ไขข้อสงสัย ‘กองทัพจีน’ เข้าไปทำอะไรในฮ่องกง

แม้ว่าชาวฮ่องกงบางส่วนชื่นชมกองทัพปลดแอกประชาชนจีน (พีแอลเอ) ที่ออกมาช่วยเก็บกวาดสิ่งกีดขวางบนถนนซึ่งกลุ่มผู้ประท้วงทิ้งเอาไว้ แต่คนอื่น ๆ ในฮ่องกงกลับมองว่า ปฏิบัติการทำความสะอาดเพียง 1 ชั่วโมงนี้เป็น “สัญญาณเตือน” จากปักกิ่งมากกว่า

ต่อไปนี้เป็นคำถามและคำตอบเกี่ยวกับความเคลื่อนไหวล่าสุดของกองทัพจีน ที่หลายคนอาจกำลังสงสัย

เข้าไปทำอะไรในฮ่องกง?

หลังผ่านหนึ่งในสัปดาห์ที่รุนแรงและตึงเครียดที่สุดในวิกฤติประท้วงฮ่องกง ทหารหลายสิบนายในชุดลำลองออกจากค่ายทหารในฮ่องกงเมื่อวันเสาร์ (16 พ.ย.) เพื่อช่วยเก็บก้อนอิฐและวัตถุอื่น ๆ บนท้องถนนที่ทิ้งไว้โดยผู้ประท้วงเรียกร้องประชาธิปไตย ซึ่งตลอดทั้งสัปดาห์ที่ผ่านมา มีการปะทะรุนแรงกับตำรวจจนสร้างความโกลาหลทั่วเกาะฮ่องกง

ปกติแล้ว ทหารจีนแทบจะไม่เคยออกมาจากค่ายของตัวเองเลย โดยครั้งล่าสุดที่พวกเขาออกมาเก็บกวาดท้องถนนในฮ่องกงคือ เมื่อปี 2561 เพื่อทำความสะอาดหลังพายุไต้ฝุ่นถล่ม

นอกจากนี้ยังมีคลิปที่ถ่ายโดยสื่อท้องถิ่นและผู้เดินผ่านไปมา แสดงให้เห็นว่า ทหารจีนทำงานอย่างเป็นระเบียบตลอดถนนทั้งเส้น ซึ่งกองทัพจีนยืนยันภายหลังว่า ปฏิบัติการนี้มีขึ้นเพื่อเปิดถนนนอกค่ายทหารเกาลูนตงให้สามารถสัญจรได้

ได้รับอนุญาตให้เข้าถนนฮ่องกงหรือไม่?

นับตั้งแต่จีนรับมอบเกาะฮ่องกงคืนจากอังกฤษในปี 2540 ศูนย์กลางทางการเงินแห่งนี้ก็ปกครองด้วยหลักการ “หนึ่งประเทศ สองระบบ” ซึ่งอนุญาตให้ฮ่องกงมีอำนาจปกครองตนเองระดับหนึ่ง

ในส่วนหนึ่งของอำนาจปกครองตนเองนี้ กฎหมายพื้นฐานของฮ่องกงกำหนดว่าคณะผู้บริหารมีภาระหน้าที่ในการรักษาความสงบเรียบร้อยในสังคม

ขณะที่กองทัพปลดแอกประชาชนจีนยังได้รับอนุญาตให้ตั้งค่ายทหารในฮ่องกง และถึงแม้กฎหมายระบุว่ากองทัพที่ประจำการในฮ่องกงไม่สามารถแทรกแซงกิจการท้องถิ่นบนเกาะนี้ได้ แต่ก็มีข้อยกเว้นสำคัญอยู่

กฎหมายพื้นฐาน หรือ รัฐธรรมนูญ ของฮ่องกงกำหนดว่า ทหารจากแผ่นดินใหญ่สามารถปฏิบัติงานในเมืองได้ก็ต่อเมื่อทางการร้องขอเท่านั้น

มาตรา 14 ระบุว่า เมื่อถึงคราวจำเป็น ทางการฮ่องกงอาจร้องขอรัฐบาลกลางส่งความช่วยเหลือจากค่ายทหาร “ในการรักษาความสงบเรียบร้อยและในการเยียวยาภัยพิบัติ”

นอกจากนี้ มาตรา 18 อนุญาตให้รัฐบาลกลาง (ปักกิ่ง) ระงับใช้กฎหมายฮ่องกง หากมี "สภาวะสงคราม" หรือ "ความวุ่นวาย" ที่เสี่ยง "ทำลายความมั่นคงแห่งชาติหรือความเป็นเอกภาพ"

อย่างไรก็ตาม คณะผู้บริหารฮ่องกง ระบุเมื่อวันเสาร์ว่า ไม่ได้ร้องขอให้ทหารจีนออกมาช่วยทำความสะอาดถนนแต่อย่างใด

ทำไมต้องร่วมเก็บกวาดถนน?

วิลลี หล่ำ นักวิเคราะห์การเมืองในฮ่องกง กล่าวว่า การออกมาทำความสะอาดถนนนี้เป็นสัญญาณเตือนชัดเจนว่า การระดมกองทัพปลดแอกประชาชนจีนยังเป็น “ทางเลือกหนึ่ง” ของรัฐบาลกลาง

“ทหารจีนแสดงให้เห็นถึงความเป็นมิตรและสันติต่อประชาชนในฮ่องกง แต่อีกนัยหนึ่งก็เป็นการส่งข้อความว่า พวกเขาสามารถร่วมปฏิบัติภารกิจใหญ่กว่านี้อย่างการเข้าปราบปรามผู้ก่อจลาจล เมื่อใดก็ได้”

สัปดาห์ที่แล้ว ประธานาธิบดีสี จิ้นผิงของจีน กล่าวถึงเหตุการณ์ความไม่สงบในฮ่องกงว่า การหยุดยั้งความรุนแรงและการควบคุมเหตุโกลาหล พร้อมกับฟื้นคืนความสงบ เป็นภารกิจเร่งด่วนที่สุดของฮ่องกง

ด้าน อู่ เฉียน โฆษกกระทรวงกลาโหมของจีน แถลงในวันนี้ โดยอ้างถึงความเห็นของประธานาธิบดีสี เมื่อถูกถามเกี่ยวกับการใช้กำลังทหารเก็บกวาดถนนในฮ่องกง

“ค่ายทหารจีนในฮ่องกงมีความตั้งใจ ความเชื่อมั่น และความสามารถในการปกป้องความมั่นคงด้านอธิปไตยและผลประโยชน์ของฮ่องกง” อู่ระบุ และย้ำว่าเรื่องนี้เป็นไปตามกฎหมายพื้นฐานของฮ่องกง