กรมพระศรีสวางควัฒนฯ ทรงบรรยายพิเศษ บุคลากรด้านวิทยาศาสตร์สุขภาพ มทส. เป็นวันที่สอง

วันนี้(7 ม.ค.65) เวลา 12.55 นาที ศาสตราจารย์ ดร.สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี องค์ประธานสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์ เสด็จออก ณ ท้องพระโรง ตำหนักทิพย์พิมาน ตำบลโป่งตาลอง อำเภอปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา ทรงบรรยายพิเศษ เรื่อง การเกิดโรคมะเร็ง Oncogenesis พระราชทานแก่ นักศึกษาแพทย์ ชั้นปีที่ 3 นักศึกษาพยาบาล ชั้นปีที่ 4 นักศึกษาสาธารณสุข ชั้นปีที่ 4 และบัณฑิตศึกษา ตลอดจนบุคลากรด้านวิทยาศาสตร์สุขภาพ และบุคลากรส่วนส่งเสริมวิชาการ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี (มทส.) ประจำปีการศึกษา 2564 จำนวน 80 คน ผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์ ออนไลน์ ในหัวข้อที่ 3 “ชีววิทยาของมะเร็ง – การเพิ่มจำนวนของเซลล์ : วัฏจักรเซลล์และวิถีการส่งสัญญาณที่ไม่สามารถควบคุมได้” ซึ่งเป็นความรู้พื้นฐานที่สำคัญ ที่จะนำไปสู่ความเข้าใจในหลักการที่จะนำมาใช้ในการพัฒนาการรักษามะเร็ง โดยเฉพาะกระบวนการสำคัญที่เกี่ยวข้องกับการเกิดมะเร็ง

โรคมะเร็ง เป็นโรคที่เกิดจากการเพิ่มจำนวนเซลล์ที่ไม่สามารถควบคุมได้ ถึงแม้ว่าระบบวงจรการควบคุมของเซลล์มะเร็งและเซลล์ปกติจะเหมือนกันเกือบทุกอย่าง แต่เซลล์มะเร็งก็หาวิธีใหม่ๆ ที่สามารถเจริญเติบโตได้ เช่น การเพิ่มขยายจำนวน การเข้าสู่ภาวะที่หยุดการแบ่งตัว และเข้าสู่ช่วงปลายของอายุขัยของเซลล์ และกระบวนการตายของเซลล์ ซึ่งปกติร่างกายจะมีการควบคุมให้มีความสมดุลและเหมาะสม แต่หากเกิดความผิดปกติเกี่ยวกับการควบคุมในระบบเหล่านี้ ก็จะนำไปสู่การเกิดเป็นมะเร็งขึ้นได้ การเพิ่มจำนวนของเซลล์ มีความเกี่ยวข้องกับวัฏจักรของเซลล์ หรือวงจรการแบ่งตัวของเซลล์ ซึ่งแบ่งออกเป็น 4 ระยะ เริ่มตั้งแต่การสร้างดีเอ็นเอเพื่อเพิ่มปริมาณสารพันธุกรรมเป็นการเตรียมความพร้อมไปจนเข้าสู่กระบวนการแบ่งตัวของเซลล์ออกเป็น 2 เซลล์ โดยในแต่ละระยะ การแบ่งตัวของเซลล์มะเร็ง จะมีจุดที่ตรวจสอบและควบคุมความถูกต้องและคุณภาพการทำงานของเซลล์ ซึ่งขึ้นกับโปรตีนจำเพาะหลายชนิดที่คอยควบคุมวิถีการส่งสัญญาณ ให้มีการทำงานได้เหมาะสมและถูกเวลา หากเกิดกลไกความผิดปกติที่จุดควบคุมเหล่านี้ อาจจะส่งผลให้เกิดมะเร็งขึ้นได้

นอกจากนี้ ทรงอธิบายถึงกระบวนการส่งสัญญาณเข้าสู่เซลล์ ซึ่งนำไปสู่การตอบสนองของเซลล์ และทรงยกตัวอย่างความสำคัญของภาวะที่เซลล์เข้าสู่ความชราภาพ หรือ เรียกว่า senescence โดยเกิดการเปลี่ยนแปลงทางชีวเคมี จนในที่สุดเซลล์จะหยุดการแบ่งตัวลงอย่างถาวร ซึ่งเซลล์กลุ่มที่อยู่ในภาวะชราภาพนี้ อาจมีความสำคัญที่ทำให้การรักษามะเร็งโดยใช้ยานั้นไม่ประสบความสำเร็จ โดยปกติแล้ว เซลล์มีคุณสมบัติไม่เหมาะสมที่จะอยู่ต่อไป จะเข้าสู่กระบวนการตายที่เรียกว่า apoptosis เป็นกระบวนการที่ร่างกายกำจัดเซลล์ ที่ก่อให้เกิดปัญหา ทั้งนี้การทำความเข้าใจในเรื่องชีววิทยาหรือคุณสมบัติของเซลล์มะเร็ง ตลอดจนกลไกในแต่ละขั้นตอนหรือกระบวนการเจริญเติบโต การเพิ่มจำนวนเซลล์ จะเป็นพื้นฐานสำคัญที่จะนำไปสู่การพัฒนาวิธีการวินิจฉัยโรคมะเร็งตั้งแต่ในระยะเริ่มต้น จนถึงการพัฒนายาและการรักษาที่มีประสิทธิภาพที่ดีขึ้น

ทั้งนี้ ตลอดการบรรยายทรงยกตัวอย่างประกอบเพื่อความเข้าใจเนื้อหาบทเรียนทำให้สามารถเข้าใจได้ง่ายขึ้น นับเป็นพระกรุณาธิคุณเป็นล้นพ้นแก่คณาจารย์ และนักศึกษา มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี