ชาวนาฟื้นประเพณีลงแขก'ฟาดข้าว'

ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ชาวนาที่ตำบลม่วงเจ็ดต้น อำเภอบ้านโคก จังหวัดอุตรดิตถ์ ในฤดูกาลเก็บเกี่ยวข้าวนาปี ปีนี้ได้หันมาฟื้นประเพณีและภูมิปัญญาชาวบ้านแบบดั่งเดิมของชาวนาไทย เนื่องจากต้นทุนในการทำนาสูงขึ้น ทั้งค่าปุ๋ย ค่าแรงงาน โดยเฉพาะค่าจ้างรถเกี่ยวและรถดูดข้าว ซึ่งต้องจ่ายเงินสด ดังนั้นจึงพร้อมใจ ลงแขกฟาดข้าวหรือตีข้าว

บรรยากาศตามท้องทุ่งนาที่ตำบลม่วงเจ็ดต้น คึกคึกชาวนารวมกลุ่มช่วยเหลือกัน และ พูดคุยกันอย่างสนุกสนาน เหนื่อยก็พากันพักตามร่มไม้หรือห้างนา ตอนเที่ยงต่างล้อมวงทานข้าวที่หอ มาจากบ้าน กับข้าวหลากหลาย 10 ครอบครัว มีกับข้าวมากกว่า 10 อย่าง เจ้าของแปลงนาจัดเตรียมทำอาหารมาเสริม ในฐานะเป็นเจ้าภาพ

นายวิษณุ แอ่งป้อง อายุ 63 ปี เจ้าของแปลงนา กล่าวว่า ประเพณีฟาดข้าว เป็นการลงแขกตีข้าวเพื่อให้ได้ข้าวเปลือก ปัจจุบันชาวนารุ่นใหม่ลืมไปหมดแล้ว หันมาใช้เทคโนโลยีใหม่ๆแทน และทุกอย่างต้องใช้เงิน จึงเป็นปัญหาทำให้ต้นทุนสูง จึงชวนเพื่อนบ้านมาลงแขก ช่วยเหลือกันและกัน เริ่มลงแขกเกี่ยวข้าว จากนั้นนำข้าวที่เกี่ยวมัด ตากแดดประมาณ 5 วัน จึงลงแขกฟาดข้าว หรือตีข้าว

"เจ้าของแปลงนาจัดเตรียมสถานที่บริเวณแปลงนา ตัดตอซังข้าวออก ปรับพื้นดินให้เรียบเพื่อปูผ้าเต็นท์ ขนาดตามแต่จำนวนมากน้อยของข้าวที่จะฟาด และนำไม้แผ่นวางทับไว้ตรงกลางผ้าเต็นท์ อุปกรณ์ใช้ “ไม้หนีบข้าว” ซึ่งทำจากไม้ไผ่ยาว 1 เมตร 2 ท่อน เจาะรูตรงปลายร้อยเชือกยาว 50 เซนติเมตร นำข้าวที่ลงแขกเกี่ยวมาหนีบให้แน่น จากนั้นใช้แรงจากแขนทั้ง 2 ข้าง ฟาดรวงข้าวกระทบกับแผ่นไม้ เมล็ดข้าวจะหลุดและได้ข้าวเปลือก ขณะฟาดข้าวจะมีคนคอยกวาดและเก็บเศษฟางออก เศษหญ้าออก"นายวิษณุ กล่าว

นายวิษณุ กล่าว่า การฟาดข้าว จะทำให้ได้ข้าวเปลือกทุกเมล็ดที่สมบูรณ์ ส่วนข้าวลีบแม้จะใช้แรงฟาดขนาดไหนจะไม่หลุด สามารถนำไปขายได้เลย เพราะข้าวเปลือกแห้งแล้ว ความชื้นต่ำ ไม่มี สิ่งเจือปน พ่อค้ารับซื้อในราคาสูง ส่วนฟางข้าวนำไปคลุมดินปลูกพืชอื่นได้ที่สำคัญคือไม่ต้องจ้างรถเกี่ยวและรถดูดข้าว ที่คิดค่าดูดกระสอบปุ๋ยละ 20 บาท ได้ข้าว 100 กระสอบ ต้องจ่ายเงินสด 2,000 เป็นต้น

สำหรับการลงแขกฟาดข้าวทำให้ชุมชนรัก สามัคคีกัน ช่วยเหลือมีน้ำใจ ประหยัดต้นทุน แถมได้ ออกกำลังกาย ยิ่งงานใกล้เสร็จจะเปิดเพลงร้องรำอย่างสนุกสนาน เจ้าของแปลงนาจัดเตรียมกับข้าวเลี้ยงเพื่อนบ้าน และจะหมุนเวียนช่วยกัน จนครบทุกแปลง ทำให้นึกถึงสมัยยังหนุ่มๆ เวลาสาวบ้านไหนฟาดข้าว ตนจะไปเอาแรง เพราะอยากให้สาวมาช่วยฟาดข้าวของตัวเองบ้าง จนทำให้ได้สาวที่สวยที่สุดในหมู่บ้าน มาเป็นภรรยาจนถึงปัจจุบัน