วันเช็งเม้ง 5 เมษายน รู้ความหมาย "เช็งเม้ง" แปลว่าอะไร ทำไมต้องไหว้บรรพบุรุษ

สำหรับคนไทยเชื้อสายจีน “วันเช็งเม้ง” หรือ “เทศกาลเช็งเม้ง” คือวันสำคัญที่มีความหมายมาก เพราะถือเป็นวันที่ได้แสดงความเคารพต่อบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว

ในปี 2565 “วันเช็งเม้ง” หรือ “เทศกาลเช็งเม้ง” ตรงกับวันที่ 5 เมษายน แต่ก็มีหลายครอบครัวที่เริ่มไหว้ก่อนหน้านั้นประมาณ 2 สัปดาห์ หรือที่เรียกว่า “สารทชุงฮุง”

 วัน "เช็งเม้ง" คืออะไร

สำนักงานราชบัณฑิตยสภา ให้ความหมายของคำ เช็งเม้ง ว่า เป็นเทศกาลที่คนจีนไปไหว้บรรพบุรุษ ณ ที่ฝังศพหรือฮวงซุ้ยในช่วงเดือน 3 ของจีน

โดยคำว่า เช็ง แปลว่า สะอาด บริสุทธิ์ ส่วนคำว่า เม้ง แปลว่า สว่าง

คำว่า "เช็งเม้ง" คือ ช่วงเวลาแห่งความแจ่มใส ท้องฟ้าใสสว่าง เนื่องจากเป็นช่วงเวลาในฤดูใบไม้ผลิของจีน ต้นไม้ใบหญ้าเขียวชอุ่มสวยงาม จึงเป็นช่วงเวลาที่เหมาะกับการไปไหว้บรรพบุรุษ ณ ที่ฝังศพ แทนการไหว้ป้ายวิญญาณในบ้าน

ทั้งนี้ “วันเช็งเม้ง” ถือว่าเป็นประเพณีที่สำคัญมากที่สุดของของชาวจีน เนื่องจากเป็นประเพณีไหว้บรรพบุรุษที่สุสาน เพื่อแสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษ

ที่มาของวันเช็งเม้งนั้น มาจากพระเจ้าฮั่นเกาจู ผู้สถาปนาราชวงศ์ฮั่น ที่ระลึกถึงบิดามารดาที่เสียชีวิตไปแล้ว จึงเดินทางไปยังบ้านเกิด แต่จำสุสานของบิดามารดาของตนไม่ได้ จึงอธิษฐานต่อเทพบนสวรรค์ด้วยการโปรยกระดาษสีขึ้นฟ้า เพื่อให้กระดาษปลิวไปตกยังป้ายสุสานใดจะถือว่าสุสานนั้นเป็นสุสานของบิดามารดา

เมื่อกระดาษลอยไปและเมื่อดูป้ายชื่อชัด ๆ แล้วก็พบว่าเป็นฮวงซุ้ยของบิดามารดาพระองค์จริง ดังนั้น ประเพณีการทำความสะอาดฮวงซุ้ยและโปรยกระดาษสีบนหลุมศพก็เริ่มมาจากตรงนี้เอง

"ไหว้เช็งเม็ง" ได้ตั้งแต่เมื่อไร

สำหรับวันเช็งเม้งในประเทศจีนนั้น จะเริ่มต้นช่วงวันที่ 4-5 เมษายน ไปจนถึงวันที่ 19-20 เมษายน ซึ่งช่วงเวลาดังกล่าวถือว่าเข้าสู่ฤดูใบไม้ผลิ ที่อากาศจะเริ่มเข้าสู่ความอบอุ่น มีฝนตกปรอย ๆ มีบรรยากาศสดชื่น ท้องฟ้าใสสว่าง

บรรยากาศเทศกาลเช็งเม้ง ใน จ.สระบุรี (แฟ้มภาพ Nation Photo)

ขณะที่ประเทศไทย แม้ "วันเช็งเม้ง" จะระบุบนปฏิทินว่า เป็นวันที่ 5 เมษายนของทุกปี แต่เทศกาลเช็งเม้ง อยู่ในช่วงวันที่ 4-5 เมษายน ของทุกปี และช่วงเวลาในเทศกาลเช็งเม้ง มี 7 วัน คือ ระหว่างวันที่ 2-8 เมษายน โดยให้นับวันก่อนถึงเทศกาลเช็งเม้ง 3 วัน และเลยไปอีก 3 วัน

การเซ่นไหว้บรรพบุรุษ ที่ล่วงลับของลูกหลานจีนจริงๆ แล้วเริ่มไหว้กันได้ตั้งแต่วันชุงฮุง (20-21 มีนาคม) - วันเช็งเม้ง (4-6 เมษายน) ชุงฮุงและเช็งเม้ง เป็น 1 ใน 24 ปักษ์ย่อยที่แบ่งตามฤดูกาล ซึ่งแต่ละปักษ์มีช่วงเวลา 14-16 วัน เป็นการแบ่งตามการโครจรรอบดวงอาทิตย์ของโลก เพื่อจัดทำขึ้นปฏิทินเกษตรสำหรับใช้เป็นคู่การทำนา ปฎิทินดังกล่าวกล่าวใช้ทั้งจันทรคติ และสุริยคติควบกัน ซึ่งขออธิบายแต่ในส่วนของปักษ์ชุงฮุง และเช็งเม้ง เท่านั้น

แต่ในปัจจุบันเนื่องจากมีปัญหาการจราจร จึงทำให้มีการขยายช่วงเวลาเทศกาลเช็งเม้งในประเทศไทย ให้เร็วขึ้นอีก 3 สัปดาห์ คือ ช่วงระหว่างวันที่ 15 มีนาคม - 8 เมษายน

ความสำคัญของวันเช็งเม้ง

อย่างที่กล่าวในตอนแรกว่า “วันเช็งเม้ง” คือวันแสดงความเคารพถึงบรรพบุรุษ ซึ่งการแสดงความเคารพเปรียบเสมือนความกตัญญู ซึ่ง "ความกตัญญู" นี้นับว่าเป็นหลักธรรมพื้นฐานที่ทำให้มนุษย์ รู้จักการกระทำหน้าที่อันเหมาะสมของตนเอง ซึ่งเริ่มจากความรับผิดชอบต่อตนเอง ความรับผิดชอบต่อ หน้าที่ในสถาบันครอบครัว โดยบิดามารดาทำหน้าที่ในฐานะบุพการีและบุตรธิดาปฏิบัติหน้าที่ต่อบิดามารดา

นอกจากนี้ประโยชน์ของการไปไหว้บรรพบุรุษ วันเช็งเม้ง ยังประกอบไปด้วย

• เพื่อรำลึกถึงคุณความดีที่บรรพบุรุษของเราได้กระทำไว้ ได้ดูแลเรา ลำบากเพื่อให้เรามีความเป็นอยู่ที่ดี เป็นแบบอย่างการดำเนินชีวิต "เราสบาย เพราะพ่อแม่ บรรพบุรุษลำบาก"
• เป็นศูนย์รวมตระกูล ผังตระกูล โดยทั่วไป การไหว้ที่ดีที่สุด ต้องนัดหมายไปไหว้พร้อมกัน (วันและเวลาเดียวกัน) ทำให้ลูกหลานที่อยู่กระจายกันไป ได้มาพบปะสังสรรค์กันพร้อมหน้า เป็นการสร้างความสามัคคี สร้างจุดศูนย์รวม กล่าวได้ว่าเป็น "วันรวมญาติ"
• เป็นกรอบถนนชีวิตของลูกหลานทุกคน "พ่อแม่ตายแล้ว ยังกำหนดชะตาชีวิตลูกหลาน" เป็นแบบอย่างในการดำเนินชีวิต เน้นความกตัญญูที่มีต่อบุพการี และลูกหลานควรปฏิบัติตาม
• เป็นการเตือนสติตน ความตายต้องเกิดขึ้นกับทุกคน และเป็นธรรมดาของมนุษย์ปุถุชน

การเคารพบรรพบุรุษร่วมกันและถือเป็นวันรวมญาติวันหนึ่ง

ส่วนข้อปฏิบัติในวันเช็งเม้ง ที่ว่านี้ เป็นอย่างไร "ซินแสนัตโตะ" ผู้เชี่ยวชาญด้านโหราศาสตร์จีน แนะนำว่า เคล็ดลับพิเศษ 5 ข้อในการไปไหว้เชงเม้ง เพื่อป้องกันพลังงานไม่ดี

1.ให้พกท้าวเวสสุวรรณติดตัวไปด้วย

2. อย่าไปนั่งที่สุสานคนอื่น และอย่าเดินไปทั่วตามสุสานคนอื่นที่คุณไม่รู้จัก

3.เวลาไปไหว้บรรพบุรุษให้พูดแต่สิ่งดีๆ ห้ามทะเลาะเบาะแว้ง

4.คนที่ไปไหว้ เวลาไปและกลับ คุยกันให้เรียกชื่อ มีการขานรับ ห้ามพูดลอยๆ เช่น กลับบ้านกัน กินข้าวกัน มานั่งด้วยกันซิ

5.เวลาจุดประทัด ปี2565ห้ามจุดตำแหน่งทิศเหนือของสุสาน จะเป็นการระเบิดพลังร้าย

เพียงเท่านี้ ดวงชะตาของคุณจะยังคงเฮงรับวันเช็งเม้งอย่างแน่นอน