รู้จักแมลงเม่า กินได้ ศัตรูคู่รักตัวร้ายกลายเป็นปลวก เจาะกัดกินบ้านเรือน

ชวนมาทำรู้จัก "แมลงเม่า" กินได้ ศัตรูคู่รักตัวร้ายกลายเป็นปลวก "แมลงสังคม" ที่เรียกได้ว่าเจาะกัดกินบ้านเรือน ที่อยู่อาศัยวอดวายหมด โดยเฉพาะบ้านไม้ พร้อมไขคำตอบ "แมลงเม่าบินเข้ากองไฟ" เพื่ออะไร? สัญญาณนี้บ่งบอกถึงอะไร? เกี่ยวอะไรกับสํานวนสุภาษิต คำพังเพย "แมงเม่า"

 

 

"แมลงเม่า" หรือที่หลายคนเรียก "แมงเม่า" จริง ๆ แล้วเป็นวรรณะสืบพันธุ์ของปลวก ซึ่งปลวกเป็นแมลงสังคมที่มีการแบ่งวรรณะทำหน้าที่แตกต่างกันไปมี 3 วรรณะ คือ 

วรรณะสืบพันธุ์ (Reproductive) 

• ลักษณะปลวกในวรรณะสืบพันธุ์ จะมีหัวโต สีแดง และมีกรามขนาดใหญ่ ซึ่งหน้าที่หลักก็บอกตรงตัวเลยว่า ทหาร ทำการปกป้องรังและเป็นต่อสู้กับศัตรูหากโดนรุกราน ปลวกวรรณะทหารบางชนิดวิวัฒนาการถึงขั้นสามารถปล่อยสารเมือกเหนียวติดตัวศัตรูเคลื่อนตัวได้ช้า และทำให้ตายได้ในที่สุด

วรรณะกรรมกร (worker) 

• วรรณะกรรมกร คือปลวกงานนั้นเอง ทำหน้าที่ดูแลราชินี หาอาหารมาไว้ในรัง ดูแลตัวอ่อน แต่ปลวกงานจะมีหนวดไว้ใช้แทนประสาทสัมผัสในการคลำทาง ทำหน้าที่เกือบทุกอย่างภายในรัง ทั้งสร้างรัง ดูแลไข่ ทำความสะอาด ป้อนอาหารตัวอ่อน ถือว่าเป็นทุกอย่างแล้วจริง ๆ

วรรณะทหาร (Soldier) 

• เป็นปลวกที่มีหัวขนาดใหญ่ สีเข้ม มีโครงสร้างผนังลำตัวที่แข็งแรงกว่าในวรรณะอื่น มีกรามขนาด ใหญ่ซึ่งดัดแปลงไปเป็นอวัยวะคล้ายคีมที่มีปลายแหลมคมสำหรับใช้ในการต่อสู้กับศัตรูที่มารบกวนสมาชิก ภายในรัง ไม่มีปีก ไม่มีตา ไม่มีเพศ

โดยแต่ละวรรณะ รูปร่างหน้าตาก็ไม่เหมือนกัน

 

ลักษณะของแมลงเม่า

• ลำตัวส่วนท้องที่ติดกับอกมีขนาดเท่ากัน ไม่คอดกิ่วเหมือนมด
• ทั้งตัวผู้และตัวเมียมีลักษณะเหมือนกัน
• ปีกคู่หน้าและคู่หลังมีลักษณะบาง (Membrane)
• ปีกแคบยาวขนาดเท่ากันทั้งสองปีก

แมลงเม่า กินได้ไหม?

• แมงเม่ากินได้ ชาวบ้านนิยมนำมาคั่ว รสชาติออกมันๆ เวลาเห็นแมลงเม่าเล่นไฟ ชาวบ้านจะเอาน้ำใส่กะละมังมาตั้งไว้เพื่อให้แมลงเม่าตกลงไปในกะละมัง ง่ายต่อการเก็บนำไปประกอบอาหาร 

 

พฤติกรรมของแมลงเม่า "จากแมลงเม่า กลายเป็นปลวก" ศัตรูคู่รักตัวร้ายกลายเป็นปลวก เจาะกัดกินบ้านเรือน 

พฤติกรรมของแมลงเม่า ส่วนใหญ่เราจะเห็นแมลงเม่าบินออกจากรัง ในช่วงที่มีความชื้นสูง ค่อนข้างเหมาะสมสำหรับ การจับคู่ผสมพันธุ์ เช่น ก่อนและหลังฝนตก หรือในช่วงค่ำ

โดยแมลงเม่าจะบินมาเล่นแสงไฟเพื่อจับคู่ผสมพันธุ์ เมื่อจับคู่กันได้แล้ว ตัวผู้จะเกาะเดิน ตามหลังตัวเมียและจะช่วยกันกัดปีกออกเพื่อลงไปวางไข่ในดิน

ทั้งตัวผู้และตัวเมียจะอยู่ด้วยกันภายในรัง และช่วยกันสร้างรังขึ้นมาใหม่จนกลายเป็นสังคมปลวก มักเรียกตัวเมียว่า นางพญา (Queen) และเรียกตัวผู้ว่า ราชา (King)

 

 

เปิดเหตุผลแมลงเม่าชอบบินเข้ากองไฟ หรือแสงสว่าง

เหตุผลที่แมลงเม่าชอบบินเข้ากองไฟ หรือแสงสว่าง เป็นการกระตุ้นการตกไข่ การจับคู่ผสมพันธุ์ ทุกหลายๆคนคงเจอมาแล้วสำหรับกองทัพแมลงเม่า บินวนหลังฝนตกใหม่ๆ สร้างความรำคาญเวลาที่เราเปิดไฟหน้าบ้าน และปีกแมลงเม่าก็หลุดรอดเข้าไปในตัวบ้าน 

 

 

สัญญาณนี้บ่งบอกถึงอะไร?

แมลงเม่าเมื่อปีกหายไป ตัวเมียจะลงไปวางไข่ในดิน โดยทั้งตัวผู้และตัวเมียจะอยู่ด้วยกันภายในรังของมันจนเกิดเป็นปลวก ที่เป็นอันตรายอย่างยิ่งสำหรับบ้านไม้ "ปลวกขึ้นบ้าน" ปลวกแทะ ปลวกกินไม้รอบบ้านเป็นแน่

ความเสียหายทางเศรษฐกิจที่เกิดจากการเข้าทำลายปลวก

ปลวกเป็นแมลงศัตรูทำลายไม้ที่สำคัญและสร้างความเสียหายมากที่สุด ก่อให้เกิดความเสียหายจากการเข้าทำลายอาคารบ้านเรือน สิ่งก่อสร้างต่างๆ ที่ทำจากไม้

ทั้งไม้ใช้ประโยชน์ที่อยู่กลางแจ้ง ไม้ใช้ประโยชน์ที่เป็นโครงสร้างภายในอาคารบ้านเรือน วัสดุสิ่งของเครื่องใช้ต่างๆ ที่ทำมาจากไม้ กล้าไม้และไม้ยืนต้น โดยทั่วโลกมีปลวกแพร่กระจายอยู่ประมาณ 2,500 ชนิด

ประเทศไทยพบปลวกกี่ชนิด?

ในประเทศไทย พบปลวกประมาณ 200 ชนิด ปลวกชนิดที่ก่อให้เกิดความเสียหายต่อไม้ที่นำไปใช้ประโยชน์ มี 9 สกุล 10 ชนิด

จากการสำรวจชนิดปลวกที่เข้าทำลายบ้านเรือนในประเทศไทย พบว่าปลวกที่เข้าทำลายบ้านเรือนมากที่สุด และมีความสำคัญทางเศรษฐกิจสูงที่สุด คือ ปลวกชนิด Coptotermes gestroi (Wasmann) พบในเขตเมือง 90% ของพื้นที่สำรวจ และพบในพื้นที่ชนบท 22% ของพื้นที่สำรวจ รองลงมา คือ ปลวกชนิด Microcerotermes crassus Synder พบเข้าทำลายบ้านเรือนที่อยู่ในพื้นที่ชนบทเท่านั้น ซึ่งพบ 42% ของพื้นที่ชนบทที่สำรวจ

สํานวนสุภาษิต คำพังเพย "แมลงเม่าบินเข้ากองไฟ"

แมลงเม่าบินเข้ากองไฟ ความหมายว่า 

• คนจำนวนมากที่เข้าไปหลงติดกับจนเกิดบาดเจ็บล้มตายหรือสูญเสียเงินทอง
• คนที่ลุ่มหลงสิ่งใดสิ่งหนึ่งโดยคิดว่าเป็นสิ่งที่ดี จนหลงผิดเข้าไปเกี่ยวข้องเกินเลย จนตนเองได้รับอันตราย

เปรียบเสมือนการที่เราจะเข้าจะลงทุนอะไรสักอย่างนั้น หากไม่ศึกษาข้อมูลให้ดีเสียก่อนก็เหมือนกับแมงเม่าบินเข้ากองไฟ , เห็นหุ้นตกอย่ารีบร้อนไปช้อนซื้อ เดี๋ยวจะกลายเป็นแมงเม่าบินเข้ากองไฟ 

 

 

อ้างอิง-ภาพ : กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ,  กลุ่มงานกีฏวิทยาและจุลชีววิทยาป่าไม้ , สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช , Natcha Phaisanphanich , Sitthichai Padthuan ,จุด ฟูลสต็อป, Mink Walaiporn ,พุทธรักษา มหาโภชน์ , กลุ่มนี่ตัวอะไร