‘Digital Transformation Canvas’ เปิดบทพิสูจน์ทางรอดธุรกิจหลังโควิด-19

สำนักพิมพ์วิช เปิดตัวหนังสือ Digital Transformation Canvas โดยพจ ธนพงศ์พรรณ ธัญญรัตตกุล กูรูผู้เชี่ยวชาญด้าน Digital Transformation ผู้เขียนหนังสือ Best Seller เปลี่ยนธุรกิจในยุคดิจิทัล Step by Step Digital Transformation in Action ในงานมหกรรมหนังสือแห่งชาติ ครั้งที่ 25 พร้อมเปิดเวทีเสวนาพิเศษในหัวข้อ พลิกธุรกิจหลังโควิด-19 ไม่ใช่แค่ต้องรอด สร้างการเติบโตครั้งใหม่ จากหลักการสู่การนำไปปฏิบัติจริง โดยกูรูผู้เชี่ยวชาญเรื่อง Digital Transformation ทั้งจากภาควิชาการ และองค์กรระดับบิ๊กของประเทศไทย

ธนพงศ์พรรณ ธัญญรัตตกุล ผู้เขียนหนังสือฯ Best Seller และกูรูด้าน Digital Transformation กล่าวว่า โควิด-19 ทำให้ธุรกิจโดยส่วนใหญ่เกิดการติดลบอย่างรุนแรง มีการคาดการณ์ว่าเศรษฐกิจไทยในปี 2563 นี้ จะติดลบมากกว่าเดิมถึง -10.4 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งต่ำที่สุดเมื่อเปรียบเทียบกับประเทศอื่นๆ ในอาเซียน ส่วนหนี้ครัวเรือนของไทยสูงถึง 83.8 เปอร์เซ็นต์ต่อ GDP เพิ่มขึ้นสูงสุดในรอบ 18 ปี  อีกทั้งอัตราการว่างงานเพิ่มขึ้นเท่าตัวจากปกติ ทำสถิติสูงสุดในรอบ 11 ปี

ดังนั้นทุกธุรกิจจะต้องปรับตัวเพื่อไม่ให้ธุรกิจของตนเองต้องติดลบ หรือล้มหายไป  ดังที่ บิล เกตส์  กล่าวไว้ว่า ถึงเวลาแล้วที่ธุรกิจต้องเปลี่ยนเป็นดิจิทัล หรือต้องทำ Digital Transformation นั่นเอง โดยมีการประเมินกันว่า ในช่วง 3 เดือนที่ผ่านมา เท่ากับการใช้เวลาทำ Digital Transformation ถึง 3 ปีเมื่อเทียบกับช่วงปกติที่ไม่มีโควิด-19 และมีการคาดการณ์ว่า 97 เปอร์เซ็นต์ ของธุรกิจจะเร่งลงทุนด้าน Digital Transformation โดยตั้งแต่ปี 2020 - 2025 จะมีการลงทุนเติบโตเฉลี่ยสูงถึงปีละ 16.5 เปอร์เซ็นต์  

แม้ว่าหลายองค์กรจะเริ่มเห็นความสำคัญของการทำ Digital Transformation บ้างแล้ว แต่ที่ผ่านมาหลายองค์กรก็ยังติดปัญหาที่ยังไม่เข้าใจว่า การ Transformation ธุรกิจเป็น Digital ไม่ใช่แค่การเปลี่ยนแปลงเพียงการใช้เทคโนโลยีด้านไอที หรือการใช้ดิจิทัลมาร์เก็ตติ้งเท่านั้น  

Digital Transformation คือการนำ Digital มาช่วยเปลี่ยนกลยุทธ์และทิศทางของธุรกิจเพื่อสร้างการเติบโตครั้งใหม่หรือสร้าง New S-Curve ได้ อย่างบริษัทชั้นนำระดับโลก เช่น Netflix, Adobe, Amazon, Alibaba, Ping An ที่ได้รับการจัดอันดับ 20 บริษัทที่ทำ Digital Transformation ในรอบ 10 ปีที่ผ่านมา โดยนิตยสาร Harvard Business Review

“ผมขอยืนยันว่า การทำธุรกิจในวันนี้ Digital Transformation สำคัญกับทุกธุรกิจ ไม่ว่าจะเป็นบริษัทยักษ์ใหญ่ บริษัทขนาดกลาง บริษัทขนาดเล็ก Startup หรือพ่อค้าแม่ค้าก็ต้องทำ Digital Transformation ที่ไม่ใช่แค่ให้ธุรกิจอยู่รอด แต่เพื่อสร้างการเติบโตครั้งใหม่ได้”

หนังสือ Digital Transformation Canvas จะมีวิธีการและขั้นตอน ที่ผู้อ่านสามารถนำไปปรับใช้ได้ โดยหลักการ องค์กรที่ทำ Digital Transformation จะต้องทำให้เกิด 3 สิ่งนี้ คือ

1. New Efficiencies องค์กรต้องมีประสิทธิภาพหรือความสามารถใหม่ที่ไม่ใช่แค่การลดต้นทุนหรือการผลิตและส่งมอบบริการที่เร็วขึ้น 2.Enhance Customer Experiences (CX) การทำให้ลูกค้าเกิดประสบการณ์ใหม่ที่ดีกว่าเดิม และสนองต่อลูกค้าแต่ละรายแบบเฉพาะบุคคล 3.Build New Business Models ธุรกิจต้องสามารถสร้างรูปแบบโมเดลทางธุรกิจหรือโมเดลการหารายได้ใหม่ๆ ได้

อย่าง Netflix ที่เปลี่ยนรูปแบบธุรกิจจากผู้ส่ง DVD ทางไปรษณีย์มาเป็นผู้นำในการให้บริการสตรีมมิ่งวีดีโอคอนเทนต์ และปัจจุบันได้ก้าวไปสู่ความเป็นหนึ่งในผู้นำด้านการผลิต Original Content โดยการนำฐานข้อมูลที่ Netflix เก็บมานานใช้วิเคราะห์ว่าผู้กำกับหรือนักแสดงท่านใด หรือซีนไหนที่คนดูชื่นชอบเพื่อผลิตเป็นภาพยนตร์มาตอบสนองความต้องการได้ตรง

การมีทั้ง 3 สิ่งนี้ แปลว่าธุรกิจกำลังทำ Digital Transformation แต่ไม่ได้หมายความว่าธุรกิจจะสามารถ Transformation เป็น Digital ได้สำเร็จ การที่จะสำเร็จได้ต้องมีองค์ประกอบอีกหนึ่งสิ่ง คือ ความสามารถในการสร้างการเติบโตครั้งใหม่ (New Growth หรือ New S-Curve) ได้โดยการทำให้ธุรกิจเติบโต และทำให้ธุรกิจสามารถรักษาความเป็นผู้นำได้ ตามสูตร 3 + 1

“หลังโควิด-19 แม้ธุรกิจส่วนใหญ่จะได้รับผลกระทบจนแทบจะไม่รอด แต่ธุรกิจที่อยู่รอดก็มีให้เห็น นั่นเพราะเขาเลือกที่ทำ Digital Transformation ในองค์กรตนเอง เพราะหากอยู่เฉยและไม่ทำอะไรเลยก็จะไม่รอด หากคุณอยากเป็นอย่าง Netflix, Adobe, Microsoft, Pingan, อาร์เอส, ไปรษณีย์ไทย หรือเอสซีจี หนังสือ Digital Transformation Canvas มีคำตอบให้” 

ดร.การดี เลียวไพโรจน์ หัวหน้าคณะที่ปรึกษา Future Tales Lab by MQDC กล่าวว่า การเกิดขึ้นของคำว่า ‘ปกติใหม่’ (New Normal) ทำให้ธุรกิจเปลี่ยนแปลงไปมากจากแผนธุรกิจที่ต้องทำให้เสร็จภาย 3 ปี กลายเป็นต้องทำให้เสร็จภายใน 3 เดือน และทำให้เกิดพฤติกรรมใหม่ๆ ขึ้น

การทำ Digital Transformation หลัง New Normal นั้นไม่ใช่แค่การมีเทคโนโลยีแต่ต้องวางแผนสิ่งที่พร้อมจะเปลี่ยนแปลง อย่างเช่น รูปแบบการค้าปลีกจะเป็นแบบเดิมไม่ได้อีกแล้ว คนทำธุกิจค้าปลีกต้องมองหาโอกาสและนำเทคโนโลยีมาปรับใช้เพื่อตอบสนองชุมชน ยกตัวอย่างเช่น มีนักธุรกิจค้าปลีกรายหนึ่งในต่างจังหวัด ไม่ได้ทำแค่ค้าปลีกเท่านั้น แต่ทำหน้าที่เป็นโลจิสติกส์ให้กับคนในพื้นที่ที่ต้องการสั่งซื้อสินค้า อันนี้ไม่ต้องลงทุนสร้างแอพพลิเคชั่นอะไรเลยด้วยซ้ำ

“สำหรับหนังสือ Digital Transformation Canvas บอกให้เรารู้ว่าหากต้องการเปลี่ยนแปลงองค์กรให้เป็น Digital สิ่งแรกที่ต้องทำคือการเปลี่ยน mindset หรือ วิธีคิด ของตัวเองก่อน ในหนังสือเล่มนี้มีบทหนึ่งเขียนว่าองค์กรจะเปลี่ยนแปลงได้ต้องเปลี่ยนทั้งหัวและหาง ถ้าหัวไม่ส่ายหางไม่กระดิกอันนี้ยากเลย หรือหัวส่ายแต่หางไม่กระดิกยังพอมีทางเปลี่ยนแปลงได้ หรือหางส่ายแต่หัวไม่กระดิกอันนี้ก็ยาก หนังสือเล่มนี้เป็นหนังสือที่อ่านง่ายทำให้เห็นภาพที่ชัดเจน ทำให้เรารู้ว่าเราต้องทำอะไรไปทีละสเตป พาเราไปทีละขั้นทีละตอน”

อภิรัตน์ หวานชะเอม Chief Digital Officer, SCG CBM กล่าวว่า โควิด-19 ทำให้พฤติกรรมของคนเปลี่ยนแปลง ยกตัวอย่างเช่น การรับประทานอาหารมีการสั่งซื้อออนไลน์มากขึ้น ดังนั้น การ Transformation ของธุรกิจร้านอาหารจึงเป็นเรื่องสำคัญ ในวิกฤตนี้เจ้าของร้านอาหารสามารถพลิกวิกฤตจากการเปิดร้านอาหารในรูปแบบหน้าร้านให้เหลือเพียงครัวสำหรับประกอบอาหารส่งลูกค้าที่สั่งผ่านแอพพลิเคชั่น โดยยกระบบครัวไปอยู่ที่ Cloud Kitchen ทำให้ร้านอาหารไม่จำเป็นต้องมีหน้าร้านอีกต่อไป

สำหรับการทำ Transformation ในประเทศไทยนั้นถือว่าทำได้ดี หากย้อนกลับไปเมื่อ 10 ปีก่อนเมื่อพูดถึง การทำ Digital Transformation คนมักจะถึงระบบไอที หลังจากนั้น 5 ปีต่อมา คนเริ่มพูดถึง Disruption กันมากขึ้น ดังนั้น How-to จึงเป็นสิ่งสำคัญ เพราะการ Transformation ไม่ได้เริ่มต้นที่เทคโนโลยีเสมอไป แต่ต้องเริ่มที่ว่าจะ Transformation ไปทางไหน และจะไปได้อย่างไร เพราะองค์กรจะมีเรื่องของคน กระบวนการ และวัฒนธรรมองค์กร แม้การ Transformation จะมีความซับซ้อนมากกว่าเทคโนโลยีแต่เชื่อว่าทุกองค์กรจะสามารถทำได้

“หนังสือเล่มนี้จึงเหมาะสำหรับองค์กรทุกระดับ ทั้งขนาดใหญ่ Startup ,SME เพราะแต่ละองค์กรมีเอกลักษณ์ที่แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับการนำไปปรับใช้ การ Transformation ต้องเริ่มต้นที่ Mindset ผมมองหนังสือเล่มนี้ว่าเป็นลายแทงเพื่อจะหาแหล่งน้ำบ่อใหม่สำหรับธุรกิจ ที่จะบอกเป็น Step by Step ว่ามีอะไรบ้างที่เราต้องทำ แม้แต่พนักงานบริษัทก็สามารถนำมาปรับใช้ได้ โดยไม่ต้องเสียเวลาและงบประมานจำนวนมากในการลองผิดลองถูก”

ดร.เอกก์ ภทรธนกุล อาจารย์ประจำภาควิชาการตลาดจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวว่า โควิด-19 ทำให้พฤติกรรมของคนเปลี่ยนแปลง จากเดิมที่ทำการประชุมออนไลน์ไม่เป็น ตอนนี้ทำเป็นแล้ว หรือจากเดิมต้องบินไปต่างจังหวัดหรือต่างประเทศเพื่อหาลูกค้า ซึ่งตอนนี้ไม่ต้องแล้ว ดังนั้นเมื่อพฤติกรรมลูกค้าเปลี่ยนธุรกิจก็ต้องเปลี่ยน

อย่างไรก็ดี โควิด-19 ไม่ใช่อุปสรรคอย่างที่เข้าใจ ธนินท์ เจียรวนนท์ ประธานอาวุโส เครือเจริญโภคภัณฑ์ บอกว่าโควิด-19 คือ โอกาส อยู่ที่เราจะหา New S-Curve ได้หรือเปล่า อย่าง ไปรษณีย์ไทยเป็นองค์กร 137 ปีที่ถูกดิสรัปชั่นมากที่สุด แต่ยังสามารถอยู่ได้ และมีรายได้เพิ่มเป็นปีละ 30,000 ล้านบาท นั่นเพราะธุรกิจสามารถหา New S-Curve ได้ตลอดเวลา

สำหรับหนังสือ Digital Transformation Canvas เป็นเล่มที่สองต่อจาก หนังสือ Digital Transformation in Action เปลี่ยนธุรกิจในยุคดิจิทัล Step by Step ซึ่งเล่มแรกมีใจความหลักการสำคัญ 5 เรื่องด้วยกัน คือ Competitor, Customers Experience, Data, Innovation และ Transformation in Action ทำให้เกิดคำถามต่อมาว่าจะ Transformation in Action ธุรกิจอย่างไรต่อ หนังสือเล่ม Digital Transformation Canvas นำเสนอแนวทางปฏิบัติและตาราง Canvas ซึ่งเป็นตัวช่วยสร้างความสำเร็จให้กับการทำ Digital Transformation ได้อย่างดี

“องค์กรทั่วโลกมีการใช้เงินไปกับการทำ Digital Transformation ถึงสองล้านล้านเหรียญสหรัฐ แต่ทำสำเร็จจริงๆ แค่ 20 เปอร์เซ็นต์ หนังสือเล่มนี้ คือตัวช่วยในการย่อยความสำเร็จที่เกิดขึ้นกับองค์กรอื่นๆ เพื่อให้ได้สร้างโมเดลแห่งการสำเร็จไปด้วยกัน” ดร.เอกก์ กล่าวทิ้งท้าย