‘โปรตุเกส... เหตุที่รัก’ รู้จักกันมากขึ้น ก่อนบินไป 'โปรตุเกส'
มาทำความรู้จัก เข้าใจ ชาวโปรตุเกส และประเทศโปรตุเกส ให้มากขึ้น เพื่อที่ว่าเวลาไปท่องเที่ยวประเทศนี้จะได้เต็มอิ่มกับ ‘โปรตุเกส’ ได้อย่างเต็มที่
โปรตุเกส เป็นชนชาติที่คนไทยรู้จักกันมานาน มีประวัติศาสตร์ ความทรงจำร่วมกันมาในอดีตมากมาย และความสัมพันธ์ระหว่างกันก็ยังคงอยู่มาถึงปัจจุบันนี้ แต่มีน้อยคนนักที่จะรู้จัก ‘โปรตุเกส’ ได้อย่างละเอียดลึกซึ้ง
ศูนย์หนังสือจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย จัดงานเปิดตัวหนังสือและเสวนา โปรตุเกส...เหตุที่รัก (Portugal...the reasons for my affection) วันที่ 28 มกราคม 2568 ณ ศูนย์หนังสือจุฬาฯ สาขา สยามสแควร์
ได้รับเกียรติจาก Mr. Tiago Monteiro อุปทูตรักษาการแทนเอกอัครราชทูตสาธารณรัฐโปรตุเกส (Deputy head of Mission Embassy of Portugal),
อาจารย์ ดร.ประโลม บุญรัศมี อาจารย์ประจำสาขาวิชาภาษาโปรตุเกส คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, เกศณี ไทยสนธิ นักเดินทาง คอลัมนิสต์ ผู้เขียน และ ปริยาภา อมรวณิชสาร นักวิเคราะห์นโยบายและแผนชำนาญการ กระทรวงวัฒนธรรม เป็นผู้ดำเนินรายการ
Mr. Tiago Monteiro Cr. Kanok Shokjaratkul
Mr. Tiago Monteiro สามารถพูดภาษาไทยได้นิดหน่อย กล่าวต้อนรับผู้เข้าฟังว่า สวัสดีครับทุกคน รู้สึกเป็นเกียรติที่ได้รับเชิญให้มาอยู่ที่นี่วันนี้
"ผมพูดภาษาไทยได้นิดหน่อย ไม่เก่ง มาถึงประเทศไทยเมื่อ 5 เดือนที่แล้ว เริ่มเรียนภาษาไทยเมื่อ 7-8 เดือนที่แล้ว เรียนเอง ไม่มีครู
Cr. Kanok Shokjaratkul
คนโปรตุเกส ยินดีต้อนรับคนไทยเสมอ การเดินทางไปง่าย 17-18 ชั่วโมง ประเทศโปรตุเกส สวย อากาศเหมือนในไทย คนโปรตุเกส คนไทย ก็เหมือนกัน เรามีความอบอุ่น ใจดี ไปที่นั่นแล้วจะคุ้มค่ามากมาย"
-
โปรตุเกส ประเทศที่มีเสน่ห์ และอบอุ่น
เกศณี ไทยสนธิ ผู้เขียนหนังสือเล่มนี้กล่าวว่า ความประทับใจแรกสุดที่มีต่อโปรตุเกส คือ สถาปัตยกรรมที่สวยงาม อาสนวิหาร โบสถ์ ที่มีความพิเศษบางอย่างที่ไม่เหมือนที่อื่น มีความเก่าแก่ สวยงาม
"คนโปรตุเกส จะคล้ายๆ คนไทย ยิ้มแย้ม แจ่มใส ถ้าไปอยู่ที่นั่น 2-3 วันจะไม่รู้สึก ต้องไปสัก 10 วัน เพื่อซึมซับประเทศนี้จริงๆ
เกศณี ไทยสนธิ Cr. Kanok Shokjaratkul
สถานที่ท่องเที่ยว ที่อยากแนะนำ คือ Sintra ที่ Pena Palace มีปราสาทเต็มไปหมด มีปราสาทของพวกแขกมัวร์ ในทุกห้องมีประวัติศาสตร์ที่เขียนเอาไว้ให้เราสแกน บอกเล่าเรื่องราวว่าห้องนี้ใครเคยอยู่
เป็นคิงเป็นควีนของที่ไหนแต่งงานกับที่ไหนแล้วมาอยู่ที่นี่ สถานที่สวย วิวสวย ทำให้เรามีความสุข ตกหลุมรักได้ง่าย แนะนำให้ไปเที่ยวที่สวย ๆ ก่อนเป็นอันดับแรก
Cr. Kanok Shokjaratkul
รากเหง้าวัฒนธรรมของโปรตุเกส คือ แต่ละเมืองจะมีหลวงพ่อหรือนักบุญของตัวเอง ในการตั้งชื่อเด็ก จะเป็นชื่อนักบุญ ส่วนวันหยุดของโปรตุเกส จะสัมพันธ์กับวันสำคัญทางศาสนาคริสต์ เช่น วันที่พระแม่มารีรับยกขึ้นสวรรค์ วันพญาสามองค์มาสักการะพระเยซู
อาหารโปรตุเกสที่ตัวเองชอบ คือ เพรียงคอห่าน (Goose Barnacles) หรือ เพรียงทะเล รสชาติเหมือนปลาหมึก กุ้ง ปู ผสมรวมกัน เป็นอาหารสดจากทะเล และ ฟรังเซสซิญญ่า (Francesinha) เป็นอาหารที่ควรลอง แต่ถ้าไม่ชอบชีส ก็ไม่ต้องลอง
Cr. Kanok Shokjaratkul
ถ้าถามว่ารักอะไรของโปรตุเกสมากที่สุด ตอบว่า รักทุกสิ่ง หนังสือเล่มนี้ โปรตุเกส... เหตุที่รัก จะเปิดประตูมหัศจรรย์ให้คุณได้หลงรักเวทมนตร์จากโปรตุเกส"
-
ชีวิตที่มีแต่ โปรตุเกส
อาจารย์ ดร.ประโลม บุญรัศมี กล่าวว่า ตัวเองมีความผูกพันกับโปรตุเกสมาก เริ่มเรียนภาษาโปรตุเกสตอนปี 2 ได้เจอคนโปรตุเกสคนแรก เป็นอาจารย์ฝรั่งที่หน้าเข้มเหมือนแขก อ.เอาเพลงที่มีดนตรีและท่วงทำนองเพลงพื้นเมืองมาให้ฟัง
"เวลาเราไปโปรตุเกส เราจะเห็นระบำพื้นเมืองทั่วทุกหัวระแหง มันอยู่ในชุมชน อยู่ในสายเลือด และจิตวิญญาณ
อาจารย์ ดร.ประโลม บุญรัศมี Cr. Kanok Shokjaratkul
คนโปรตุเกสมีชื่อค่อนข้างยาว มีชื่อต้น ชื่อกลาง นามสกุลแม่ นามสกุลพ่อ เวลาเซ็นชื่อจะมีแบบสั้น แบบยาว เราสามารถดูได้ว่าเขามาจากไหน ตระกูลอะไร สาแหรกไหน ก็จากชื่อของเขา
ไทยกับโปรตุเกสเหมือนกัน ตรงที่ยอมรับผู้คนหลากหลายวัฒนธรรม เรียนรู้ที่จะอยู่อาศัยร่วมกัน ค่อนข้างเป็นมิตร มีความเห็นอกเห็นใจ ต้อนรับแขกเหมือนบ้านเรา
ไปโปรตุเกสแล้ว รู้สึกเป็นเหมือนบ้านหลังที่สอง คนไทยเองก็มีความรู้สึกเมตตายินดีต้อนรับชนชาติโปรตุเกสมากที่สุด
Cr. Kanok Shokjaratkul
แรงจูงใจของเขาที่มาไทย คือเครื่องเทศ และการเผยแพร่ศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิก ร่องรอยความสัมพันธ์สูญหายไปตามกาลเวลา ไม่ว่าหมู่บ้านโปรตุเกสหรือป้อมค่ายที่อยุธยา แต่หลักฐานความสัมพันธ์มันยังอยู่ ไม่ว่าทำเนียบเอกอัครราชทูต, ชุมชนกุฎีจีน, วัดคอนเซ็ปชั่น, โบสถ์กาลหว่าร์ เป็นสิ่งที่เราต้องอนุรักษ์
ก่อนมาเป็นอาจารย์ อ.ทำงานอยู่สถานทูตโปรตุเกสอยู่หลายสิบปี เห็นว่าแวดวงสังคมไทยในทุกระดับให้ความเอื้อเอ็นดูกับเลขาเอกอัครราชทูต ต้องขอบคุณนโยบายประเทศโปรตุเกสที่ส่งเสริมการสมรสระหว่างชายชาวโปรตุเกสกับสตรีพื้นเมือง
ที่ตอนนี้แม้จะไม่มีร่องรอยอะไรเหลืออยู่แต่คนเหล่านี้ก็ยังคงรักษาสิ่งที่เป็นโปรตุเกสอยู่ในเอเชีย นั่นคือศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิก และวัฒนธรรมที่มากับศาสนา สถาปัตยกรรม วัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี อาหาร
เวลาไปโปรตุเกส สถานที่ที่ต้องไปคือ Sintra มันจิ๋วแต่แจ๋ว มีสภาพอากาศที่ดี พวกกษัตริย์ ขุนนาง คหบดี มักเลือกไปสร้างคฤหาสน์ที่นั่น ไปแล้วจะรู้เรื่องประวัติศาสตร์ ซึ่งการสมรสระหว่างราชวงศ์ในยุโรป โดยเฉพาะอังกฤษหรือสเปน จะช่วยรักษาสถาบันให้มั่นคง อีกสถานที่หนึ่งคือ Porto
ที่ไปมาแล้วประทับใจคือ เมืองหนึ่งทางตอนเหนือของลิสบอน คนไทยมักไม่ไป แนวชายฝั่งมหาสมุทรแอตแลนติก ถ้าไปยืนที่ชายหาด ข้างหลังเป็นชะง่อนผา ข้างหน้าเป็นทะเลเวิ้งว้าง นั่งจิบเบียร์มองพระอาทิตย์ตกดินที่เหมือนไข่แดง เป็นที่ ๆ อุดมสมบูรณ์ มีสวนผลไม้ เนินเขา ที่ราบ ไร่องุ่น ชายหาดสวยงาม เราอยากจะไปเกษียณอายุที่นั่น
ถ้าไปอยู่โปรตุเกส เราต้องอยู่ใกล้ทะเล ชาวโปรตุเกส มีความผูกพันกับทะเล หน้าร้อนต้องไปอาบแดด ต้องทานอาหารจากทะเล โดยเฉพาะ ปลา ผลไม้ ไวน์
ถึงแม้ว่าจะไปอยู่ที่โปรตุเกสมาถึง 9 ปี แต่พอมาอ่านหนังสือเล่มนี้ทำให้เราต้องมองย้อนกลับไปว่า ที่เราไปอยู่เราแค่เห็น แต่ยังไม่ได้เข้าไปในจิตวิญญาณของคนโปรตุเกส
เรายังไม่สนิท เราจะไม่เข้าใจชาวโปรตุเกสได้เลย ถ้าเราไม่เข้าใจรากฐานความคิดความเชื่อความศรัทธาในศาสนาคริสต์นิกายโรมันคาทอลิก อาหารที่มากับประเพณีทางศาสนา วันหยุดใหญ่ของเขามีความเกี่ยวข้องกับศาสนา
ครั้งล่าสุดที่ไปอยู่โปรตุเกส 5 ปี อยู่ในเมืองเล็ก ข้างหน้าเป็นโบสถ์ ข้างหลังก็เป็นโบสถ์ เราสามารถเจอโบสถ์ถี่ ๆ ได้เหมือนเซเว่นอีเลเว่นเลย นั่นคือจิตวิญญาณของชาวโปรตุเกส ที่ไปโบสถ์ทุกวัน
Cr. Kanok Shokjaratkul
สิ่งเหล่านี้เชื้อสายโปรตุเกสที่กุฎีจีนยังสืบสานอยู่ แม้แต่ขนมฝรั่งกฎีจีน มีส่วนผสมของไข่ มีความเกี่ยวข้องกับการถือกำเนิด ความอุดมสมบูรณ์ การมาจุติ
อาหารที่มีชื่อเสียงคือ เพรียงคอห่าน หรือ เพรียงทะเล ลักษณะเหมือนอุ้งเท้าสัตว์ เราต้องบิดส่วนที่เป็นเล็บออก แล้วก็ดูดมัน จะหนืด ๆ เหมือนเยลลี่
ปกติรับประทานในโอกาสพิเศษ มีวิธีการจับยาก ต้องมัดตัวกับเชือกแล้วดำดิ่งลงไปในน้ำสะอาดที่มีคลื่นแรง มันจะอยู่บริเวณนั้น มีราคาแพง เพราะมาจากความเสี่ยงของคนที่ลงไปจับ
Cr. Kanok Shokjaratkul
ร้านอาหารโปรตุเกสในไทยไม่ค่อยมี มีแต่ร้านที่ได้รับแรงบันดาลใจมา เช่น แถวโรงพยาบาลกรุงเทพ แถวเจริญกรุง
ส่วนใหญ่จะเป็นขนม ทาร์ตไข่ ส่วนอาหาร เป็นข้าวต้มทะเล ข้าวต้มปลาทะเล ตัวตนของชาวโปรตุเกส คือ ปลาค็อดหมักเกลือ ไม่ใช่ปลาค็อดสด
ปลาค็อดหมักเกลือ มีกรรมวิธีซับซ้อนในการทำ เป็นมิตรแท้ของชาวโปรตุเกส ไม่ว่าในยามยาก ยามมั่งมี นักเดินเรือมักนำปลาค็อดไปเป็นเสบียงหรือแหล่งโปรตีน
Cr. Kanok Shokjaratkul
อาหารโปรตุเกส คือ ปลาค็อด ที่ต้องสดใหม่ เพราะเขาปรุงรสเพียงแค่ เกลือ, สมุนไพรเมดิเตอร์เรเนียน, น้ำมันมะกอก, น้ำส้มสายชู เท่านั้น
ชาวโปรตุเกสบอกว่าเขามี Best Fish in the World เป็นชาติที่บริโภคปลามากเป็นอันดับต้น ๆ ของยุโรป แล้วเขามีปลาที่ดีมาก ปกติการรับประทานปลาจะอยู่ในเมนูของชนชั้นสูงหรือกษัตริย์
สำหรับการแสดงของโปรตุเกสที่มาแล้วต้องไปดู คือ Fado เราไม่จำเป็นต้องเข้าใจความหมาย สามารถเข้าใจได้จากเสียงร้อง ซึ่งเป็นการผสมผสานระหว่างบทกวีและดนตรี คือ กีตาร์คลาสสิค และกีตาร์โปรตุเกส มีแสดงในร้านอาหาร และสถานที่จัดแสดง
Cr. Kanok Shokjaratkul
แก่นของ Fado คือความคิดถึง ถวิลหา อาลัย อาวรณ์ โหยหา ที่ ๆ เราจากมา หรือคนที่เราจากมา ความรักที่ไม่สมหวัง ทั้งสุข ทั้งเศร้า ทั้งระทมทุกข์ ปนกันอยู่
สถานทูตโปรตุเกสเคยนำ Fado มาจัดแสดงจากที่ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย 3-4 ครั้ง ที่นั่งเต็มตลอด เป็นวัฒนธรรมโปรตุเกส ที่ทุกคนเข้าถึงได้
อ.ได้อ่านหนังสือเล่มนี้ โปรตุเกส...เหตุที่รัก แล้วสามรอบ มันเพลิดเพลิน แม้ว่าเราจะเคยไปอยู่ที่นั่นหลายปี มันยังมีอะไรอีกหลายอย่างที่ผู้เขียนทำให้เห็นถึงรายละเอียด
Cr. Kanok Shokjaratkul
โปรตุเกส ไม่ได้เป็นประเทศที่งามผาด แต่เป็นประเทศที่งามพิศ เราจะเข้าถึงรายละเอียดของเขาได้ ถ้าเรามีความรู้แบบผู้เขียนหนังสือเล่มนี้
อ่านแล้วชอบทุกอย่าง ไม่ว่าสถาปัตยกรรม ศาสนา บุคลากร ความคิด ความเชื่อ ถ้าเราเป็นทัวร์ไกด์ไปโปรตุเกส เราต้องมาอ่านเล่มนี้ เพราะผู้เขียนใช้คำได้เป๊ะๆๆๆ มาก
เป็นประเทศที่ปลอดภัย บางประเทศในตะวันตกเราไปแล้วพบกับความโกรธเกลียดชัง อาชญากรรมจากการแบ่งแยกสีผิว การแบ่งแยกทางความคิด แต่ โปรตุเกส เขาต้อนรับเราด้วยความเป็นมิตรและมีวัฒนธรรม
Cr. Kanok Shokjaratkul
ตั้งแต่เรียนจนจบก็ทำเกี่ยวกับโปรตุเกสมาตลอด และอยู่ในชีวิตประจำวัน เป็นรักเดียว รักฝังใจ หนังสือเล่มนี้ชื่อว่า โปรตุเกส... เหตุที่รัก ก็อยากจะถามกลับว่า โปรตุเกส... เหตุใดจะไม่รัก
เพราะแต่ละครั้งที่ไป ได้อยู่แต่ละเมืองและครอบครัวที่หลากหลาย ได้เจอผู้คนที่ดี ไม่ใช่ความโชคดี แต่ส่วนใหญ่ของประเทศนี้ เขาเป็นอย่างนั้นจริงๆ มีความปลอดภัย เป็นที่ ๆ คนชอบไปใช้ชีวิตบั้นปลาย
คนโปรตุเกสก็เหมือนคนไทย แต่หน้าตาเป็นฝรั่งอยู่ที่นั่น"
