ที่มาของ ‘Sandbox’ ศัพท์เล็กๆ ที่เติบโตในแวดวงคอมพิวเตอร์

“Sandbox” ศัพท์ที่ปัจจุบันถูกใช้งานกันอย่างแพร่หลายในทุกวงการทั่วโลก แม้ว่าความหมายที่แท้จริงของคำๆ นี้ก็คือ “กระบะ” หรือพื้นที่ขนาดพอเหมาะที่ใส่ทรายไว้จำนวนหนึ่งให้เด็กๆ ได้เล่นเพื่อปรุงแต่งจินตนาการ พัฒนากระบวนทางความคิดเชิงสร้างสรรค์ ให้มือและแขนทั้งสองข้างได้ออกกำลังกล้ามเนื้อมัดเล็กโดยการขุดทราย สร้างปราสาท ปั้นรูปต่างๆ ซึ่งทุกคนก็คงจะเคยเห็นในโรงเรียนที่มีระดับชั้นอนุบาลส่วนใหญ่ก็จะมีพื้นที่ใส่ทรายพร้อมอุปกรณ์พลาสติกลักษณะคล้ายจอบ เสียบ ถังขนาดเล็ก บางโรงเรียนก็เรียกว่าบ่อทราย บางโรงเรียนก็เรียกว่า “กระบะทราย” ซึ่งก็ถือว่าเป็นที่นิยมของเด็กๆ ระดับอนุบาลหรือแม้กระทั่งผู้ปกครองอยู่ไม่น้อย ซึ่งที่มาของการเกิดขึ้นของ Sandbox สำหรับเด็กอนุบาลนั้น ผมได้พยายามตามหาที่ไปที่มาว่าเริ่มมีในโลกตั้งแต่เมื่อไหร่แต่ก็ไม่ปรากฏ และนี่คือที่มาของเรื่องนี้

Sandbox กับวงการพิมพ์

จากการตามหาเรื่องราวของ Sandbox ปรากฏขึ้นครั้งแรกบนหน้าประวัติศาสตร์ในราวคริสต์ศตวรรษที่ 16 (ค.ศ.1501 – ค.ศ.1600) ในขณะที่เทคโนโลยีการพิมพ์ด้วยหมึกพิมพ์เริ่มแพร่หลายในประเทศแถบยุโรป โดยเริ่มมีการพัฒนาแท่นพิมพ์และการเรียงตัวอักษรตั้งแต่ปลายคริสต์สตวรรษที่ 15 และพัฒนาเป็นอุตสาหกรรมการพิมพ์ในระยะเวลาต่อมา คำว่า Sandbox ในสมัยนั้นคือการนำเอาทรายมาสาดลงบนกระดานเรียงตัวอักษรหรือบนเอกสารที่เพิ่งพิมพ์เสร็จเพื่อให้ทรายเป็นตัวช่วยซับหมึกให้แห้งเร็วขึ้น เพราะน้ำหมึกในยุคนั้นมีความเข็มข้นและใช้เวลานานในการที่จะรอให้แห้ง ดันนั้นในทุกๆโรงพิมพ์จึงต้องมีกระบะใส่ทรายไว้เพื่อช่วยทำให้หมึกแห้งเร็วขึ้นนั่นเอง Sandbox จึงมีส่วนเกี่ยวข้องกับอุตสาหกรรมการพิมพ์โดยตรงและการพิมพ์หนังสือหรือเอกสารในสมัยนั้นก็ทำให้โลกมีการพัฒนามีการรวบรวมและกระจายองค์ความรู้หรือข้อมูลข่าวสารต่างๆ ได้สะดวกยิ่งขึ้น

Sandbox กับเทคโนโลยีคอมพิวเตอร์

ในมุมของเทคโนโลยีคอมพิวเตอร์นั้นคำว่า Sandbox ถูกนำมาใช้ในช่วงประมาณ ค.ศ. 1970 ซึ่งเป็นยุคที่คอมพิวเตอร์มีการพัฒนา Application หรือ Software เพื่อตอบโจทย์ความต้องการการใช้งานคอมพิวเตอร์ในชีวิตประจำวันของมนุษย์ ก่อนที่จะพัฒนามาสู่ยุค Digital ซึ่งมนุษย์ผูกพันกับระบบคอมพิวเตอร์ในทุกบริบทของชีวิต ทั้งการเมือง เศรษฐกิจ สังคม ความเป็นอยู่ ล้วนมีเทคโนโลยีคอมพิวเตอร์เข้ามาเกี่ยวข้องทั้งสิ้น อย่างไรก็ตาม ก่อนที่ Application, Software หรือระบบใดๆ จะถูกนำมาใช้กับระบบคอมพิวเตอร์ที่มีใช้งานอยู่แล้วนั้น นักประดิษฐ์ผู้ที่คิดค้นจะต้องทำการทดสอบ Application ตลอดจน Program ต่างๆ ที่พัฒนาโดยการทดสอบในระบบปิด ซึ่งแยกออกจากระบบที่ใช้งานอยู่ เพื่อสร้างความมั่นใจว่า Program สร้างขึ้นมาใหม่จะไม่ไปรบกวนระบบที่ทำงานอยู่เดิม ซึ่งการทดสอบนี้จะต้องใช้เวลานานและทดสอบในหลายๆ รูปแบบ ก่อนที่นักประดิษฐ์จะนำไปใช้งานจริงในระบบกลาง หรือระบบที่ทุกคนใช้งานอยู่เดิม การทดสอบ Program ในระบบเสมือนจริงที่แยกออกมาจากระบบกลางนั้น ในภาษาคอมพิวเตอร์ก็เรียกการทดสอบนี้ว่า Sandbox เช่นเดียวกัน

โดยเฉพาะอย่างยิ่งในปัจจุบันที่ Program และ Application ต้องผลิตออกมาเพื่อใช้งานในหลายๆ แพลตฟอร์มทั้งระบบคอมพิวเตอร์ขนาดใหญ่ ระบบคอมพิวเตอร์ส่วนตัว เช่น PC หรือ Notebook ไปจนถึงระบบ Cloud Computing ที่ทุกอย่างถูกบูรณาการเข้ามาใช้งานร่วมกัน ดังนั้น Sandbox จึงมีความสำคัญอย่างมากในโลกยุค Digital

Sandbox ในบริบทโลกยุค Digital

ในยุค Digital Disruption หรือยุคที่ Digital เข้ามามีบทบาทในทุกย่างก้าวของชีวิต การเข้ามาอย่างรวดเร็วของ Digital ทำให้วิถี แนวปฏิบัติ หรือแม้แต่อาชีพรูปแบบเดิมๆ ถูกบังคับให้เปลี่ยนแปลงจนกระทั่งล้มหายตายจากไปจากชีวิตประจำวันของผู้คนเลยก็ว่าได้ แต่การเข้ามาของเทคโนโลยี แม้จะทำให้เกิดการพัฒนาและสร้างความเจริญให้กับมนุษย์ชาติ แต่ก็ใช่ว่าทุกอย่างจะนำมาใช้จากสังคมหนึ่งไปยังสังคมหนึ่งได้อย่างทันที ในประเทศที่ภาครัฐเต็มไปด้วยแนวคิดในแบบ Regulator หรือรัฐเป็นผู้กำกับดูแล การเปลี่ยนเข้าสู่สังคม Digital นั้นจะต้องมีการเปลี่ยนแปลงกฎระเบียบ ข้อกฎหมายหรือแนวทางปฏิบัติที่วางไว้ในรูปแบบเดิมๆ ของภาครัฐ

คำว่า Sandbox จึงถูกนำกลับมาใช้ในรูปแบบที่เรียกว่า “Regulatory Sandbox” คือ การกำหนดพื้นที่อาณาเขตหรือนิคมอุตสาหกรรม ที่ยกเว้นการบังคับใช้กฎระเบียบบางอย่างที่อาจจะเป็นอุปสรรคในการประกอบธุรกิจโดยการนำเอาเทคโนโลยีสมัยใหม่มาใช้ ปัจจุบันเป็นที่ยอมรับในกลุ่มนักธุรกิจ นักวิชาการ ตลอดจนผู้ทรงคุณวุฒิหลายท่าน ว่าระเบียบและข้อกฎหมายเดิมที่ถูกกำหนดไว้โดยรัฐ ส่วนหนึ่งเป็นอุปสรรคในการพัฒนาประเทศในโลกยุค Digital

ดังนั้นการเปิดพื้นที่ให้ทำ Regulatory Sandbox จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะสร้างความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชน เพื่อหาทางออกร่วมกันในการกำหนดนโยบายหรือหาวิธีการที่เหมาะสมให้กับทุกฝ่ายเพื่อช่วยกันพัฒนาประเทศให้ได้ประโยชน์สูงสุดจากโลกยุค Digital โดยผ่านการทดสอบลองผิดลองถูกใน Sandbox หรือสถานที่ๆ ถูกกำหนดไว้เพื่อการทดสอบ ทดลอง จนมั่นใจว่าเหมาะสมกับภาพร่วมของประเทศไทย และความเป็นไทย

แนวคิดดั้งเดิมของ Sandbox กระบะทรายที่ให้เด็กได้พัฒนาความคิดสร้างจินตนาการพร้อมๆ กับออกกำลังกล้ามเนื้อส่วนต่างๆ ได้พัฒนามาเป็น Sandbox ของผู้ใหญ่ที่จะทดสอบผลผลิตของจินตนาการให้เหมาะสมและมั่นใจที่สุดก่อนที่จะนำเอาความสำเร็จจาก Sandbox มาใช้ภายนอกอย่างมีประสิทธิภาพต่อไป