‘ชุมชนคนซ่อมของ’ Repair Café ไม่ต้องซื้อใหม่ ซ่อมได้ ลดขยะ ด้วย
การรวมตัวของอาสาสมัครกลุ่มหนึ่งที่เห็นคุณค่าของการซ่อมของ แล้วนำกลับมาใช้ซ้ำได้อีกเรื่อย ๆ ช่วยลดขยะ และสร้างความยั่งยืนให้กับสังคม
วัฒนธรรมการซ่อม ถูกนำกลับมาอีกครั้ง เนื่องจากเครื่องใช้ในปัจจุบันมีการผลิตแบบใช้แล้วทิ้งมากขึ้น ทั้งที่บางอย่างสามารถนำกลับมาใช้ซ้ำได้ หากได้รับการ ซ่อม แล้วเราจะเสียเงินซื้อของใหม่ไปทำไม ในเมื่อมัน ซ่อม ได้
เราได้ไปร่วมงาน Repair Café แบบมีสถานที่จัดงานประจำเป็นครั้งแรก เมื่อเดือนมกราคม 2568 ณ Baan Talyer สุขุมวิท 38
ด้านหน้าเป็นลานกว้าง เป็นจุดซ่อมจักรยาน ขึ้นไปชั้นสอง มีจุดซ่อมอิเล็คทรอนิคส์ จุดลับมีดและกรรไกร ชั้นสาม มีจุดซ่อมเสื้อผ้า จุดซ่อมจักสาน จุดเย็บมือ
จัดโดย ชุมชนส่งเสริมวัฒนธรรมการซ่อม Repair Community Thailand (RCTH)
ก่อตั้งโดย กลุ่มผู้บริโภคจิตอาสา Reviv Community ที่มีเป้าหมายส่งเสริมวัฒนธรรมการซ่อม
ผ่านการสร้างเครือข่ายกิจกรรมเพื่อการซ่อม พัฒนาฐานข้อมูล รวบรวมองค์ความรู้และเครื่องมือผลักดันให้เกิดสังคมเศรษฐกิจการซ่อมในระดับนโยบาย
Cr. Kanok Shokjaratkul
ภาคภูมิ โกเมศโสภา Community Director กลุ่ม Reviv (รีไวฟ์) กล่าวว่า วันนี้เราจัด Repair Café ที่ย่านทองหล่อ แบบประจำที่แรกในกรุงเทพฯ
"เป็นกิจกรรมรายเดือนที่รวบรวม อาสา ช่างซ่อม ที่สนใจอยากช่วยซ่อมของ หรือสอนคนในพื้นที่มาซ่อม
กิจกรรมนี้เริ่มต้นที่เนเธอร์แลนด์ แพร่หลายไปทั่วโลกจนมี Repair Café กว่า 3,000 แห่งแล้ว แต่ว่าในไทยยังไม่มีเลย
ปีที่แล้วเราจัดนำร่องเดือนละครั้ง ในหลาย ๆ สถานที่เพื่อทดสอบดูว่าคนไทยหรือสังคมไทย ต้องการไอเดียนี้หรือเปล่า
พอจัดไปปุ๊บ คนค่อนข้างชอบมาก เราเลยดำเนินการต่อด้วยการจัดที่ประจำกัน ที่ Baan Talyer
มีแปลคู่มือ Repair Café เป็นภาษาไทยภาษาอังกฤษ เพื่อให้คนที่อยากจัด Repair Café ที่อื่น สามารถเอาไปประกอบความรู้ในการจัด Repair Café ได้"
- ซ่อมเสื้อผ้า
วิภาดา สุรกุล อาสาสมัครซ่อมเสื้อผ้า เจ้าของร้าน Vipa's Shop โชคชัย 4 ซอย 84 แยก 2 กล่าวว่า เคยเป็นช่างตัดเสื้อมาก่อน แล้วไปทำงานบริษัท พอใกล้เกษียณก็คิดว่าจะทำอย่างไรดี
"เราพยายามหาอะไรที่เราชอบ เราชอบงานผ้า สองปีก่อนเกษียณก็ไปเรียนเพิ่มเติม ทั้งของกทม. และของเอกชน
เราชอบซ่อมเสื้อผ้าให้กับคนในบ้าน ให้กับญาติ ทุกเสาร์อาทิตย์ ทำมาตลอด พอเกษียณแล้ว ก็ไม่อยากอยู่เฉย ๆ เปิดร้านด้วยใจรัก ไม่มีหน้าร้าน แต่พอจะเป็นอาชีพได้
เราเป็นอาสามา 3-4 ครั้งแล้ว ผลตอบรับดี อุปกรณ์เอามาเอง จักรนี้ของเราเอง ที่บ้านมีจักรอุตสาหกรรมด้วย แต่เคลื่อนย้ายไม่ได้ เวลาออกนอกพื้นที่จะใช้ตัวนี้
ซ่อมด้วย สอนด้วย เสื้อผ้าบางตัวแทนที่จะทิ้ง ก็เอามาใช้ได้อีก อย่าง ซิปเสีย เราก็สอนวิธีเลาะให้ ให้เขามีส่วนร่วม แบบทำมือ เพราะเขาไม่มีจักร
เรายินดีที่จะทำ ยินดีที่จะช่วย มาแล้วได้เจอคน ได้พูดคุย ไม่เหงาดี
คนที่มาซ่อม มีตั้งแต่ ขายาวต้องการให้มันสั้นลง เปลี่ยนยางที่เอวให้เป็นยางยืด กระเป๋าข้างขาด ต้องทำกระเป๋าให้ใหม่
บางคนอยู่ไกล ก็ส่งพัสดุมา พอทำเสร็จก็ส่งกลับไปให้เขา ส่วนใหญ่จะแอดไลน์ คุยกันทางไลน์ ทำเสร็จแล้วให้มอเตอร์ไซค์ หรือแกร็บ มารับไป"
- ซ่อมจักสาน
อิสรัตน์ แซ่ลิ้ม อาสาสมัครซ่อมจักสาน เจ้าของแบรนด์ CHOM hand craft กล่าวว่า ปกติรับงานซ่อม ทำออนไลน์เป็นหลัก
"พวกกระเป๋าแบรนด์เนม ที่มีส่วนผสมของจักสานอยู่ คนมักจะมองหาที่ซ่อม เพราะที่ชอปไม่มีซ่อม เราสามารถซ่อมตรงนั้นได้
ที่ซ่อมบ่อย ๆ จะเป็นตรงสาย เราเย็บให้ได้ แล้วก็ตรงมุม บางคนโดนหมากัด เนื้อหายไปเลย เราต้องสร้างขึ้นมาใหม่ แล้วก็ตรงก้นกระเป๋า บางคนชอบใส่ของหนักข้างเดียว มันจะเป็นรู หรือบางช่วงมันแตก มันขยาย เราก็ซ่อมให้
วัสดุที่ใช้จะเป็น ผักตบ และ ราฟเฟีย หญ้าแอฟริกัน แบบที่ผ่านกรรมวิธีทำให้มันยาวมากขึ้น ทำให้มันเหนียวมากขึ้น เราก็ใช้ผสมกัน
บางเคส รอยถลอกมันเยอะ เราจะค่อย ๆ ตัด แล้ววางลงไป งานค่อนข้างละเอียดมาก แล้วต้องเก็บผิวเดิมไว้ด้วยการลงน้ำยาให้สีมันกลืน หรือบางทีสีมันโดด ก็ใช้สีอะคริลิกแต่ต้องบางมาก ๆ "
- ซ่อมเครื่องใช้อิเล็คทรอนิกส์
วิทชา พิพิธเบญญา อาสาสมัครซ่อมอิเล็คทรอนิกส์ กล่าวว่า ผมซ่อมอิเล็คทรอนิกส์สารพัด
"มาร่วมงานนี้ 6-7 ครั้งแล้ว จุดเริ่มต้นมาจาก อยู่ดี ๆ เฟซบุ๊คก็เด้งขึ้นมาว่า Repair Café ต้องการคนมีความสามารถในการซ่อม
ผมเรียนจบบริหาร กฎหมาย คอมพิวเตอร์ ไม่ได้จบอาชีวะมา แต่ที่มาทำเป็นความชอบส่วนตัว
ส่วนมากเป็นอิเล็คทรอนิกส์ทั่วไป เช่น เครื่องเป่าผม เครื่องปิ้งขนมปัง เคยมีคนเอา ร่ม มาให้ซ่อมด้วย ก้านมันชอบหัก ชอบหลุด คนไม่รู้ซ่อมยังไง แต่ยังไม่อยากทิ้งก็เอามาซ่อม
อุปกรณ์ซ่อมที่ต้องใช้ ผมมีแทบทุกอย่าง สะสมเครื่องมือมาเรื่อย ๆ เช่น ชุดไขควง เพราะสินค้าแต่ละชนิดจะใช้น็อตไม่เหมือนกัน บางทีตรวจเช็คแล้วแค่ฟิวส์ขาด ก็แกะเปลี่ยน
โทรศัพท์ก็ซ่อมได้ เพราะเดี๋ยวนี้ไม่ได้ซีล เขาใช้กาว แต่ก่อนใช้น็อต ไอโฟนจะมีน็อตอยู่สองตัว
ที่ละเอียดซับซ้อน อย่าง กล้องถ่ายรูป ซ่อมไม่ได้ แต่ดูได้ ให้แนะนำได้ วันนี้มีคนเอากล้องถ่ายรูปมาซ่อม คือ เปิดแล้วหน้าเลนส์ไม่ทำงาน ชัตเตอร์ค้าง
กล้องถ่ายรูป ผมแนะนำว่าถ้าไม่ได้ใช้ 1-2 อาทิตย์ให้เอาถ่านออกเลย เพราะถ้าทิ้งไว้นานจนลืม มันจะไม่ดี"
- ซ่อมจักรยาน
รัชตะ ธาดาจรูญพาณิชย์ อาสาสมัครซ่อมจักรยาน อาชีพหลักดูแลนาข้าวอยู่ที่ อ.บางเลน กล่าวว่า มาร่วมงานนี้เป็นครั้งที่ 2
"รู้จักกิจกรรมนี้จากในเฟซบุ๊ค Repair Café ครั้งแรกที่มาร่วมงานก็เจองานยากเลย เขาเอารถที่เก็บไว้นานมาซ่อม แต่ซ่อมได้ไม่หมด เพราะอาการบางอย่างต้องถึงร้านเท่านั้น มียางเปื่อย โซ่สนิมกิน บันไดติด
โซ่ก็หยอดน้ำมันไม่ให้ลุกลาม ยางก็เปลี่ยนใหม่ เพราะเขาทิ้งไว้เป็นปี บันไดติด หมุนไม่ค่อยสะดวก เพราะลูกปืนโดนสนิมกิน ก็หยอดน้ำมันไม่ให้สนิมลุกลามมากไปกว่านั้น
ผมปั่นจักรยานตั้งแต่สิบขวบ รถรุ่นเก่ามันเสียง่าย เราก็ฝึกซ่อมเองมาตลอด เป็นพวกลูกปืนเม็ด มันเสีย เราก็เปลี่ยนลูกปืนใหม่ ใส่จาระบี
ผมเคยมีจักรยานถึง 10 คัน ตอนนี้เหลือ 3 คัน วันนี้เอาอุปกรณ์มาไม่เยอะ อาการส่วนมากที่เขาเอามาซ่อมกันคือ ยางรั่ว ที่หนักมากคือ เปลี่ยนโซ่"
- ลับมีด
วัฒนพันธุ์ พ่วงแพ อาสาสมัครลับมีด อาชีพหลักเป็นวิศวกรไซต์เอนจิเนีย กล่าวว่า มาร่วมงานนี้ 3-4 ครั้งแล้ว
"ตอนแรกจะมาช่วยงานไม้ คุยกับคุณภูมิแล้ว มันยากเกินไป เพราะว่าต้องใช้เครื่องมือเยอะ แล้วลักษณะการซ่อมต้องดูว่า หนักหรือเบา
เราต้องเตรียมวัสดุมา แล้วต้องเข้ากันได้กับเฟอร์นิเจอร์นั้น หรือชิ้นงานนั้น แล้วใช้เครื่องมือเยอะมาก ก็เลยตัดสเตชั่นนั้นไป มาเป็นลับมีด
เครื่องมือก็เอามาเอง ปกติ ผมใช้อยู่แล้ว เป็น หินลับมีด ของญี่ปุ่น หินลับมีดมีตั้งแต่ราคาหลักร้อย ถึงหลักพัน
ความรู้เกี่ยวกับการลับมีด ถ้าเป็นทฤษฎี หนึ่งชั่วโมงก็รู้หมดแล้ว แตกต่างที่การฝึกมากกว่า ทำยังไงมือถึงจะนิ่ง คมไม่คมรู้ได้ด้วยมือที่สัมผัส
เป็นเรื่องปกติที่จะโดนบาด พอถึงระดับหนึ่งเราจะรู้จังหวะ แต่ที่พลาดเกิดจากความรีบในการลับ
ต้องอารมณ์นิ่ง ๆ เพราะเหล็กมีความแข็ง พอทำไปเรื่อย ๆ มันจะบางลง ทำไปเรื่อย ๆ จะมีสมาธิ ถ้าพลาดก็บาด
คนที่มาลับมีด มีแบบมาเยอะทำไม่ทันก็มี เราก็บอกเขา มีอีก 1-2 คิวนะ ใช้เวลา 15-30 นาที ถ้ารอได้ก็รอ
เครื่องมือลับมีดสำเร็จรูป คนที่เป็นมืออาชีพจะไม่ใช้ เพราะมีดของเขามีราคาแพง เครื่องมือแบบนั้นจะกินเนื้อมีดไปเยอะ แล้วสุดท้ายก็ไม่คมอย่างที่ต้องการ
การได้มาร่วมงานนี้ เป็นกิจกรรมที่ดี ผมเป็นคนหนึ่งที่สร้างขยะเยอะเหมือนกัน คนปัจจุบันมักคิดว่าซื้อใหม่ง่ายกว่า แต่บางอย่างถ้าซ่อมได้ คนก็รู้สึกอยากซ่อมมากขึ้น แล้วก็ลดขยะได้บ้าง"
วันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2568 เพจ Reviv แจ้งว่า จะไม่มี Repair Café ทองหล่อ @ Baan Talyer แล้ว
เนื่องจากประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ได้ระงับการดำเนินงานของหน่วยงานเพื่อการพัฒนาระหว่างประเทศของสหรัฐอเมริกา (USAID) ทำให้ผู้ก่อตั้ง Baan Talyer ถูกเลิกจ้าง ต้องยุติ Baan Talyer
Reviv และ Repair Community Thailand (RCTH) มีภารกิจส่งเสริมวัฒนธรรมการซ่อม จะผลักดันให้เกิด Monthly Repair Café ต่อไป
ล่าสุด Reviv ได้พาร์ทเนอร์เอื้อเฟื้อสถานที่แห่งใหม่แล้ว คือ บ้านสวนสุดาวรรณ Baansuan Sudawan ใกล้กับ BTS กรุงธนบุรี โดยมีร้าน AMAMA ขายขนมทำด้วยใจ, Refill Station ปั๊มน้ำยา, selected shop งานคราฟต์จากใจทำด้วยมือ มาร่วมด้วย
มาเจอกันใน Repair Café ธนบุรี
วันเสาร์ที่ 15 มีนาคม 2025 เวลา 13:00 - 17:00 น.
ณ Repair Café ธนบุรี ณ บ้านสวนสุดาวรรณ (ซอยกรุงธนบุรี 6)
https://maps.app.goo.gl/3wo9hJV5po98ptnR9
และครั้งต่อไป ทุกวันเสารที่สามของเดือน
