‘วันนอนหลับโลก’ ล้วงลึกปัญหา 'นอนไม่หลับ' น่ากลัวแค่ไหน?

วันที่ 19 มีนาคม 2564 ถูกกำหนดให้เป็น "วันนอนหลับโลก" เพราะการนอนถือเป็นกิจกรรมสำคัญของชีวิตมนุษย์ ดังนั้นแล้ว “การนอนอย่างมีคุณภาพ” จึงมีความสำคัญเป็นอย่างมาก แต่เชื่อว่า 90% ของคนที่กำลังอ่านบทความนี้ ก็กำลังมีปัญหาเกี่ยวกับอาการ “นอนไม่หลับ” ไม่อย่างใดก็อย่างหนึ่ง

กรุงเทพธุรกิจออนไลน์ ชวนไปล้วงลึกปัญหาการนอนหลับ พร้อมปัจจัยที่ทำให้นอนไม่หลับว่ามีอะไรบ้าง? มาดูกัน.. 

• ปัญหาวายป่วง ทำไมเรา "นอนไม่หลับ"

1 ใน 3 กิจกรรมของชีวิตคือการนอน ถ้าการนอนไม่สำคัญพระเจ้าจะกำหนดให้เรานอนกันทำไม? รศ.นพ.ณัฐพงษ์ เจียมจริยธรรม ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย หัวหน้าศูนย์นิทราเวช โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย ให้ข้อมูลว่า 

“ปัญหาทุกวันนี้ไม่ใช่เราไม่นอน แต่คือการนอนไม่หลับ”

จากข้อมูลในปี 2563 พบว่า ประชากรไทยมีปัญหาเรื่องนอนไม่หลับประมาณ 19 ล้านคน ปัญหาการนอนไม่หลับนั้นเกิดขึ้นได้ในประชากรทุกช่วงอายุ คนส่วนมากจะมีอาการนอนไม่หลับ 1 หรือ 2 คืน แต่บางครั้งอาจเกิดขึ้นนานเป็นสัปดาห์ เดือน หรือ ปี โรคนอนไม่หลับมักเป็นในผู้หญิงและผู้สูงอายุ

ทั้งนี้ กรมการแพทย์ได้บัญญัติถึง “อาการนอนไม่หลับ” ว่าเกิดได้ใน  2 กรณีได้แก่ 

- Adjustment Insomnia โรคนอนไม่หลับจากปัญหาการปรับตัว

เป็นปัญหาหลับได้ยาก หรือหลับไม่สนิท เป็นเวลาไม่กี่คืน และน้อยกว่า 3 เดือน โรคนอนไม่หลับชนิดนี้มักเกิดจากความตื่นเต้นหรือความเครียด 

ยกตัวอย่างในเด็กอาจจะพลิกตัวในคืนก่อนที่โรงเรียนจะเปิดเทอม โรคนอนไม่หลับอาจเกิดในคืนก่อนการสอบสำคัญ หรือ ก่อนการแข่งขันกีฬา ส่วนผู้ใหญ่ ก็อาจหลับได้ไม่ดีก่อนการพบปะทางธุรกิจที่สำคัญ หรือการทะเลาะกันของสมาชิกในครอบครัวหรือเพื่อนสนิท 

คนส่วนมากมักมีปัญหานอนไม่หลับเมื่อต้องห่างจากบ้าน การเดินทางไปในที่เวลาต่างจากเดิม การออกกำลังกายก่อนเวลาเข้านอน (ภายใน 4 ชั่วโมง) หรือเวลาเจ็บป่วยก็เป็นสาเหตุของโรคนอนไม่หลับชนิดนี้ เมื่อสถานการณ์ความตึงเครียดผ่อนคลาย หรือปรับการนอนหลับได้ การนอนหลับก็จะกลับมาเป็นปกติ

- Chronic insomnia โรคนอนไม่หลับเรื้อรัง

คือ การนอนไม่หลับนานมากกว่า 1 เดือน คนที่นอนไม่หลับส่วนมากมักจะกังวลกับการนอนหลับของตน แต่นั่นเป็นสิ่งผิดที่จะโทษปัญหาการนอนหลับทั้งหมดว่าเกี่ยวกับความกังวล การศึกษาของ American Academy of Sleep Medicine กล่าวไว้ว่า ผู้ป่วยโรคนอนไม่หลับอาจมีปัญหาเกี่ยวกับการหายใจ หรือ การทำงานของกล้ามเนื้อที่ผิดปกติในระหว่างนอนหลับ ผู้เชี่ยวชาญโรคจากการนอนหลับจะสามารถช่วยหาสาเหตุและแนะนำการรักษาที่มีประสิทธิภาพได้

ข่าวที่เกี่ยวข้อง : 

• 'วันนอนหลับโลก' ชวนรู้ นอนน้อยกว่า 6 ชม.ต่อวัน เสี่ยงตายเร็ว!
• เคล็ดลับไหว้ ‘วันขอเงินพระจันทร์’ หรือ ‘วันอมาวสี’ 13 มีนาคม 2564 โดย อาจารย์ 'คฑา ชินบัญชร'
• ‘กลางคืนตื่น กลางวันนอน’ เทคนิคปรับชีวิตยังไงให้นอนแบบมีความสุข

• อะไรคือสาเหตุของโรคนอนไม่หลับ?

โรคนอนไม่หลับอาจเป็นอาการของปัญหาอื่น เช่น การมีไข้ หรือ ปวดท้อง หรืออาจเกิดจากหลายปัจจัยร่วมกันทั้งด้านจิตใจ พฤติกรรมประจำวัน หรือแม้แต่โรคอื่นๆ ที่เรากำลังเผชิญอยู่ 

: ปัจจัยทางด้านจิตใจ

ความเครียดเรื้อรัง อย่างเช่น เด็กที่มีความเจ็บป่วยรุนแรง หรืองานที่ได้ผลกำไรน้อย ล้วนก่อให้เกิดปัญหาการนอนหลับ การเรียนรู้ที่จะจัดการกับความเครียดจะช่วยรักษาโรคนอนไม่หลับได้

: ชีวิตประจำวัน

สารกระตุ้น อย่างคาเฟอีน แอลกอฮอล์ หรือการสูบบุหรี่ คือสารกระตุ้นที่ทำให้เรานอนไม่หลับ รวมถึงยาลดน้ำหนัก ยาแก้แพ้ และยาแก้หอบหืด ยาลดน้ำมูกบางชนิดก็มีสารกระตุ้นผสมอยู่ด้วย

ชั่วโมงทำงาน ต้องยอมรับว่าการทำงานเป็น “กะ” คือ อุปสรรคของอาการนอนไม่หลับ แต่ถ้าเราไม่ทำงานนั้นเราจะไปหารายได้จากไหน ทางออกที่กรมการแพทย์แนะนำคือ พยายามรักษาตารางเวลาให้เหมือนเดิมในช่วงวันหยุดสุดสัปดาห์ จะช่วยให้ระบบร่างกายนอนเป็นเวลาแน่นอนและยังคงตื่นได้ การตื่นในเวลาเดิมทุกๆ เช้าเป็นทางหนึ่งที่ช่วยให้รูปแบบการนอนสม่ำเสมอ การทำให้เป็นกิจวัตรเป็นสิ่งสำคัญ

การออกกำลังกาย การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอจะช่วยให้นอนหลับได้ดีขึ้น เวลาที่ดีที่สุดในการออกกำลังกายคือช่วงบ่ายประมาณ 4 ชั่วโมงก่อนการเข้านอน ไม่ควรออกกำลังกายใกล้เวลาเข้านอน ควรเว้นอย่างน้อย 2 ชั่วโมงก่อนเข้านอนเพื่อให้จังหวะการเต้นของหัวใจช้าลงและอุณหภูมิร่างกายลดลง

ยานอนหลับ ควรใช้ภายใต้คำสั่งของแพทย์ ยานอนหลับบางชนิดจะหมดฤทธิ์ยาหลังจากไม่กี่สัปดาห์ถ้ารับประทานยาทุกคืน

: ปัจจัยจากสิ่งแวดล้อม 

เสียงรบกวน  ทำห้องนอนให้เงียบที่สุดเท่าที่จะทำได้ เสียงจากการจราจร เครื่องบิน โทรทัศน์ และเสียงอื่นๆ สามารถรบกวนการนอนหลับ แม้ว่าจะไม่ได้ทำให้ตื่นก็ตาม บางทีการเปิดอุปกรณ์ เช่น พัดลม ให้มีเสียงดังต่อเนื่อง เพื่อกลบเสียงที่อาจดังขึ้นมารบกวนระหว่างคืนอาจทำให้การหลับดีขึ้น

แสงสว่าง ใช้ผ้าม่านบังแสงหรือสีเข้มเพื่อทำให้ห้องนอนของไม่สว่างเกินไป แสงสว่างจะผ่านเปลือกตาแม้ว่าเปลือกตาของเราจะปิดอยู่ก็ตาม โดนเฉพาะแสงสีฟ้าจากจอของเราก่อนนอน ยิ่งไปกระตุ้นให้สารในสมองที่สั่งการเรื่องการนอนนั้นตื่นอยู่ตลอดเวลา 

: ความเจ็บป่วยทางร่างกายหรือจิตใจ

มีโรคทางกายหลายชนิดที่รบกวนการนอนหลับและทำให้มีอาการนอนไม่หลับได้ ปัญหาทางด้านจิตใจ โรคจากการนอนหลับชนิดอื่นๆ และความเจ็บป่วย อาจทำให้การนอนหลับเปลี่ยนไป ซึ่งง่ายที่จะวินิจฉัยโรคนอนไม่หลับผิดพลาดได้ การรักษาความเจ็บป่วยนั้นอาจจะรักษาอาการนอนไม่หลับด้วย

----------------------------

ที่มา : สำนักสุขภาวะ สสส., ศูนย์นิทราเวช โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย