด้วยผลไม้ มิเนอรัล สไปซีเฮิร์บชุ่มคอ สามารถดื่มได้ในตอนนี้ อาจจะยังไม่เปิดตัวเต็มที่นักน่าจะอีกสัก 2-3 ปีเป็นอย่างน้อย ผู้ชำนาญการบอกว่าเป็นซานโจเวเซที่ต้องชิมสักครั้งในชีวิต.......19.5/20 คะแนน
นั่นคือเรื่องราวส่วนหนึ่งของ บรูเนลโล ดิ มอนตัลชิโน ที่ผู้เชี่ยวชาญบอกว่าเป็น ราชาแห่งซานโจเวเซ
