‘หนังสือปลอม’ มิจฉาชีพ ในวงการหนังสือ หลอกลวง 'นักอ่าน'
การแพร่ระบาด 'หนังสือปลอม' ในยุคดิจิทัล ได้เกิดขึ้นแล้ว ด้วยการใช้เทคโนโลยี ผลิตหนังสือ เลียนแบบ ออกมาจำหน่าย สำนักพิมพ์ และวงการหนังสือ จะทำอย่างไร
วงการหนังสือเมืองไทย ต้องร้อนระอุขึ้นอีกครั้ง ไม่ใช่เพราะโลกหมุนไปทำให้ฤดูกาลของประเทศไทยย่างก้าวเข้าสู่ฤดูร้อน แต่เป็นเพราะมีผู้ผลิต หนังสือปลอม ออกมาจำหน่าย แข่งกับหนังสือจริง
หลายเล่ม หลายสำนักพิมพ์ อาศัยช่องทางซื้อขายทางออนไลน์ ที่แสนสะดวกสบาย เข้าทางความเคยชินของคนในยุคสมัยนี้
แต่ละสำนักพิมพ์จึงต้องออกมาตอบโต้ ด้วยช่องทางออนไลน์สื่อสารกับลูกค้านักอ่านของตัวเองโดยตรง บอกรายละเอียดถึงจุดสังเกต ข้อแตกต่าง ระหว่าง หนังสือจริง กับ หนังสือปลอม
Cr. Kanok Shokjaratkul
- หนังสือปลอมในไทย ไม่ใช่เรื่องใหม่ เคยเกิดขึ้นมานานแล้ว
เริงวุฒิ มิตรสุริยะ นักเขียน บรรณาธิการ เจ้าของสำนักพิมพ์ ดินแดนบุ๊ค เจ้าของผลงาน เมื่อตะวันตกล่าอาณานิคม ศตวรรษที่ 15-19 ได้โพสต์ในเฟซบุ๊กส่วนตัว วันที่ 16 มีนาคม 2568 ถึงกรณีหนังสือปลอมในขณะนี้ ว่า
"...ทศวรรษ 2530-2540...หนังสือปลอมก็มีให้เห็นอยู่ นั่นคือ ร้านค้า เอาหนังสือประเภทหายาก ขาดตลาด แต่มีคนสนใจอ่านกันมากมาซีร็อคเนื้อหาและปกครบทุกหน้า เย็บแม็กขอบหนังสือตัดให้พอดีเล่ม...
Cr. Kanok Shokjaratkul
หนังสือปลอมประเภทนี้ เบ่งบานอยู่ตามหน้ามหาวิทยาลัย ...นอกจากตำราเรียน เก็งข้อสอบแล้ว ก็มี ผลงานของจิตร ภูมิศักดิ์... เช กูวารา ของศรีอุบล
...หนังสือปลอมที่เริ่มอัศจรรย์มากยิ่งขึ้น หากจำไม่ผิด เล่มแรก ๆ คือ ร้อยปีแห่งความโดดเดี่ยว ของการ์เบรียล การ์เซีย มาร์เกซ ผลงานแปลของ ปณิธาน-ร.จันเสน ฉบับจริงพิมพ์โดยสำนักพิมพ์วลี ปี 2529
...ล่าสุด มีข่าวเรื่องหนังสือปลอมจากหลายสำนักพิมพ์...ส่วนใหญ่เป็นหนังสือแปล เพราะยอดขายดีกว่าหนังสือวรรณกรรมไทย...เรื่องการตลาด ก็เป็นปัจจัยเอื้อด้วยเช่นกัน นักอ่านปัจจุบันซื้อหนังสือผ่านแพลทฟอร์ม ไม่สนใจเข้าร้านหนังสือ...ทำให้ร้านหนังสือออนไลน์ผุดขึ้นมาอย่างรวดเร็ว แถมขายหนังสือถูกกว่าสำนักพิมพ์อีก
...สรุปคือ คนซื้ออย่ารักของถูกมากนักเลยครับ หาของจริงกันก่อน อย่างน้อยก็ถือเสียว่า ได้ช่วยกันสนับสนุนสำนักพิมพให้สามารถทำงานดีดีออกมาได้เรื่อย ๆ และ ร้านออนไลน์ ก็ดูให้ดีหน่อยครับว่าเขาคือมิจฉาชีพไหม ไปสนับสนุนเขาก็เท่ากับไปร่วมมือกับโจรนั่นแหละ..."
ในช่วง 2-3 เดือนที่ผ่านมานี้ ในโลกออนไลน์ มีข่าวหนังสือปลอม โผล่ขึ้นมาเป็นระยะ ๆ ส่วนใหญ่เป็นหนังสือขายดี และหนังสือปลอมครั้งนี้ ทำได้แนบเนียน ถ้าไม่สังเกตก็แทบจะไม่รู้เลย
ในตลาดหนังสือขณะนี้มีหนังสือปลอมอยู่ประมาณ 35 ปก เป็นของสำนักพิมพ์ Biblio, อมรินทร์, วีเลิร์น ฯลฯ
Cr. Biblio
- หนังสือปลอม กับ หนังสือจริง ราคาไม่แตกต่างกัน
จีระวุฒิ เขียวมณี บรรณาธิการบริหารและผู้ก่อตั้งสำนักพิมพ์ Biblio ให้สัมภาษณ์กับ กรุงเทพธุรกิจ ว่า เห็นหนังสือปลอมมาตั้งแต่ช่วงต้นปี
"ของเราที่พบเจอมี 2 ปก คือ ซ่อมแซมสุขที่สึกหรอ (Emotional First Aid) และ มหาศึกแห่งดูน สองเล่มนี้มาพร้อม ๆ กัน ตอนแรกอมรินทร์โดนก่อน น่าจะถึงสิบปก แล้วก็มีของสำนักพิมพ์วีเลิร์น แล้วก็บลิสบลิส
กระบวนการผลิตของเขาค่อนข้างมีการลงทุนในการกอปปี้ ใช้เทคนิคพิเศษบนปกใกล้เคียงกับเรา แม้ว่ากระดาษอาจจะสู้ไม่ได้ สำหรับผู้อ่านที่ไม่ได้มีความเชี่ยวชาญในการแยก หรือไม่เคยเห็นเล่มจริงมาก่อน ก็ไม่มีทางรู้เลยว่า เล่มที่ซื้อไปเป็นของปลอม
เรายังไม่ทราบว่าใครทำ เราต้องสืบ และมีกระบวนการทางกฎหมายไปด้วย คือไม่ว่าจะเป็นใครทำก็ตาม มันเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ขั้นร้ายแรง เหมือนคุณโคลนนิ่งหนังสือมาขาย มีความตั้งใจในการโกง ในการกอปปี้ออกมา
เป็นช่วงลองตลาดของพวกมิจฉาชีพกลุ่มนี้ว่าจะประสบความสำเร็จไหม ถ้าประสบความสำเร็จก็จะมีเฟสต่อไปที่ขยายวงกว้างขึ้น ขายปริมาณปกหนังสือที่ปลอมมากขึ้น
ถ้าวงการหนังสือหรือภาครัฐที่เกี่ยวข้อง ไม่รีบตัดไฟแต่ต้นลม ไม่รีบดำเนินการยับยั้ง กับกลุ่มนี้ที่ทำอยู่ และถ้ามันเป็นธุรกิจที่ทำแล้วเกิดกำไร ก็จะเกิดผู้เล่นหน้าใหม่ ๆ เข้ามาลุยตลาดหนังสือปลอมอีกก็ได้
ที่สำคัญ ผู้อ่านหลายท่านไม่รู้ว่าหนังสือที่เขาซื้อไปเป็นหนังสือปลอม เพราะไม่ได้เปิดดูอย่างละเอียด หรือบางคนซื้อไปก็ยังไม่ได้แกะซีลเลย เก็บไว้ในกล่อง ก็ไม่รู้
ส่วนมาก หนังสือปลอม ขายทางออนไลน์เป็นหลัก เราแจ้งทาง Shopee ไปแล้ว ว่ามีร้านที่ขายของละเมิดลิขสิทธิ์อยู่ ก็ต้องรอชอปปี้ดำเนินการแล้วก็ปิดแอคเคาน์ แต่ผมว่า ปิดอันนี้มันก็เปิดอันใหม่ได้อยู่ดี
เพราะร้านค้าในมาร์เก็ตเพลส สินค้าอื่นก็ถูกปลอมขายเหมือนกัน แต่ว่าหนังสือมันเป็นอะไรที่ใหม่ ที่ดูแล้วไม่น่าจะคุ้มค่าในการทำปลอมขึ้นมา
แต่เมื่อมันเกิดการปลอมขึ้นมาแล้ว แสดงว่ามูลค่าของการปลอมมันเป็นโอกาสทางธุรกิจของคนกลุ่มนี้ เป็นมิจฉาชีพที่กำลังระบาด พอมันมองเห็นช่องทางมันก็ทำเต็มที่ให้ติดตลาด เพื่อให้ได้ยอดขายกลับมา
ในส่วนของสำนักพิมพ์ต่าง ๆ ก็มีการปรึกษากันบ้าง เราได้คุยกับสมาคมผู้จัดพิมพ์ฯ แล้ว เรื่องไปถึงอนุกรรมการซอฟต์พาวเวอร์แล้ว เขาพร้อมช่วยเหลือ จะหารือกับกรมทรัพย์สินทางปัญญาว่าจะทำอะไรกับปัญหานี้ได้บ้าง
เราเองก็ต้องแจ้งให้ผู้อ่านทราบว่า มันมีปลอมนะ ผมเชื่อว่านักอ่านส่วนใหญ่ไม่มีใครอยากได้ของปลอมหรอก อยากจะสนับสนุนสำนักพิมพ์ สำนักพิมพ์จะได้มีกำลังใจ
และที่สำคัญ ราคาของจริงกับของปลอม ก็ไม่ได้ห่างกันเลย แค่ 20 กว่าบาทเอง"
Cr. Kanok Shokjaratkul
- ทุกคนต้องช่วยกัน ไม่ซื้อ หนังสือปลอม
ธีรภัทร เจริญสุข กรรมการสมาคมผู้จัดพิมพ์และผู้จำหน่ายหนังสือแห่งประเทศไทย, ประธานอนุกรรมการขับเคลื่อนอุตสาหกรรมด้านหนังสือ คณะกรรมการพัฒนาซอฟต์พาวเวอร์แห่งชาติ ให้สัมภาษณ์กับ กรุงเทพธุรกิจ ว่า ขณะนี้กำลังดำเนินการแก้ปัญหาเรื่องนี้อยู่
"หนังสือปลอมมีมานานแล้ว ตั้งแต่สมัยวงการหนังสือยังมีความรุ่งเรืองมากกว่านี้ แต่ว่าลักษณะของหนังสือปลอมยุคนั้นกับยุคนี้มีความแตกต่างกันหลายอย่าง
Cr. Biblio
หนังสือปลอมสมัยก่อน บางส่วนเป็นหนังสือภาษาต่างประเทศที่พิมพ์มาจากต่างประเทศ หรือพวกตำราเรียนปลอม หรือหนังสือจริงที่พิมพ์เกินแล้วสำนักพิมพ์ไม่รู้ เอามาปล่อยขายในราคาถูก
แต่หนังสือปลอมในครั้งนี้มีความแตกต่าง รูปเล่มมีความเหมือนเล่มจริง เอาหน้าเครดิตออก เอาโลโก้สำนักพิมพ์อื่นมาแปะแทน คุณภาพใกล้เคียงกับหนังสือจริง ต่างจากหนังสือปลอมสมัยก่อนที่คุณภาพต่ำกว่าอย่างเห็นได้ชัด
Cr. Biblio
หนังสือปลอมคราวนี้แพร่หลายมา 2-3 เดือนแล้ว มีการใช้กระดาษค่อนข้างดี มีการเคลือบปก ทำให้นักอ่านหรือร้านค้าปลีกที่ไปซื้อลดราคามายังสับสนแยกไม่ค่อยออก ต่างกันแค่สัญลักษณ์ของสำนักพิมพ์
เราทราบเรื่องจากการที่เขาไปแจ้งความกับเจ้าหน้าที่ตำรวจ เท่าที่ทราบตอนนี้มี 3 สำนักพิมพ์ มี Biblio, วีเลิร์น และอมรินทร์ บางส่วน ที่เป็นหมวดย่อย
Cr. Biblio
หนังสือปลอมสมัยก่อน ทำจำนวนน้อย แล้วขายราคาแพง ขายกันในแวดวง แต่ว่าครั้งนี้หนังสือปลอมเป็นหนังสือร่วมสมัยที่ขายดี ผู้ปลอมคงเห็นยอด และยังวางขายอยู่ ก็สร้างผลกระทบให้กับผู้ที่เกี่ยวข้องและสำนักพิมพ์
เราจะไปคุยกับกรมทรัพย์สินทางปัญญา และหน่วยปราบปรามการละเมิดลิขสิทธิ์ ว่าจะสืบสาวราวเรื่องไปถึงต้นตอได้อย่างไร รายละเอียดต่าง ๆ ยังเปิดเผยมากกว่านี้ไม่ได้ เพราะว่าต้องรักษารูปคดี เราต้องตามรอยให้เจอก่อน อยู่ในขั้นตอนในการดำเนินการ
Cr. Biblio
เราจะทำร่วมกันไปหลายประการคือ 1 การสืบสวนตามหาต้นตอในขั้นตอนของเจ้าหน้าที่รัฐ 2 ให้ผู้อ่านสังเกตแล้วแจ้งเบาะแส 3 รณรงค์ให้ซื้อหนังสือจากสำนักพิมพ์ ร้านหนังสือ ผู้จัดจำหน่ายที่ได้รับการรับรอง
ในส่วนของราคา หนังสือจริงกับหนังสือปลอมก็ไม่ต่างกันมาก เฉือนกันนิดเดียว แต่เขาได้เปรียบตรงที่ไม่ต้องมาจ่ายค่าต้นฉบับ ค่าแปล ค่าลิขสิทธิ์ต่างประเทศ ทำให้คนที่อยู่ในวงการ นักเขียน นักแปล เสียกำลังใจ
Cr. Theerapat Charoensuk
อย่าซื้อหนังสือปลอม เพราะถ้าคนไม่ซื้อ มันก็ขายไมได้ มันก็จะเบาลงไปเอง
มาซื้อหนังสือในงานสัปดาห์หนังสือ มั่นใจได้ว่า เป็นหนังสือแท้ มีแต่สำนักพิมพ์ที่มาขาย สมาคมผู้จัดพิมพ์ฯก็มีการคัดกรองที่เข้มงวด
เราต้องช่วยกันสนับสนุนสิ่งที่ถูกต้อง เป็นหูเป็นตา แจ้งเบาะแส หนังสือปลอมร้านไหน หรือที่ไหน ให้แจ้งเข้ามา ที่สำนักพิมพ์ ผู้พิมพ์ ผู้จัดจำหน่าย หรือแจ้งมาที่สมาคมผู้จัดพิมพ์ฯ หรือแจ้งไปที่กรมทรัพย์สินทางปัญญาก็ได้"
Cr. Theerapat Charoensuk
ล่าสุด วันที่ 24 มีนาคม 2568 คณะอนุกรรมการขับเคลื่อนอุตสาหกรรมหนังสือ ได้เข้าพบ นุสรา กาญจนกูล อธิบดีกรมทรัพย์สินทางปัญญา ที่กรมทรัพย์สินทางปัญญา กระทรวงพาณิชย์ เพื่อหารือประเด็นหนังสือปลอม
โดยจะร่วมกับสำนักป้องปรามการละเมิดลิขสิทธิ์ และกองบัญชาการปรามปรามอาชญากรรมทางเศรษฐกิจ (บก.ปอศ.) ต่อไป
มีการปรึกษาแก้ไขปรับปรุง พรบ.ลิขสิทธิ์ฉบับใหม่, ประกาศกำหนดมาตรฐานบริษัทจัดเก็บค่าลิขสิทธิ์ กวดขันตรวจจับการละเมิดลิขสิทธิ์วรรณกรรมและเรียกค่าเสียหายในการละเมิด,
Cr. Theerapat Charoensuk
การส่งเสริมลิขสิทธิ์ต่อยอดทรัพย์สินทางปัญญาอื่น เช่น ตัวละคร, สินค้าที่ระลึก การจับคู่ธุรกิจระหว่างผู้ผลิต ผู้สร้างสรรค์ ผู้ประกอบการสินค้าต่าง ๆ งาน Content IP Expo เพื่อนำออกไปเผยแพร่จำหน่ายในระดับสากล
กรมทรัพย์สินทางปัญญา จะเข้าร่วมจัดนิทรรศการ และจัดเจ้าหน้าที่ให้ความรู้ด้านลิขสิทธิ์และทรัพย์สินทางปัญญา ในสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ วันที่ 27 มีนาคม - 7 เมษายน 2568 นี้ด้วย
