โควิด-19ผลักเด็กยากจนหลุดระบบ แนะรัฐลดค่าใช้จ่าย-เพิ่มอาชีพ
โควิด-19 พ่นพิษ เด็กยากจนหลุดนอกระบบเพียบ "สมพงษ์" แนะรัฐลดค่าใช้จ่าย เพิ่มอาชีพ ตั้งหน่วยงานช่วยเหลือ สร้างชุมชนเป็นฐานและภาคประชาสังคมให้เข้มแข็ง
ผลสำรวจความพร้อมเด็กปฐมวัย ของสถาบันเพื่อการประเมินและออกแบบนโยบาย มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย ปีการศึกษา 2562 จำนวน 19 จังหวัด มีข้อมูลเด็กชั้นอนุบาล 3 ทั้งหมด 9,526 คน จาก 684 โรงเรียน ครอบครัว 8,332 ครัวเรือน ครู774คน ใช้เครื่องมือทดสอบทักษะทางด้านคณิตศาสตร์ ภาษา และความพร้อมของกล้ามเนื้อมัดเล็ก พบว่าเด็กพื้นที่ชายแดนใต้และภาคตะวันออกเฉียงเหนือมีพัฒนาการด้านการศึกษาต่ำกว่าภาคอื่นๆ และปัญหาความยากจนหรือความขัดสนในครอบครัว มีผลเสียต่อความพร้อมด้านการศึกษาของเด็กปฐมวัย
ยิ่งเมื่อมีการศึกษาผลกระทบโควิด-19 ในโครงการกู้วิกฤตส่งเด็กกลุ่มเปราะบางกลับโรงเรียน และโครงการพัฒนาระบบการช่วยเหลือและส่งเสริมการเรียนรู้สำหรับกลุ่มเด็กบนท้องถนน (Children in Street) ในเขตกรุงเทพมหานคร ซึ่งได้สำรวจเชิงคุณภาพโดยใช้แบบบันทึกข้อมูลเด็กเป็นรายบุคคลเพื่อสำรวจความต้องการช่วยเหลือด้านการศึกษา พบว่า เด็กเร่ร่อนที่ใช้ชีวิตบนท้องถนน หรือที่สาธารณะมีจำนวนน้อยกว่าอดีตมาก ส่วนใหญ่เด็กอยู่ในชุมชน แต่ใช้ถนนทำมาหากิน
“สมพงษ์ จิตระดับ” ที่ปรึกษากองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) กล่าวว่า เด็กกลุ่มเสี่ยงและเด็กที่ต้องการความช่วยเหลือ โดยเฉพาะภาระค่าใช้จ่ายเกี่ยวกับการศึกษาในช่วงเปิดเทอม ซึ่งครัวเรือนฐานะยากจน ต้องมีค่าใช้จ่ายด้านการศึกษาแต่ละปีสูงสุดช่วงเดือนเปิดเทอม ระดับประถมศึกษา 1,796 บาท มัธยมต้น 3,001 บาท มัธยมศึกษาตอนปลาย 3,738 บาท ในขณะที่มีรายได้เฉลี่ยประมาณ 2,020 บาทต่อเดือน เท่ากับว่าต้องรับภาระค่าใช้จ่ายในช่วงเปิดเทอมเกือบทั้งหมด หรือมากกว่ารายได้ทั้งเดือนในกรณีที่บุตรหลานศึกษาอยู่ชั้นมัธยม
“ปัญหาความยากจน ครอบครัวแตกแยก ความรุนแรงในครอบครัว 2 เรื่องนี้เป็นตัวเร่งให้เด็กหลุดออกนอกระบบ บวกกับสภาพแวดล้อมที่มีความเสี่ยงในชุมชน อาทิ ยาเสพติด การถูกล่วงละเมิดทางเพศ อาชญากรรม ติดเพื่อน ติดเกมส์ ทำให้เด็กเข้าสู่วงจรไร้คุณภาพได้ ดังนั้น ภาครัฐควรจะออกนโยบายเร่งด่วนในการช่วยเหลือเด็ก อย่าง เปิดเทอมก็ควรทำให้ค่าใช้จ่ายเป็นศูนย์ เพื่อช่วยแก้ปัญหาเด็กหลุดออกจากระบบการศึกษา รวมถึงเพิ่มอาหารมื้อเช้าให้เด็กได้ทานที่โรงเรียน เพราะเป็นมื้อสำคัญที่ส่งผลที่ดีต่อการเรียนรู้และพัฒนาการทางสมอง”สมพงษ์ กล่าว
สถานการณ์เด็กหลุดนอกระบบหรือเด็กใช้ชีวิตบนท้องถนน มีแนวโน้มรุนแรงมากขึ้นจากผลเรื่องเศรษฐกิจที่เป็นปัจจัยพื้นฐาน แต่สิ่งที่เป็นตัวกระตุ้นสำคัญคือปัจจัยในครอบครัวที่มาจากความรุนแรง ความตึงเครียด จะเป็นแรงผลักทำให้เด็กต้องออกไปใช้ชีวิตบนถนนมากขึ้น และหลังจากโควิด-19 สถานการณ์จะรุนแรงเพิ่มมากขึ้น
“อนรรฆ พิทักษ์ธานิน หัวหน้าโครงการพัฒนาระบบสนับสนุนดูแลเด็กนอกระบบการศึกษาและเด็กบนท้องถนนในกรุงเทพมหานคร และศูนย์แม่โขงศึกษา สถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวว่าจากการลงพื้นที่ในกทม.ช่วง 1-2 เดือนที่ผ่านมา พบว่าครอบครัวของเด็กเหล่านี้มีรายได้ลดลง บางครอบครัวไม่มีรายได้ ส่วนใหญ่เช่าห้องราคาถูก นอนพักอาศัยใต้ทางด่วน ชุมชนแออัด เป็นลูกแรงงานต่างจังหวัดอยู่ตามไซส์ก่อสร้าง แรงงานนอกระบบ ทำงานรายได้ต่ำยิ่งตอกย้ำว่าเด็กมีความเสี่ยงหลุดนอกระบบมากขึ้น
“แนวทางการช่วยเหลือไม่ใช่การเรียนเพียงอย่างเดียว แต่ต้องเพิ่มช่องทางอาชีพและการเรียนที่ยืดหยุ่น self esteem ทักษะชีวิต เพราะความสำคัญของการศึกษาต่ออนาคตจะสร้างความมั่นคงได้มากขึ้น โดยต้องทำฐานชุมชนและภาคประชาสังคมให้เข้มแข็ง”อนรรฆ กล่าว
ขณะที่ “ทองพูล บัวศรี หรือ ครูจิ๋ว” ผู้จัดการโครงการมูลนิธิสร้างสรรค์เด็ก เล่าว่าเมื่อเกิดสถานการณ์โควิด-19 ควรมีหน่วยงานเข้าไปช่วยเหลือเด็กไม่ให้หลุดนอกระบบการศึกษา โดยเฉพาะการสื่อสารกับผู้ปกครองเห็นความสำคัญของการศึกษา หน่วยงานที่เกี่ยวข้องโดยเฉพาะกระทรวงศึกษาอย่ามองแต่เด็กในระบบ อยากให้ช่วยเหลือเด็กนอกระบบประคับประคองให้เด็กได้รับโอกาสเท่าๆ กัน
