บทเรียนครั้งใหญ่ สารเคมีโรงงานระเบิด

เหตุการณ์ถังสารสไตรีน โมโนเมอร์ ของบริษัทหมิงตี้ เคมีคอล จำกัด ระเบิดในช่วงเช้ามืดของวันที่ 5 ก.ค.2564 ส่งผลกระทบต่อประชาชนในวงกว้าง ซึ่งผลกระทบทางกายภาพเป็นความเสียหายของอาคารและบ้านเรือนที่อยู่ใกล้กับโรงงาน โดยเฉพาะอาคารและบ้านเรือนที่อยู่ในรัศมี 500 เมตร ได้รับผลกระทบหนักที่สุด และเหตุการณ์เฉพาะหน้าจำเป็นต้องเร่งยุติเหตุการณ์ไฟไหม้ หลังจากนั้นจำเป็นที่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องของเข้ามาสำรวจความเสียหายของประชาชนเพื่อช่วยเหลือผู้ได้รับผลกระทบ

สำหรับสารสไตรีน โมโนเมอร์ เป็นวัตถุดิบการผลิตเม็ดพลาสติกชนิดพลาสติกพองตัวที่ใช้ในการผลิตโฟม ซึ่งสารดังกล่าวสามารถติดไฟและจะกลายเป็นสารอินทรีย์ระเหยง่ายเมื่อถูกเผาไหม้ รวมทั้งจะกลายเป็นก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์ที่เป็นอันตรายต่อระบบทางเดินหายใจ ซึ่งทำให้โรงงานที่มีวัตถุที่อาจเป็นอันตรายจะต้องมีแนวปฏิบัติที่รัดกุมที่สุด โดยจะต้องมีอุบัติเหตุเป็นศูนย์เพราะการเกิดเหตุเพียงนิดเดียวย่อมส่งผลกระทบต่อชุมชนอย่างรุนแรงได้

การระเบิดของถังสารเคมีครั้งใหญ่รอบนี้ลดความน่าเชื่อถือของการอยู่ร่วมกันระหว่างโรงงานและชุมชน ซึ่งที่ผ่านมาโรงงานจะถูกกล่าวหาเป็นผู้ร้ายในการสร้างผลกระทบให้กับชุมชนทั้งมลพิษทางเสียง กลิ่นและการปล่อยน้ำเสีย และเหตุการณ์สารเคมีระเบิดมักเกิดกับโรงงานเคมีที่อยู่ในนิคมอุตสาหกรรม โดยเฉพาะโรงงานในมาบตาพุดคอมเพล็กซ์ แต่โรงงานกลุ่มนี้มีมาตรการควบคุมตามมาตรฐานและอยู่ในนิคมอุตสาหกรรมที่ควบคุมได้ง่ายและมีระบบมอนิเตอร์เหตุการณ์อย่างใกล้ชิด

การอยู่ร่วมกันระหว่างโรงงานและชุมชนเป็นประเด็นที่ภาครัฐพยายามดำเนินการมาตลอด เพื่อสร้างภาพลักษณ์ที่ดีต่อภาคอุตสาหกรรมให้ได้รับการยอมรับมากขึ้น โดยเฉพาะโรงงานที่อยู่ในชุมชนที่มักถูกร้องเรียกอยู่เสมอ และมักมีการกล่าวอ้างว่าโรงงานตั้งขึ้นมาก่อนที่จะมีชุมชน แต่ประเด็นนี้ไม่สามารถยกขึ้นมาเป็นเหตุที่โรงงานจะอยู่ในชุมชนได้ เพราะเหตุผลสำคัญที่สุดที่โรงงานจะอยู่ชุมชนได้ คือ โรงงานที่มีไม่มีผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมเลย

เทคโนโลยีในปัจจุบันสามารถบริหารจัดการให้โรงงานมีความปลอดภัยต่อชุมชนได้ แต่การดำเนินการจะต้องมีการลงทุนเพื่อปรับปรุงเทคโนโลยีควบคุมการผลิตอยู่เสมอ รวมทั้งการดำเนินการทุกอย่างจะต้องให้อยู่ในสายตาของชุมชน โดยชุมชนสามารถเข้ามามอนิเตอร์โรงงานได้เพื่อให้เกิดความมั่นใจว่าชุมชนจะอยู่อย่างปลอดภัย เหตุการณ์ระเบิดที่เกิดขึ้นในครั้งนี้จะต้องมาไล่ดูว่าจุดอ่อนเกิดจากระบบในโรงงานหรือการกำกับดูแลของภาครัฐ เพื่อให้ปัญหาลักษณะนี้เกิดขึ้นน้อยที่สุด