สถาปัตยกรรมยุโรปประยุกต์ 'บ้านพระยาบุรุษรัตนราชพัลลภ'  

ถ้าใครเคยแวะไปดื่มกาแฟที่ ร้านCraftman ตึกเก่าสีเหลือง รูปทรงยุโรป สไตล์ไทยผสมวิคตอเรียนโกธิค ก็คงจะได้เห็นบ้านพระยาบุรุษรัตนราชพัลลภ (นพ ไกรฤกษ์) เนื่องจากบ้านอาจารย์ฝรั่ง ( ร้านCraftman) คือ 1 ใน 3 หลังของเรือนบริวารของบ้านพระยาบุรุษรัตนราชพัลลภ ปัจจุบันอยู่ในสำนักงานตรวจสอบบัญชีกองทัพบก ถนนราชวิถี แขวง วชิรพยาบาล เขตดุสิต

เมื่อไม่นานชมรม KTC PR Press Club บริษัทบัตรกรุงไทย จำกัด จัดทริปยลศิลป์สยาม งานช่างฝรั่งผสมไทยในแดนสยาม โดยครั้งนี้ผู้เขียนคงไม่ได้เล่าถึงบ้านอาจารย์ฝรั่ง เพราะคนส่วนใหญ่รู้จักเป็นอย่างดี โดยเฉพาะคนเรียนด้านศิลปะ​

(ตัวอาคารบ้านที่มองมุมไหนก็สวย)

ส่วนบ้านพระยาบุรุษรัตนราชพัลลภ มหาดเล็กประจำห้องพระบรรทมในสมัยรัชกาลที่ 5 ผู้จดบันทึกเหตุการณ์ในห้องพระบรรทมก่อนสวรรคต จัดเป็นบ้านโบราณหลังหนึ่งที่หาชมได้ยากในเมืองไทย

พระยาบุรุษรัตนราชพัลลภ ทำงานรับใช้ในหลวง รัชกาลที่ 5 อย่างใกล้ชิด ตามเสด็จประพาสต้น และตามเสด็จไปยังที่ต่างๆ โดยเฉพาะในยุโรป จึงได้เห็นบ้านเรือนไทย และปราสาทพระราชวังเจ้านายมากมาย เนื่องจากมีหน้าที่ถวายเครื่องแต่งพระองค์ และรับรักษาเครื่องพระภูษาฉลองพระองค์ทุกอย่าง รวมถึงเครื่องทรงพระอักษร

(การตกแต่งภายในที่คงยังความงดงาม)

เมื่อมีโอกาสเดินทางไปดูบ้านเมืองในยุโรป และชอบงานด้านการออกแบบ เมื่อมีโอกาสสร้างบ้านพักอาศัย จึงออกแบบบ้านด้วยตัวเองในสไตล์ที่ชอบ โดยมีรูปทรงคล้ายๆ ปราสาทฝรั่ง นอกจากนี้ยังคำนึงถึงทิศทางลมตามหลักวิทยาศาสตร์ หันหน้าบ้านไปทางทิศใต้ เพราะประเทศไทยอยู่เหนือเส้นศูนย์สูตร เพื่อหลบแดดในช่วงบ่ายและให้ลมพัดผ่านเข้าบ้าน

การตกแต่งด้วยลายไม้อันประณีต

ว่ากันว่า บ้านฝรั่งหลังนี้อายุกว่าร้อยปี เป็นของต้นตระกูลไกรฤกษ์ สร้างโดยช่างต่างชาติชุดเดียวกับที่สร้างพระที่นั่งอนันตสมาคม โดยพระยาบุรุษรัตนราชพัลลภเป็นผู้วางแบบแปลนทั้งหมด และตกแต่งภายในด้วยสไตล์วิคตอเรียนโกธิค เน้นลวดลายธรรมชาติของดอกไม้ใบไม้คล้าย ๆกับ Art Nouveau แต่เน้นรายละเอียดธรรมชาติ ซึ่งนิยมนำไปประยุกต์ในการตกแต่งสร้างบ้านแบบยุโรป

(สวยงามแบบนี้ต้องเก็บไว้ในความทรงจำ)

บ้านหลังนี้ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงพระราชทานที่ดินให้ปลูกสร้างบ้าน เพื่อให้พระยาบุรุษรัตนราชพัลลภ สะดวกในการเดินทางไปทำงาน และยังพระราชทานเงินถึง 300 ชั่ง เพื่อใช้ในการปลูกบ้านรูปทรงปั้นหยา ปูด้วยกระเบื้องว่าว เจาะตกแต่งช่องหน้าต่างเล็ก ๆ บนหลังคา

บางส่วนของตัวบ้านมีรูปทรงหอคอยแบบยุโรป ภายในบ้านประกอบด้วยห้องขนาดต่างๆ และงานไม้ที่ประณีต ห้องที่สวยงามที่สุดคือห้องทางทิศตะวันออกและห้องกลางของบ้าน ผนังห้องตกแต่งด้วยภาพเขียนสีปูนแห้ง(เฟรสโก้)ลวดลายดอกไม้ที่หาชมได้ยาก

(ตกแต่งด้วยสไตล์ยุโรป)

การก่อสร้างอาคารแต่ละหลัง พระยาบุรุษรัตนราชพัลลภ ทรงสั่งกระเบื้องเคลือบจากยุโรปเข้ามา แล้วแกะรูปแบบอาคารเหล่านั้นไปสร้างเป็นอาคารจริงๆ ฉะนั้นบ้านที่ท่านสร้าง จึงเป็นทรงยุโรปประยุกต์ในแบบที่ท่านชอบ ไม่เหมือนใคร และปัจจุบันกรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถาน เมื่อปี 2521

 

 (แต่ละห้องตกแต่งแตกต่างกัน)