10 คำทำนายในสิบปีข้างหน้า

Global Vision ฉบับหน้าจะเป็นฉบับที่ 300 สำหรับผู้เขียนแล้ว การทำการบ้าน ตั้งอกตั้งใจเขียน

เพื่อเสนอแนวคิดวิเคราะห์เศรษฐกิจโลกและไทยที่แตกต่างอย่างสม่ำเสมอ รวมถึงคาดการณ์ทิศทางและแนวโน้มเศรษฐกิจในอนาคต เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่านในการวางแผนกลยุทธ์การลงทุน ธุรกิจ รวมถึงการกำหนดนโยบายเศรษฐกิจ เป็นสิ่งที่ผู้เขียนภูมิใจมิใช่น้อย

เนื่องในโอกาสเข้าสู่ทศวรรษใหม่ ผู้เขียนจึงขอท้าทายตัวเองในการเขียน 10 คำทำนายด้านเศรษฐกิจ สังคม เทคโนโลยี และการเมืองในอีก 10 ปีข้างหน้า ในบทความฉบับนี้และฉบับหน้า เพื่อประโยชน์ต่อผู้อ่าน ดังนี้

1.ด้านเศรษฐกิจ : จะยิ่งโตต่ำลง เงินเฟ้อต่ำมาก และเกิดวิกฤตที่ลากยาว

ในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา คือห้วงเวลาของการกระตุ้นเศรษฐกิจเพื่อให้รอดพ้นจากภาวะวิกฤตครั้งใหญ่ที่สุดในรอบ 80 ปี โดยใช้ทั้งเครื่องมือแบบธรรมดา เช่น การลดดอกเบี้ย ลดภาษี และเพิ่มการใช้จ่ายภาครัฐ รวมถึงเครื่องมือพิเศษ เช่น มาตรการผ่อนคลายเชิงปริมาณ (QE)

การกระตุ้นอย่างมหาศาลและยาวนาน รวมถึงปัจจัยเชิงโครงสร้างของเศรษฐกิจโลกที่เปลี่ยนไป เช่น ภาวะสังคมสูงวัย และประสิทธิภาพการผลิต (Productivity) ที่ลดลง ทำให้เกิด (1) ภาวะหนี้ล้นพ้นตัวหรือ (Debt overhang) ที่ทำให้ภาครัฐ เอกชนและครัวเรือน บริโภคและลงทุนลดลง เนื่องจากต้องนำรายได้ไปจ่ายคืนหนี้ และ (2) Secular stagnation หรือภาวะเศรษฐกิจซึมตัวยาวนาน

และจะนำไปสู่ 3 เงื่อนไขในอนาคตคือ (1) เกิด Zombie company หรือบริษัทซอมบี้ อันได้แก่บริษัทที่มีหนี้สินมากกว่าสินทรัพย์และควรจะปิดกิจการ แต่อยู่รอดได้ด้วยภาวะดอกเบี้ยต่ำ (2) เครื่องมือกระตุ้นเศรษฐกิจต่าง ๆ มีประสิทธิภาพน้อยลง และ (3) เศรษฐกิจและตลาดการเงินจะผันผวนและตกต่ำรุนแรงหากดอกเบี้ยเริ่มเป็นขาขึ้น

ด้วยภาวะเช่นนี้ เศรษฐกิจโลกในทศวรรษหน้าจะมีลักษณะ 3 ประการ คือ

(1) อัตราการเติบโตจะยิ่งต่ำลง โดยอาจจะโตเฉลี่ยในอัตราต่ำกว่า 3% ต่อปี

(2) เงินเฟ้อจะยังต่ำต่อเนื่อง โดยแม้ว่าสงครามการค้าจะทำให้เงินเฟ้อขึ้น แต่ภาวะสังคมสูงวัย (Aging Society) ความต้องการบริโภคและลงทุนที่อ่อนแอ ประกอบกับราคาน้ำมันที่จะไม่ปรับเพิ่มขึ้นอีกมากนัก จะทำให้เงินเฟ้อ ต่ำต่อเนื่องไปอีกยาวนาน และ

(3) จะเกิดภาวะเศรษฐกิจตกต่ำ (Recession) ในสหรัฐในช่วงปี 2022-3 อันเป็นผลจากนโยบายการเงินที่ผ่อนคลายสุดโต่งทำให้เกิดฟองสบู่ขึ้น ขณะที่เศรษฐกิจอยู่ในภาวะขาลง (Late cycle) และอ่อนกำลังลง จะทำให้หนี้ภาคธุรกิจและครัวเรือนที่สูงขึ้น ขณะที่รายได้ขยายตัวลดลงทำให้บริษัทที่ไม่สามารถจ่ายหนี้ได้ต้องล้มละลาย และลุกลามทำให้ความเชื่อมั่นหมดลง และนำไปสู่วิกฤตและลุกลามทั่วโลกในที่สุด

ในช่วงครึ่งหลังของทศวรรษ เศรษฐกิจโลกจะฟื้นตัวขึ้น  ผลจากมาตรการการเงินการคลังภาครัฐ ประกอบกับคลื่นของเทคโนโลยีใหม่ (5G) จะทำให้ประสิทธิภาพการผลิต (Productivity) ของเศรษฐกิจปรับเพิ่มขึ้น

2.ด้านนโยบายเศรษฐกิจ: นโยบายการเงินจะหมดประสิทธิภาพ นโยบายการคลังและนโยบายการเงินใหม่ (MMT) จะเข้ามาแทนที่

ในอีก 10 ปีข้างหน้า นโยบายการเงินจะยิ่งหมดประสิทธิภาพ โดยในช่วงแรกของทศวรรษ ธนาคารกลางทั่วโลก จะยังคงลดดอกเบี้ย และทำมาตรการ QE ต่อเนื่อง ทำให้สินทรัพย์เสี่ยงโดยรวมขยายตัวได้ แต่จะนำไปสู่ภาวะฟองสบู่ในตลาดหุ้นและหุ้นกู้ ทำให้เมื่อใดที่เกิดความเสี่ยงธุรกิจล้มละลาย และ/หรือ เศรษฐกิจที่เริ่มฟื้นตัวขึ้น จะทำให้ธนาคารกลางเริ่มจะขึ้นดอกเบี้ย ซึ่งจะเป็นปัจจัยสำคัญนำไปสู่ภาวะเศรษฐกิจตกต่ำหรือวิกฤตครั้งใหม่

ในวิกฤตครั้งใหม่นี้ ธนาคารกลางจะหมดกระสุนในการกระตุ้นเศรษฐกิจ ทำให้รัฐบาลต้องหันไปทำนโยบายการคลังแทน โดยจะหันมาทำนโยบายการเงินแบบใหม่ หรือ Modern Monetary Theory (MMT) โดยธนาคารกลางสหรัฐ (Fed) จะพิมพ์ธนบัตรเพื่อเข้าซื้อพันธบัตรรัฐบาลโดยตรง โดยไม่ผ่านตลาดการเงิน ซึ่งจะทำให้ประเทศอื่น ๆ เริ่มทำตาม ซึ่งการที่ธนาคารกลางต่าง ๆ เข้าทำ QE ในตลาดแรก จะทำให้ผลตอบแทนพันธบัตรไม่เพิ่มขึ้น แม้ว่าหนี้สาธารณะจะเพิ่มขึ้นก็ตาม

3.การเมืองโลก: กระแสต่อต้านโลกาภิวัฒน์จะรุนแรงขึ้น

ในสามทศวรรษที่ผ่านมา เป็นยุคแห่งความรุ่งโรจน์ของกระแสโลกาภิวัฒน์ โดยมูลค่าการค้าโลกไปถึงจุดสูงสุดในปี 2014 ที่ 37.1 ล้านล้านดอลลาร์ และเริ่มลดลงหลังจากนั้น ขณะที่การกีดกันการเคลื่อนย้ายเงินทุน ผู้คน รวมถึงการลงทุนมีมากขึ้น โดยข้อมูลของ IMF บ่งชี้ว่า ปริมาณเงินทุนที่ไหลเข้าตลาดเกิดใหม่ลดลงอย่างต่อเนื่องตั้งแต่หลังวิกฤตแฮมเบอร์เกอร์ จากประมาณ 10% ของ GDP เหลือประมาณ 2.5% ในปัจจุบัน

ใน 10 ปีข้างหน้า กระแสการเมืองโลกที่จะเข้าสู่ลัทธิชาตินิยม และต่อต้านโลกาภิวัฒน์จะยิ่งรุนแรงขึ้น พรรคฝ่ายขวาหรือซ้ายจัดที่ชูนโยบายดังกล่าวจะได้รับคะแนนนิยมมากขึ้น ขณะที่สงครามการค้าระหว่างจีนกับสหรัฐที่จะรุนแรงขึ้นจะนำไปสู่การเปลี่ยนแปลง 3 ประการ คือ

(1) มูลค่าการค้าและการลงทุนระหว่างประเทศจะยิ่งน้อยลง และหันมาผลิตในประเทศมากขึ้น โดยแต่ละประเทศจะหันไปผลักดัน "นโยบายอุตสาหกรรม" หรือการวางแผนเศรษฐกิจของตนเองมากขึ้น ทำให้การผลิตขาดประสิทธิภาพในช่วงครึ่งแรกของทศวรรษ ก่อนที่จะเริ่มฟื้นตัวในช่วงครึ่งหลังของทศวรรษ

(2) กระแสต่อต้านโลกาภิวัฒน์จะหันไปสู่ด้านเงินทุนมากขึ้น ส่งผลให้การลงทุนทางตรงและลงทุนในตลาดเงินตลาดทุนทั่วโลกลดลง โดยทางการจะเริ่มปิดกั้นการไหลเข้าออกเงินทุน เพราะกังวลทั้งประเด็น "เงินร้อน" ที่ไหลเข้าออกประเทศอย่างรวดเร็วและทำให้เกิดความผันผวนในตลาดการเงินในประเทศ และ "เงินเย็น" ที่ชาวต่างชาติเจ้าของทุนจะเข้ามาเป็นเจ้าของกิจการในประเทศแทนประชาชนในประเทศ

ขณะที่เมื่อพิจารณาจากมุมมองเศรษฐกิจ การค้าที่ลดลงก็จะทำให้การเกินดุลบัญชีเดินสะพัดสำหรับประเทศผู้ส่งออกลดลง นั่นแปลว่าการขาดดุลบัญชีเงินทุนเคลื่อนย้าย (ซึ่งก็คือการเป็นผู้รับเงินลงทุนสุทธิ) ก็จะน้อยลงไปด้วย และ

(3) การเคลื่อนย้ายแรงงานจะลดลง กระบวนการกีดกันต่าง ๆ จะทำให้การทำ Visa เข้าประเทศต่าง ๆ จะยากมากขึ้น (โดยเฉพาะนักเรียน นักท่องเที่ยว และแรงงานระดับล่าง) แต่ในอีกด้านหนึ่ง กระแสสังคมสูงวัยก็จะทำให้ความต้องการแรงงานมีฝีมือจะมากขึ้น โดยเฉพาะประเทศที่มีปัญหาดังกล่าว เช่น ญี่ปุ่น เยอรมนี

4.ด้านสังคม : สู่การกระจายความมั่งคั่ง และภาษีฐานทรัพย์สิน

40 ปีก่อน สหรัฐและอังกฤษนำกระแส “การปฏิวัติเศรษฐกิจฝั่งภาคอุปทาน” (Supply-side Economic Revolution) หรือการปฏิรูปเศรษฐกิจด้านโครงสร้างการผลิต เพื่อให้ภาคการผลิตมีประสิทธิภาพขึ้น โดยลดกฎระเบียบ งดภาษีกำไรจากเงินลงทุน (Capital gain) และลดอำนาจต่อรองของแรงงาน และทำให้อำนาจต่อรองของบริษัทเพิ่มขึ้น

แต่หลังจากเกิดวิกฤติแฮมเบอร์เกอร์เป็นต้นมา ความรู้สึกต่อต้านกระแสโลกาภิวัตน์มีมากขึ้น ส่วนหนึ่งเกิดจากคนในสังคม โดยเฉพาะคนชั้นกลางในประเทศเจริญแล้ว รู้สึกว่าตนเองเป็นผู้แพ้ จากแรงงานและการผลิตที่ย้ายไปประเทศกำลังพัฒนาและตลาดเกิดใหม่ที่ต้นทุนถูกกว่า ในขณะที่ในประเทศเจริญแล้ว ผู้ที่ได้ประโยชน์จะได้แก่ผู้ร่ำรวยและเป็นเจ้าของกิจการ จึงนำมาสู่แนวคิดที่จะเก็บภาษีฐานทรัพย์สินมากขึ้น เนื่องจากคนรวยมีทรัพย์สินมากกว่า

ดังนั้น ในสิบปีข้างหน้าจึงหมดเวลาของ “การสะสมความมั่งคั่ง” (Wealth accumulation) และเข้าสู่ “การกระจายความมั่งคั่ง” (Wealth distribution) นั่นคือเปลี่ยนแนวคิดจากการที่ภาครัฐจะสนับสนุนธุรกิจและผู้ประกอบการให้ทำกำไรได้อย่างไร เป็นภาครัฐจะสนับสนุนให้กระจายความมั่งคั่งอย่างเท่าเทียมได้อย่างไร

สำหรับบริษัทในอนาคตจะปรับตัวเป็น “องค์กรที่สมดุล” โดยจะรักษาสมดุลระหว่างผลกำไรและการคำนึงถึงผู้มีส่วนร่วมทุกฝ่าย (Stakeholder) ในด้านการลงทุน กระแส ESG หรือสิ่งแวดล้อม สังคม และธรรมาภิบาลจะมีมากขึ้น ขณะที่รัฐบาลทั่วโลกจะหันมาเก็บ “ภาษีความมั่งคั่ง” (Wealth tax) หรือภาษีฐานทรัพย์สินมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นที่ดิน มรดก หรือเก็บจากความมั่งคั่งโดยตรง ซึ่งในสิบปีข้างหน้านโยบายเช่นนี้จะมีมากขึ้น

5.ด้านภูมิประชากร : สังคมสูงวัย สู่สังคมเมือง และการผงาดของชนชั้นกลาง

ประเด็นด้านภูมิประชากร (Demography) ที่สำคัญสูงสุดในอนาคตคือ ภาวะสังคมสูงวัย (Aging Society) โดยในปัจจุบัน ประชากรโลกมีประมาณ 7,600 ล้านคน และจะเพิ่มเป็น 8,500 ล้านคนในสิบปีข้างหน้า

ในช่วงสิบปีข้างหน้าจะเกิดภาวะ “เด็กหาย (แต่คนแก่เพิ่ม)” (Peaked youth) โดยจำนวนประชากรที่อายุต่ำกว่า 5 ปีจะมีจำนวนเท่ากับผู้มีอายุมากกว่า 65 ปี ที่ประมาณ 650 ล้านคน แต่ในอีก 50 ปีข้างหน้าประชากรอายุต่ำกว่า 5 ปีจะมีจำนวนเท่าเดิม (หรือลดลงบ้าง) แต่ประชากรอายุมากกว่า 65 ปีจะเพิ่มขึ้นจนเกือบ 2,500 ล้านคน

สาเหตุเป็นเพราะวิทยาการทางการแพทย์ที่ทันสมัย และการคุมกำเนิดประชากรที่ได้ผล ทำให้อายุขัยของผู้คนยาวนาน ทำให้ความต้องการจับจ่ายลดลง โดยนอกจากค่าใช้จ่ายด้านการแพทย์แล้ว ค่าใช้จ่ายของผู้สูงอายุในชีวิตประจำวันโดยเฉลี่ยแล้วน้อยกว่าผู้ที่อยู่ในวัยทำงานและวัยเด็กโดยเปรียบเทียบ ส่งผลโดยรวมให้เงินเฟ้อต่ำต่อเนื่อง

กระแสที่สองได้แก่การผงาดของสังคมเมือง ที่มาพร้อมกับชนชั้นกลาง

เป็นธรรมดาของการพัฒนา ที่จะเปลี่ยนผันภาคเศรษฐกิจจากเกษตรสู่อุตสาหกรรมและบริการ ซึ่งจะนำไปสู่การเกิดสังคมเมือง (Urbanization) รวมถึงการผงาดของชนชั้นกลาง โดย 50% ของประชากรโลกอยู่ในเมืองใหญ่ในปี 2010 จะเพิ่มขึ้นเป็น 60% ใน 2030 และกว่า 80% ของการเติบโตของสังคมเมืองจะอยู่ในแอฟริกาและเอเชีย ขณะที่จำนวนชนชั้นกลางก็จะเพิ่มขึ้นทั่วโลก โดยเฉลี่ยในแต่ละปีจะเพิ่มขึ้น 150 ล้านคน ซึ่งส่วนใหญ่จะอยู่ในเอเชีย

ด้วยกำลังซื้อของคนชั้นกลางที่มากขึ้น ทำให้การซื้อสินค้าคงทน เช่น ตู้เย็น เครื่องซักผ้า รถจักรยานยนต์ เครื่องปรับอากาศ รวมถึงบริการเช่น การท่องเที่ยว การสันทนาการ การศึกษา และการเดินทางมีมากขึ้นในสิบปีข้างหน้า

นอกจากนั้น แม้ว่าจำนวนประชากรสูงวัยจะมีมากขึ้น แต่ผู้ที่จับจ่ายสินค้าอุปโภคบริโภคส่วนใหญ่คือผู้ที่มีกำลังซื้อ อันได้แก่คน Gen X (วัย 40-55 ปีในปัจจุบัน) ที่เป็นคนส่วนใหญ่ในจีน ญี่ปุ่น และยุโรป (และเป็นวัยที่มีกำลังซื้อสูงสุด) และ Gen Y หรือ Millennials (วัย 25-39 ปี) ที่เป็นวัยทำงาน (ที่มีความถนัดในเทคโนโลยี) และเป็นกลุ่มคนส่วนใหญ่ในสหรัฐ ซึ่งจะทำให้ความต้องการสินค้าอุปโภคบริโภค สินค้าและบริการที่แสดงถึงสถานะทางการเงิน สินค้าด้านเทคโนโลยี รวมถึงบริการสมัยใหม่ เช่น e-commerce, same-day delivery ที่ตอบโจทย์ทั้ง Millennials และ Gen Z (อายุ 10-24 ปี) ที่เกิดมาพร้อมเทคโนโลยี (Digital native) จะเป็นที่ต้องการมากในทศวรรษหน้าด้วย

6.ด้านภูมิรัฐศาสตร์ : จากสงครามเย็นสู่สงครามร้อน และการผงาดของโลกตะวันออก

คำถามสำคัญด้านภูมิรัฐศาสตร์ในสิบปีข้างหน้า ได้แก่ 1.สงครามเย็นระหว่างสหรัฐและจีนจะแปรเปลี่ยนเป็นสงครามร้อนหรือไม่ และ 2.ความยิ่งใหญ่สหรัฐ (รวมถึงยุโรปและโลกตะวันตก) จะถดถอยและถูกแทนที่ด้วยจีนและโลกตะวันออกหรือไม่

ในประเด็นแรก สงครามทางทหารจะเกิดขึ้นได้หากผู้นำคำนวณว่าผลเสียจากการสูญเสียชีวิตและเศรษฐกิจน้อยกว่าศักดิ์ศรีและผลประโยชน์ระยะยาว ซึ่งผู้นำจีนจะคำนวณผลได้ผลเสียและคิดว่าไม่คุ้มที่จะทำสงครามทางทหารกับสหรัฐ แต่จะเล่นเกมยาว โดยดึงเกมให้หมดสมัยที่สองของทรัมป์ และตระเตรียมกำลังพลและเส้นทางอพยพของชาวจีนให้พร้อมกับสงครามนิวเคลียร์ที่อาจเกิดขึ้นในครึ่งหลังของทศวรรษ ซึ่งจะขึ้นอยู่กับผู้นำของสหรัฐและกระแสสังคมหลังยุคของทรัมป์เป็นสำคัญ

อย่างไรก็ตาม แม้จะไม่เกิดสงครามทางทหารระหว่างจีนและสหรัฐในครึ่งแรกของทศวรรษ แต่ความสัมพันธ์ของสองยักษ์ใหญ่จะแย่ลงเป็นลำดับ (Drifting apart) ทั้งในแง่ของการค้า การลงทุน เทคโนโลยี รวมถึงความเสี่ยงการเกิดอุบัติเหตุทางทหารที่จะมีมากขึ้น

ในประเด็นที่สอง การถอยออกจากกระแสโลกาภิวัตน์ของสหรัฐและยุโรป ผ่านการเลือกผู้นำสุดโต่งอย่างทรัมป์ ขณะที่กระแสสังคมของยุโรปที่ต่อต้านโลกาภิวัตน์มากขึ้น ทั้ง Brexit การกีดกันผู้อพยพ รวมถึงทำสงครามการค้ากับประเทศอื่นๆ จะทำให้ซีกโลกตะวันตกลดความสำคัญในเวทีโลกลงและหันมาเน้นความสำคัญในประเทศมากขึ้น

ในทางกลับกัน การผงาดของ 3 ยักษ์ใหญ่แห่งเอเชียเหนือ การรวมกลุ่มของอาเซียน และความร่วมมือของทวีปออสเตรเลีย จะทำให้เอเชียจะเริ่มเพิ่มความสำคัญใน 10 ปีข้างหน้า โดยผู้ที่จะได้ประโยชน์จากการเปลี่ยนแปลงครั้งนี้มากที่สุดได้แก่จีน ที่จะผงาดขึ้นเป็นผู้นำทางด้านเศรษฐกิจของภูมิภาคเอเชีย

7.สิ่งแวดล้อม : มุ่งสู่ "โลกที่เป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon neutral world)"

ในปัจจุบัน อุณหภูมิโลกโดยเฉลี่ยสูงกว่าเมื่อ 10,000 ปีก่อน (อารยธรรมของมนุษย์เริ่มเกิดขึ้นเป็นครั้งแรก) ประมาณ 1 องศาเซลเซียส โดยสาเหตุหลักเกิดจากมนุษย์ หันมาใช้เชื้อเพลิงฟอสซิลซึ่งปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ มาใช้ในการผลิตพลังงานมากขึ้น ทำให้เกิดปรากฎการณ์ก๊าซเรือนกระจก (Greenhouse Effect)

1 องศาอาจดูไม่มาก แต่ก็ทำให้ระดับน้ำทะเลสูงขึ้นจนเกาะอังกฤษถูกตัดขาดจากยุโรป และอลาสก้าถูกตัดขาดจากเอเซีย และนำไปสู่ภาวะโลกร้อนและกระทบต่อภูมิอากาศโลกให้ปั่นป่วน (Extreme weather) ในปัจจุบัน

ณ ปี 2030 หากมนุษย์ยังคงใช้เชื้อเพลิงฟอสซิลด้วยระดับปัจจุบัน อุณหภูมิโลกจะขึ้นไปถึง 4 องศาฯ ซึ่งจะทำให้บ้านเรือนกว่า 600 ล้านหลัง รวมถึงเมืองใหญ่ๆ ที่อยู่ใกล้ทะเล เช่น เวนิส อัมสเตอร์ดัม ลอนดอน นิวยอร์ค รวมถึงกรุงเทพฯ จมใต้ทะเล

ผู้เขียนเชื่อว่าในครึ่งทศวรรษแรก โลกจะยังไม่คุมเข้มการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์อย่างจริงจัง ทำให้อุณหภุมิอาจเพิ่มขึ้นอีก 0.5 องศาฯ ซึ่งจะทำให้ภูมิอากาศทั่วโลกปั่นป่วนมากกว่าปัจจุุบันจนในครึ่งทศวรรษหลัง จะมีการควบคุมอย่างจริงจัง พร้อมๆ กับรถยนต์ไฟฟ้าที่ใช้กันอย่างแพร่หลาย ซึ่งจะควบคุมการปล่อยคาร์บอนได้ในระดับหนึ่ง

ปัจจุบันกว่า 40 รัฐบาลทั่วโลกมีแนวโน้มออกนโยบายเพื่อลดการปล่อยคาร์บอนทั้งทางตรงและทางอ้อม โดยทางตรงผ่านการเก็บภาษีเชื้อเพลิงฟอสซิลโดยตรง หรือใช้ Cap-and-trade program โดยมีปริมาณการค้าคาร์บอนหรือ carbon trading แล้วไม่ต่่ำกว่า 4 หมื่นล้านดอลลาร์ ในปี 2017

ใน 10 ปีข้างหน้า นอกจากการใช้ระบบตลาดเพื่อควบคุมการปล่อยคาร์บอนแล้ว นโยบายรัฐบาลทั่วโลกจะให้การสนับสนุนแหล่งพลังงานสะอาดที่ยั่งยืนมากขึ้น โดยเฉพาะพลังงานแสงอาทิตย์ที่เป็นแหล่งพลังงานมหาศาล โดยมีศักยภาพที่จะผลิตได้มากกว่าความต้องการมากกว่า 1,200 เท่า

นอกจากนั้น เราจะเห็นแนวนโยบายด้านสิ่งแวดล้อม (Climate Action) มากขึ้น เช่น (1) สนับสนุนของที่ผลิตในประเทศ/ ในท้องถิ่นมากขึ้น เพื่อลดการขนส่ง (2) นโยบายที่เกี่ยวข้องกับ Circular economy หรือเศรษฐกิจหมุนเวียน เช่น การตั้งเป้าสินค้าที่ผลิต/ใช้ จะต้องนำกลับมาผลิต/ใช้ใหม่ได้ 100% (renewable target) (3) กฎหมายสนับสนุนการค้าคาร์บอน เพื่อลดปริมาณภาคธุรกิจปล่อยก๊าซคาร์บอน (4) การห้ามผลิต/ห้ามใช้รถยนต์เครื่องยนต์สันดาป และ (5) การเก็บค่าธรรมเนียมรถเข้าในเขตเมือง เป็นต้น

8.เทคโนโลยี โลกก้าวไกล การผลิต/ดำเนินชีวิตง่ายขึ้น แต่ความเหลื่อมล้ำจะยิ่งมีมากขึ้น

ผู้ใดจะคาดคิดว่า เทคโนโลยีที่เพิ่งเป็นที่รู้จักไม่ถึง 20 ปีอย่างอินเทอร์เน็ต จะเป็นที่ใช้อย่างแพร่หลายทั่วโลก โดยพลเมืองโลกกว่า 4.5 พันล้านคนสามารถเข้าถึง ณ ขณะนี้ (กว่า 60% ของประชากรโลก) และมีอุปกรณ์ที่สามารถเชื่อมต่อได้ถึง 3 หมื่นล้านเครื่องทั่วโลก ขณะที่มีจำนวนข้อมูลที่ถูกส่งถึงกว่า 57 Exabyte ทั่วโลกต่อเดือน (1 Exabyte = 1,000 Gigabyte)

ในอีก 10 ปีข้างหน้า อินเทอร์เน็ตจะเป็นสิ่งจำเป็น กว่า 90% ของคนบนโลกใบนี้จะเข้าถึงอินเทอร์เน็ต ขณะที่จำนวนอุปกรณ์ และปริมาณข้อมูลที่ถูกส่งผ่าน จะเพิ่มขึ้นมากกว่า 16 เท่าและ 77 เท่าตามลำดับ ซึ่งกลไกดังกล่าวถูกเรียกว่า Techechceleration หรือการเร่งตัวขึ้นของเทคโนโลยีอินเทอร์เน็ต

แต่ความก้าวหน้า จะนำมาซึ่งวิกฤตและโอกาส โดยในประเด็นวิกฤต จะเกิดความเหลื่อมล้ำมากขึ้น ซึ่งเกิดจากการที่หุ่นยนต์เชื่อมต่อกับอินเทอร์เน็ตและคิดได้ด้วยตนเอง (AI) จะเข้ามาทดแทนงานประจำของมนุษย์กว่า 50% ในอีก 15 ปีข้างหน้า ซึ่งจะทำให้งานที่มนุษย์จะสามารถทำอยู่ได้นั้น จะต้องอาศัยความรู้ความสามารถเฉพาะทางมากขึ้น ทำให้งานทั่วไปมีจำนวนลดลง รวมถึงทำให้รายได้ระหว่างผู้ที่ทำงานเฉพาะทาง และสามารถเข้าถึงเทคโนโลยีได้ กับผู้ที่ไม่สามารถเข้าถึงเทคโนโลยีเหล่านั้นแตกต่างกันมาก

ในประเด็นของโอกาส Techechceleration จะทำให้เศรษฐกิจโลกผันไปเป็น Internet economy มากขึ้น โดยในอีก 10 ปีข้างหน้า โดยเฉลี่ยมนุษย์จะมีปฏิสัมพันธ์กับเครื่องมือสื่อสารทุกๆ 18 วินาทีต่อครั้ง ต่างจาก 6.5 นาทีต่อครั้งในปัจจุบัน บริการใหม่ๆ จะเป็นที่นิยมในชีวิตประจำวันมากขึ้น เช่น เลขาส่วนตัวบนมือถือ e-commerce การส่งของในวันเดียว เป็นต้น

ในขณะที่ภาคการผลิตก็จะก้าวหน้ามากขึ้นขณะที่ต้นทุนลดลง โดยบริการเช่น Crowd computing และ 3D Printing ทำให้บริษัทต่างๆ ไม่จำเป็นต้องมีระบบ Database ขนาดใหญ่ รวมถึงไม่จำเป็นต้องใช้เครื่องจักรขนาดใหญ่ในการผลิตสินค้าจำนวนน้อยชิ้น ในขณะที่บริการทางการเงินสำหรับลูกค้ารายย่อย ก็จะผันไปสู่ Digital Banking รวมถึง Fintech มากขึ้น

นอกจากนั้น ใน 10 ปีข้างหน้า แนวโน้มของธุรกิจจะเป็น “ประสบการณ์นิยม” (Experiencerism) แทนที่จะเน้นวัตถุนิยม (Materialism) เช่นสมัยก่อน โดยมีประมาณการว่าสิ่งของมูลค่ากว่า 4.5 ล้านล้านดอลลาร์ทั่วโลกหรือ 80% ของสินค้าคงทน/กึ่งคงทนได้รับการใช้น้อยกว่า 20% ต่อเดือน ทำให้แนวโน้มที่ผู้คนจะซื้อสินค้าจะลดลง แต่จะใช้บริการเช่าเป็นครั้งคราวมากขึ้น อันจะนำไปสู่สังคมแบ่งปัน (Sharing Economy)

[บทความนี้เป็นความเห็นส่วนตัวของผู้เขียน ไม่เกี่ยวข้องใดๆ กับหน่วยงานที่ผู้เขียนสังกัดอยู่]