ผู้บริหารมหาวิทยาลัยทั่วประเทศ คนมีคดีขวัญผวา กรณีล่าสุดถอดถอนอธิการบดี

กรุงเทพธุรกิจ อัปเดตบทเรียน เตือน ผู้บริหารมหาวิทยาลัย ทั่วประเทศ คนมีคดีขวัญผวา น่าจะอยู่ยาก เพราะกรณีล่าสุด ถอนถอนอธิการบดี ม.ดัง พ้นจากตำแหน่ง

ตามที่ ราชกิจจานุเบกษา เผยแพร่ ประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี เรื่อง ถอดถอนอธิการบดีมหาวิทยาลัย ชื่อดัง พ้นจากตำแหน่ง จนกลายเป็นข่าวดังอยู่ในขณะนี้

ทั้งนี้ ช่วงที่ผ่านมา กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ที่มี ศุภมาส อิศรภักดี รัฐมนตรีว่าการกระทรวงฯ ชี้แจงสภา กระทู้ถามเรื่อง การกราบบังคมทูลเพื่อโปรดเกล้าแต่งตั้งอธิการบดีของสถาบันอุดมศึกษาของรัฐ  ของ รศ.ดร.สุรวาท ทองบุ สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ระบบบัญชีรายชื่อ พรรคประชาชน ซึ่งราชกิจจานุเบกษาได้เผยแพร่คำตอบกระทู้ดังกล่าว เมื่อวันที่ 23 ธันวาคม 2567 ที่ผ่านมา 

 

กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ขอเรียนว่า ตามกฎหมายว่าด้วยการจัดตั้งสถาบันอุดมศึกษาแต่ละฉบับกำหนดให้สภาสถาบันอุดมศึกษา ประกอบด้วย

1. นายกสภาสถาบันอุดมศึกษา
2. กรรมการสภาสถาบันอุดมศึกษาผู้ทรงคณวุฒิ
3. อธิการบดีของสถาบันอุดมศึกษา
   ซึ่งจะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง และกำหนดให้คุณสมบัติ หลักเกณฑ์ และวิธีการได้มา ซึ่งนายกสภาสถาบันอุดมศึกษา กรรมการสภาสถาบันอุดมศึกษาผู้ทรงคุณวุฒิ และอธิการบดีของสถาบันอุดมศึกษา ตลอดจนหลักเกณฑ์และวิธีการเลือกบุคคลดังกล่าวให้เป็นไปตามข้อบังคับของสถาบันอุดมศึกษา

ด้วยเหตุนี้ เมื่อนายกสภาสถาบันอุดมศึกษา กรรมการสภาสถาบันอุดมศึกษา ผู้ทรงคุณวุฒิ หรืออธิการบดีของสถาบันอุดมศึกษา พ้นจากตำแหน่ง สถาบันอุดมศึกษาแต่ละแห่ง จึงมีหน้าที่ดำเนินการเพื่อให้ได้มาซึ่งผู้ดำรงตำแหน่งดังกล่าว

โดยต้องเป็นไปตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการจัดตั้งสถาบันอุดมศึกษา ข้อบังคับของสถาบันอุดมศึกษา และแนวทางปฏิบัติในการเสนอเรื่องที่ต้องนำความกราบบังคมทูลขอพระราชทานพระมหากรุณาต่าง ๆ ตามหนังสือสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี ที่ นร 0508/ว 101 ลงวันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2561

รวมทั้งหากเป็นเรื่องที่มีข้อร้องเรียนว่ามิได้ปฏิบัติให้เป็นเปตามที่กฎหมาย ระเบียบ ข้อบังคับ หรือแนวทางปฏิบัติได้กำหนดไว้ ก็สมควรได้ตรวจสอบหรือดำเนินการแก้ไขให้เป็นที่ยติเสียก่อน รวมทั้งเรื่องที่เสนอต้องไม่เป็นเรื่องที่อยู่ระหว่างการฟ้องร้องต่อศาล อันเป็นเหตุให้ไม่สามารถดำเนินการต่อไปได้

อย่างไรก็ตาม กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม ตรวจสอบพบว่า ในปัจจุบันสถาบันอุดมศึกษาหลายแห่งประสบปัญหาการดำเนินการเพื่อให้ได้มาซึ่งนายกสภาสถาบันอุดมศึกษา กรรมการสภาสถาบันอุดมศึกษาผู้ทรงคุณวุฒิ และอธิการบดีของสถาบันอุดมศึกษา

มีสาเหตุต่าง ๆ ดังนี้

• ปัญหาข้อร้องเรียนเกี่ยวกับกระบวนการสรรหา
• คุณสมบัติหรือลักษณะต้องห้ามของผู้ได้รับการสรรหาให้ดำรงตำแหน่งนายกสภาสถาบันอุดมศึกษา
• ปัญหากรรมการสภาสถาบันอุดมศึกษา ผู้ทรงคุณวุฒิ และอธิการบดีของสถาบันอุดมศึกษา
• ผู้ได้รับการสรรหาอยู่ระหว่างการฟ้องร้องต่อศาลเกี่ยวกับกระบวนการสรรหา
• คุณสมบัติหรือลักษณะต้องห้าม
• ศาลไม่มีคำสั่งให้คุ้มครองชั่วคราวอันเป็นเหตุให้ไม่สามารถดำเนินการเสนอเรื่องขอโปรดเกล้าฯ แต่งตั้ง ต่อไปได้

ปัญหาธรรมาภิบาลในสถาบันอุดมศึกษา กล่าวคือ สภาสถาบันอุดมศึกษามีปัญหาความขัดแย้งภายในจนไม่สามารถดำเนินการสรรหาผู้ดำรงตำแหน่งนายกสภาสถาบันอุดมศึกษา กรรมการสภาสถาบันอุดมศึกษาผู้ทรงคุณวุฒิ และอธิการบดีของสถาบันอุดมศึกษาได้ หรือได้ดำเนินการสรรหาผู้ดำรงตำแหน่งดังกล่าวเสร็จสิ้นแล้วแต่ไม่เสนอเรื่องโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งมายังกระพรวงการอุดมศึกษาวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม

แนวทางดำเนินการแก้ไข
ในส่วนของการดำเนินการแก้ไขปัญหา อว.ได้ตระหนักถึงปัญหาและผลกระทบที่อาจเกิดกับการบริหารกิจการของสถาบันอุดมศึกษา โดยเฉพาะอย่างยิ่งยิ่ง การจัดการเรียนการสอนแก่นักศึกษา ด้วยเหตุนี้ กระพรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม จึงได้กำหนดแนวทางการแก้ไขปัญหาดังกล่าว ดังนี้

การจัดทำแนวปฏิบัติตามหลักธรรมาภิบาลในสถาบันอุดมศึกษา

กล่าวคือ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม โดยความเห็นชอบของคณะกรรมการการอดมศึกษาได้กำหนดแนวปฏิบัติตามหลักธกรรมาภิบาลในสถาบันอดมศึกษาเพื่อให้การจัดการอุดมศึกษาบรรลุวัตถุประสงค์ ตามมาตรา 5 และเป็นไปตามหลักการตามมาตรา 9 แห่งพระราชบัญญัติการอุดมศึกษา พ.ศ. 2562 จำนวน 2 ฉบับ ได้แก่ แนวปฏิบัติตามหลักธรรมาภิบาลในสถาบันอุดมศึกษา ลงวันที่ 20 ธันวาคม 2564 และแนวปฏิบัติตามหลักธรรมาภิบาลในสถาบันสุดมศึกษา (ฉบับที่ 2) ลงวันที่ 10 พฤศจิกายน 2565 ซึ่งมีสาระสำคัญเป็นการกำหนดแนวทางในการเสริมสร้างธรรมาภิบาลในสถาบันอุดมศึกษา โครงสร้างธรรมาภิบาลในระดับสภาสถาบันอุดมศึกษาและระดับผู้บริหารในสถาบันอุดมศึกษา ได้แก่

การกำหนดสัดส่วนกรรมการสภาสถาบันอุดมศึกษาโดยให้มีบุคคลภายนอกไม่น้อยกว่าสองในสามของจำนวนกรรมการสภาสถาสถาบันอุดมศึกษาทั้งหมด

การกำหนดให้สภาสถาบันอุดมศึกษาแต่งตั้งคณะกรรมการสรรหาผู้สมควรดำรงตำแหน่งนายกสภาสถาบันอดมศึกษาและกรรมการสภาสถาบันอุดมศึกษา เพื่อดำเนินการสรรหานายกสภาสถาบันอุดมศึกษาและกรรมการสภาสถาบันอุดนศึกษาผู้พรงคุณวุฒิให้แล้วเสร็จก่อนครบวาระการดำรงตำรงตำแหน่ง

การกำหนดให้นายกสภาสถาบันอุดมศึกษา และกรรมการสภาสถาบันอุดมศึกษาผู้ทรงคุณวุฒิ ควรมีวาระการดำรงตำแหน่งคราวละไม่เกินสีปี และไม่ควรดำรงตำแหน่งรวมกันแล้ว เกินกว่าแปดปี

การกำหนดการดำรงตำแหน่งนายกสภาสถาบันอุดมศึกษา และกรรมการสภาสถาบันอุดมศึกษาทำนองเดียวกับคำสั่งหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ ที่ 35/2559 ได้แก่ ผู้ดำรงตำแหน่งนายกสภาสถาบันอุดมศึกษาจะดำรงตำแหน่งนายกสภาสถาบันอุดมศึกษาหรือกรรมการสการสภาสถาบันอุดมศึกษาในเวลาเดียวกันเกินสามแห่งไม่ได้ และผู้ดำรงตำแหน่งกรรมการสภารสภาสถาบันอุดมศึกษาจำนวนสี่แห่งแล้ว ไม่อาจได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งนายกสภาสถาบันอุดมศึกษาหรือกรรมการสภาสถาบันอุดมศึกษาในเวลาเดียวกันนั้นใด้อีก เป็นต้น

การกำหนดองค์ประกอบของคณะกรรมการสรรหาผู้สมควรดำรงตำแหน่งอธิการบดี

การกำหนดระยะเวลารักษาการอธิการบดีได้ไม่เกินหนึ่งร้อยแปดสิบวันและสามารถขยายได้หนึ่งครั้งไม่เกินเก้าสิบวัน

การกำหนดให้ผู้ที่ได้รับการสรรหาให้ดำรงตำแหน่งอธิการบดีเป็นผู้รักษาษาการในตำแหน่งอธิการบดี และจะต้องเป็นการรักษาการในตำแหน่งเพื่อรอการโปรดเกล้าฯ เท่านั้น

การจัดประชุมชี้แจงและทำความเข้าใจเกี่ยวกับธรรมาภิบาลในสถาบันอุดมศึกษา ได้แก่

โครงการประชุมสัมมนาแนวปฏิบัติตามหลักธรรมาภิบาลในสถาบันอุดมศึกษาและแนวปฏิบัติตามหลักความรับผิดชอบต่อสังคม หลักเสร็ภาพทางวิชาการ หลักความเป็นอิสระและหลักความเสมอภาค

ประชุมเชิงปฏิบัติการ เรื่อง แนวปฏิบัติตามหลักธรรมาภิบาลในสถาบันอุดมศึกษา ฉบับที่ 2 และแนวปฏิบัติตามหลักความรับผิดชอบต่อสังคม หลักเสร็ภาพทางวิชาการ หลักความเป็นอิสระ และหลักความเสมอภาค ฉบับที่ 2 (5 ภูมิภาค)

การจัดการฝึกอบรมหลักสูตรส่งเสริมคุณภาพกรรมการสภาสถาบันอุดมศึกษาและผู้บริหารระดับสูง (สบส.)

มีวัตถุประสงค์เพื่อเสริมสร้างสมรรถนะด้านการบริหารจัดการ สถาบันอุดมศึกษาตามหลักธรรมาภิบาลและระบบริหารจัดการที่ดีสำหรับผู้ดำรงตำแหน่งในคณะกรรมการสภาสถาบันอุดมศึกษา

สำหรับกรณีมีเรื่องร้องเรียนเกี่ยวกับกระบวนการสรรหา คุณสมบัติหรือลักษณะต้องห้ามของผู้ได้รับการสรรหาให้ดำรงตำแหน่งนายกสภาสภาสถาบันอุดมศึกษา กรรมการสภาสถาบันอุดมศึกษาผู้ทรงคุณวุฒิ และอธิการบดีของสถาบันอุดมศึกษา

สำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม จะส่งเรื่องดังกล่าวไปยังสภาสถาบันอุดมศึกษาเพื่อดำเนินการตรวจสอบเรื่องดังกล่าวให้เป็นที่ยุติตามแนวทางปฏิบัติในการเสนอเรื่องที่ต้องนำความกราบบังคมทูลขอพระราชหานพระมหากรุณาต่าง ๆ ตามหนังสือสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี ที่ นร 0508/ว 100 ลงวันที่ 23 กุมภาพันธ์ 2561 และยืนยันความเหมาะสมของบุคคลดังกล่าวมายังสำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม เพื่อจะได้ดำเนินการเสนอเรื่องไปยังสำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรีต่อไป

อ้างอิง - 1.โปรดเกล้าฯ ถอดถอน อธิการบดีมหาวิทยาลัย พ้นจากตำแหน่ง 2. กระทู้ถามของสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร กระทู้ถามแยกเฉพาะ เรื่อง การกราบบังคมทูลเพื่อโปรดเกล้าแต่งตั้งอธิการบดี ของสถาบันอุดมศึกษาของรัฐ