The ICONiC Run Fest งานวิ่งสร้างวิถีสุขภาพ ปั้นอัตลักษณ์นักจัดงานวิ่งต้นแบบ

หลังสถานการณ์โควิดคลี่คลาย คนทั่วโลกมีกิจกรรมนอกบ้านมากขึ้น หนึ่งในนั้นก็คือกิจกรรม "งานวิ่ง" ที่ปัจจุบันมีงานวิ่งมิติใหม่ สไตล์ "ช้อป ชม ชิลล์" โดยเน้นการวิ่งในสถานที่ท่องเที่ยวทางธรรมชาติ หรือในที่ประวัติศาสตร์และศิลปะวัฒนธรรมสวยงาม ช่วยเพิ่มความสุขทางใจและเติมเต็มการพักผ่อนได้อีกด้วย

"งานวิ่ง" อาจเป็นอีกช่องทางที่ช่วยกระตุ้น "การท่องเที่ยว" และกระตุ้นเศรษฐกิจในชุมชนได้ เมื่อเร็ว ๆ นี้ทางสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ หรือ สสส. ร่วมกับ กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา กรมอนามัย กระทรวงและเทศกาลนานาชาติไทย และภาคีเครือข่าย จ.สุโขทัย จึงร่วมมือกันจัดงาน The ICONiC Run Fest Thailand Series Sukhothai 2024 กิจกรรม เดิน วิ่ง กิน เที่ยว เพื่อสุขภาพ ภายใต้แนวคิด "รวมพลังสร้างสุขภาพดี เศรษฐกิจดี สร้างเมืองสู่ความยั่งยืน"

ยิ่งวิ่ง ยิ่งไกลโรค

สมศักดิ์ เทพสุทิน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุข และรองประธานกรรมการกองทุน สสส. คนที่ 1 กล่าวว่า The ICONiC Run Fest Thailand Series Sukhothai 2024 ประสบความสำเร็จการจัดงาน มาจากการสานพลังความร่วมมือ ทั้งจากหน่วยงานระดับท้องถิ่น ภาคประชาสังคม โดยเฉพาะคนในชุมชน ช่วยยกระดับ จ.สุโขทัย เป็นต้นแบบสร้างเสริมสุขภาพจุดประกายให้เกิดการงานเทศกาลเดิน-วิ่ง กิน เที่ยว ถือเป็นก้าวสำคัญสู่เป้าหมายในการจัดทำ "แผนยุทธศาสตร์จังหวัดในการสร้างเศรษฐกิจชุมชนจากการสร้างงานเทศกาลแบบยั่งยืน" ต่อไป

สรินรัตน์ เกิดสกุลรุ่งโรจน์ รองผู้ว่าราชการจังหวัดสุโขทัย กล่าวว่า จังหวัดสุโขทัย เล็งเห็นความสำคัญของการส่งเสริมสุขภาพ ด้วยปัจจุบันคนเรามีพฤติกรรมการใช้ชีวิตที่รีบเร่ง แข่งกับเวลา จึงอยากสนับสนุนให้ชาวสุโขทัยปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิตไปสู่การมีสุขภาพดี 

"เราเองก็ประสบกับตัวเองว่า การดูแลสุขภาพสำคัญ เพราะเวลาป่วยแล้วนอกจากมีโรคภัยแล้วยังต้องสูญเสียค่าใช้จ่ายสูง จึงเป็นจุดเริ่มต้นที่อยากจะรณรงค์ให้ประชาชนดูแลสุขภาพ ดังนั้นก็ต้องส่งเสริมให้ประชาชนหันมาดูแลตัวเอง สำหรับความสำเร็จในการจัดงานครั้งนี้เกิดจากความร่วมมือทุกฝ่ายในสุโขทัย ก็ทำให้รู้สึกว่าอยากจะทำเพิ่มไปเรื่อย ๆ"

ตลาดสุขภาพในงานวิ่ง

แม้ผิวเผิน The ICONiC Run Fest จะเป็นงานวิ่งที่ดูสนุก ๆ วิวสวยเหมือนงานวิ่งทั่วไป แต่ความแตกต่างของ The ICONiC Run Fest ก็คือการเป็นงานวิ่งที่เป็นการบูรณาการแนวคิดทั้งการเดิน-วิ่ง และการท่องเที่ยวเชิงสุขภาพและเชิงเศรษฐกิจ นอกจากช่วยสร้างกระแสส่งเสริมสุขภาพ เพิ่มอัตราการมีกิจกรรมทางกาย ส่งต่อองค์ความรู้การบริโภคอาหารตามหลักโภชนาการ ปลูกฝังค่านิยมลดพฤติกรรมเสี่ยง โรคไม่ติดต่อ (NCDs) ยังทำให้เกิดประโยชน์กับ จ.สุโขทัย โดยเฉพาะด้านเศรษฐกิจการท่องเที่ยว รวมถึงการผลักดันเป้าหมาย "ต้นแบบกิจกรรมสร้างเสริมสุขภาพระดับประเทศ" ของ สสส. และภาคีเครือข่าย

ประภาศรี บุญวิเศษ กรรมการกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) เอ่ยถึงแนวคิดของ The ICONiC Run Fest ว่า เป็นการนำร่องต้นแบบการจัดงานวิ่งใน 5 จังหวัด ได้แก่ เชียงราย สุโขทัย นครราชสีมา นครศรีธรรมราช และมุกดาหาร โดย ICONic Run Fest ถือเป็นต้นแบบของรูปแบบการจัดงานที่เป็นอีเวนต์อีกแบบหนึ่งที่แทนที่จะมีท่องเที่ยวอย่างเดียว หรือมองเรื่องของการขายของสินค้าชุมชนอย่างเดียว แต่มีการผนวกเรื่องกิจกรรมสุขภาพลงไปด้วย 

"เราพยายามบูรณาการในเรื่องความสําคัญของการมีสุขภาพเข้าไปในวิถีชีวิตประจําวันของคน ในขณะเดียวกันก่อสร้างรายได้ด้วย เพราะฉะนั้นในรูปแบบของการจัดงาน จะเห็นว่ามีเรื่องของการเชิญภาคชุมชนที่ผลิตสินค้าทั้งเรื่องของอาหารหรือสินค้าที่เป็นศิลปะวัฒนธรรมประจําถิ่นมาแสดงเพื่อเชิญชวนให้ผู้ที่เข้าร่วมกิจกรรมได้รู้จักหรือจับจ่ายใช้สอย ทั้งได้ความรู้ไปด้วยในเรื่องของอาหารเพื่อสุขภาพ"

แต่ด้วยข้อจำกัดทำให้ สสส. ไม่สามารถดำเนินการได้ทั้ง 76 จังหวัด ทำให้จำเป็นต้องพัฒนาต้นแบบใน 5 จังหวัด ซึ่ง สสส. จะพัฒนาเป็นต้นแบบในเรื่องของการบูรณาการกิจกรรมเดินวิ่งและการท่องเที่ยว รวมทั้งเศรษฐกิจชุมชนเข้าด้วยกัน ซึ่งนอกจากการส่งเสริมให้มีกิจกรรมทางกายที่เพียงพอ โดยการเดินวิ่งแล้ว ยังส่งเสริมให้มีการบูรณาการการทํางานระหว่างหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในด้านการส่งเสริมการท่องเที่ยวและสร้างรายได้กลับคืนสู่ชุมชน 

"ความจริงแล้ว กระบวนการจัดการโมเดลรูปแบบให้คนในพื้นที่ทำเขาสามารถที่จะสร้างรายได้ของเขาเองได้อีกหนึ่งช่องทาง รวมถึงยังมีมาตรฐานปลอดภัย มีการออกร้านจากชาวบ้านในพื้นที่ เกิดการประสานงานร่วมกัน เช่นผักคนนี้เอาไปดูแล เรื่องขนมคนนั้น ซึ่งเป็นสิ่งที่คิดว่ารู้สึกว่ามันได้ประโยชน์มากที่สุด ไม่ใช่แค่วิ่งมาวิ่งแล้วมีความสุข"

งานวิ่งที่ "ชุมชน" จัดเอง

เสริมด้วยข้อมูลจาก นิรมล ราศี ผู้อำนวยการสำนักสร้างเสริมวิถีชีวิตสุขภาวะ สสส. ว่า ICONiC Run Fest เป็น อีเวนต์ในการจูงใจและสร้างการเรียนรู้ให้กับประชาชนทั่วไป ด้วยการบูรณาการในเรื่องของสุขภาพเข้าไปแล้วก่อให้เกิดการนําไปขยายผล

นิรมล ชี้แจงเบื้องต้นว่า แม้ปัจจุบันคนจะให้ความใส่ใจกับเรื่องของการสร้างเสริมสุขภาพเพิ่มมากขึ้น แต่ปลายทางของการที่จะมีสุขภาพดี ควรมีด้วยกันสองส่วน คือการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่เหมาะสมถูกตามหลักโภชนาการอย่างที่ สสส. พยายามมุ่งเน้น เช่น การรับประทานอาหารผักสองส่วน เนื้อสัตว์หนึ่งส่วน แล้วก็คาร์โบไฮเดรตหนึ่ง การเลือกอาหารที่ปลอดภัย การลดรสหวานรสเค็ม เหล่านี้เป็นสิ่งที่ง่าย ๆ ที่เริ่มทําได้โดยตัวเอง 

"ในส่วนของการมีกิจกรรมทางกายก็เป็นอีกส่วนหนึ่ง เพราะถ้าเราบริโภคไปแล้วเราไม่ได้ขยับเขยื้อนเคลื่อนไหวร่างกายเนี่ย NCDs ก็มาแน่ ยิ่งคนยุคใหม่เวลาทํางานนั่งอยู่เฉยๆ ไม่ขยับเขยื้อนเคลื่อนไหวก็เลยทําให้ป่วย อีกประเด็นหนึ่งก็คือการมีสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการส่งเสริมสุขภาพดีมากขึ้น และนี่คือที่มาที่เรามาจัดงานวิ่งนี้ ส่วนในเรื่องของการจัดงานวิ่ง เราอยากเสนอแนวคิดว่าชุมชนจัดได้เองไม่จําเป็นต้องไปหาคนอื่นหรือเสียค่าใช้จ่ายในการจัดงานวิ่ง หากเขาเข้าใจมาตรฐานรู้เรื่องความปลอดภัยและสร้างกระบวนการมีส่วนร่วมของจังหวัด ปลอดภัยต้องมาก่อน"

นิรมล ย้ำหนักแน่นว่า ในการจัดงานวิ่ง "ความปลอดภัย" เป็นเรื่องสําคัญ เป็นเรื่องของมาตรฐานงานวิ่งสำหรับนักวิ่งที่เข้ามา ดังนั้นกระบวนการทํางานจะไม่เหมือนกับการวิ่งอื่น เพราะเป็นงานวิ่งที่เกิดจากชุมชน ซึ่งจากกระบวนการทำงานพื้นที่จะได้เห็นว่า การขอสนับสนุนการจัดขอใช้พื้นที่เป็นอย่างไร หนังสือรูปแบบของการทํางานเป็นแบบไหน ต้องชวนใครเข้ามาร่วมในกระบวนการบ้าง ที่สำคัญถ้าเข้าใจแล้ว เขาจะจัดบ่อยเท่าไรก็ได้

"สิ่งเหล่านี้ถ้าทําให้ได้และทุกพื้นที่สามารถทําเองได้ จะขนาดเล็กขนาดใหญ่ สุดท้ายเขาจะเรียนรู้ เกิดความรู้และสามารถจัดของเขาเองได้ งานอีเวนต์แบบนี้ก็ช่วยสร้างเศรษฐกิจสร้างรายได้ให้กับชุมชน"

นิรมล ยังเสริมว่า ไม่ใช่แค่ผู้จัดอย่างเดียวที่ต้องเตรียมพร้อม คนที่จะมาวิ่งต้องซ้อม ต้องดูแลตัวเอง เริ่มฝึกตัวเองให้พร้อมก่อน ต้องรู้ตัวเองว่าเราควรที่จะเข้าร่วมกิจกรรมด้วยระยะเท่าไร มีการฝึกซ้อมเพียงพอด้วยเช่นกัน

วิ่งแบบมีอัตลักษณ์

นิรมล กล่าวต่อไปว่า เมื่อถามถึงเกณฑ์ในการคัดเลือกแต่ละสนามของ The ICONiC Run เราเลือกจากอัตลักษณ์ของเมือง แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น ทุกสนาม สสส. ไม่ได้เป็นผู้คัดเลือกเอง หากแต่เป็นการเสนอและคัดสรรจากเครือข่ายภาคีด้านสุขภาวะที่ทำงานร่วมกับ สสส. มายาวนาน อย่างจังหวัดสุโขทัยเป็นพื้นที่ดีมาก แล้วก็ด้วยความที่บรรยากาศ การได้วิ่งในอุทยานประวัติศาสตร์ เป็นเมืองมรดกโลก ก็เป็นอีกพื้นที่ที่ทุกคนอยากมาสัมผัสบรรยากาศ พอวิวสวยวิ่งแล้วก็จะไม่เหนื่อย เพราะว่าอากาศดี ส่วนเชียงรายก็เป็นเมืองที่แบบสโลว์ไลฟ์ นักท่องเที่ยวเข้าไปเที่ยวแบบธรรมชาติ มีอัตลักษณ์ของความเป็นธรรมชาติแล้วก็เชื่อมโยงกับประเทศเพื่อนบ้าน

"เหลืออีกสามที่ ได้แก่ นครราชสีมาก็จะเป็นพื้นที่ที่มีอัตลักษณ์ในความเป็นอีกหนึ่งเมืองที่สําคัญเป็นเมืองใหญ่ แต่ว่าที่ผ่านมาคนเมืองโคราชกลับยังไม่มีโอกาสสัมผัสบรรยากาศงานวิ่งจริงจัง นี่คือโอกาสของเขา ส่วนนครศรีธรรมราชจะมีความเป็นเมืองศาสนาอยู่แล้ว และไม่ใช่แค่พุทธอย่างเดียว แต่มีความหลากหลาย ขณะที่มุกดาหาร ไม่ใช่เมืองใหญ่แต่เป็นเมืองที่สวย เพราะเป็นเมืองที่ติดแม่น้ำโขง แล้วคนในพื้นที่ให้การต้อนรับดีมาก เปิดแป๊บเดียวแทบจะเต็มเลยในทันที"

นิรมล กล่าวต่อไปด้วยว่า ที่ผ่านมาผลตอบรับค่อนข้างดี มีผู้เข้าร่วมเฉลี่ยแต่ละสนามประมาณ 2,000 คน ซึ่งเราพยายามตรึงไว้ที่เท่านี้ เพราะไม่มากเกินไป เราอยากเราอยากให้เขาสามารถที่จะดูแลได้ทั่วถึง เพราะว่าเขาเพิ่งเริ่ม หากรับมากเกินไปการดูแลมันอาจจะได้ไม่ครอบคลุม โดยทาง สสส. มีการติดตามและประเมินผลในทุกขั้นตอนของการโหวต การทำกระบวนการของโมเดล การดูว่าเขารับได้มากน้อยแค่ไหนแล้ว เขากลับมาทําซ้ำได้อีกหรือเปล่า ซึ่งเราเห็นแนวโน้มเชิงบอกค่อนข้างมาก อย่างที่สุโขทัยเป็นผู้นำจัดการเอง เขาเกิดการลงตัวกัน เขาก็นัดประชุมกันเอง เกิดภาคีด้านสุขภาพในพื้นที่และคนขับเคลื่อน ผู้ว่าราชการจังหวัดก็เห็นความสำคัญและร่วมขับเคลื่อนการจัดงานนี้

ท้ายสุดเธอเอ่ยว่า จริง ๆ แล้ว เป้าหมาย สสส. พยายามทําแบรนด์ ให้เป็นให้เป็นงานเทศกาล ที่อาจจะไม่ใช่เรื่องของวิ่งเท่านั้นหรือไม่ใช่เรื่องของกินอย่างเดียว 

"เรามองว่าในอนาคตมันอาจจะมีเรื่องเกี่ยวกับการส่งเสริมสุขภาพอื่น ๆ ภายใต้ The ICONiC Run Fest อีกด้วย ดังนั้นจะเห็นว่าเราพยายามที่จะไม่ได้ใช้งานวิ่งเป็นตัวหลัก"