การแสดงในเมืองไทยของ “โจชัว เบลล์” ด้วย ไวโอลิน “สตราด”
เมืองไทยไม่เคยขาดแคลนงานแสดงดนตรีคลาสสิกดี ๆ เตรียมพบ Music Gathering การบรรเลงดนตรีคลาสสิกโดยหนุ่มสาวคลื่นลูกใหม่ และการเดี่ยวไวโอลินของ "โจชัว เบลล์" เจ้าของผลงานเพลงประกอบภาพยนตร์ "เดอะ เรด ไวโอลิน"
ระหว่างการเดินทางจากลำปางกลับกรุงเทพ พร้อมเพื่อนร่วมงาน อาจารย์สาวสอนภาษาญี่ปุ่น เมื่อทราบว่าผู้เขียนสนใจ ติดตามกิจกรรมดนตรีคลาสสิกและศิลปะการแสดงต่างๆ เธอถามผู้เขียนขึ้นมาระหว่างการสนทนาว่า
“ในกรุงเทพ มีการแสดงดนตรีดนตรีคลาสสิก และศิลปะการแสดงต่างๆ มากน้อยเพียงใด” อาจเพราะเธอไม่ได้อยู่แวดวง หรือสนใจกิจกรรมด้านนี้เป็นพิเศษ สมัยเรียนอยู่ในประเทศญี่ปุ่น ได้รับบัตรเข้าชมการแสดงในฐานะนักศึกษาบ้างเป็นครั้งคราว ทั้งการแสดงดนตรีคลาสสิก และศิลปะการแสดงของญี่ปุ่น
ซึ่งเธอสังเกตว่าคนญี่ปุ่นส่วนใหญ่ ได้รับการปลูกฝังมาเป็นอย่างดี และค่อนข้างคุ้นเคยกับการไปชมและฟังคอนเสิร์ตดนตรีคลาสสิก
ผู้เขียนตอบไปว่า บ้านเรา โดยเฉพาะในกรุงเทพ มีการแสดงดนตรีคลาสสิกและศิลปะการแสดงต่างๆ แม้ไม่สม่ำเสมอ แต่ก็มีคอนเสิร์ตดีๆ วงดนตรีและนักดนตรีฝีมือเยี่ยม แสดงบ่อยครั้ง แทบไม่ขาดสายเช่นเดียวกัน แต่อาจไม่ “คึกคัก” เท่าที่เธอมีประสบการณ์ในต่างแดน
ผู้เขียนบอกว่า อย่างเช่นปลายเดือนนี้ วันจันทร์ที่ 27 สิงหาคม จะมีคอนเสิร์ตรายการ Music Gathering ครั้งที่ 3 บรรเลงดนตรีคลาสสิก โดยนักดนตรีคลาสสิก เยาวชนหนุ่มสาว คลื่นลูกใหม่ ส่วนใหญ่กำลังศึกษาด้านดนตรีอยู่ในต่างประเทศ
ต้นเดือนหน้า วันอังคารที่ 4 กันยายน คอนเสิร์ต Royal Bangkok Symphony Orchestra with Joshua Bell เป็นการเดี่ยวไวโอลิน ของ โจชัว เบลล์ นักไวโอลินชาวอเมริกัน ชื่อเสียงและฝีไม้ลายมืออยู่ในระดับแนวหน้า คอเพลงคลาสสิกรู้จักเป็นอย่างดี
กลางเดือนกันยายน เริ่มตั้งแต่วันพุธที่ 12 ถึง วันพฤหัสบดีที่ 18 ตุลาคม การแสดงยิ่งใหญ่มากมายจาก มหกรรมดนตรีและศิลปะการแสดงนานาชาติ ครั้งที่ 20 (Bangkok’s 20th International Festival of Dance & Music) ที่หลายคนรอคอย
ต้นเดือนเดือนพฤศจิกายน วันศุกร์ที่ 9 การแสดงของวง เบอร์ลิน ฟิลฮาร์โมนิค ออร์เคสตรา วงออร์เคสตราฝีมือแถวหน้าสุดของวงการดนตรีคลาสสิก อำนวยเพลงโดย กุสตาโว ดูเดอะเมลแสดงที่ หอประชุมมหิดลสิทธาคาร มหาวิทยาลัยมหิดล ศาลายา
คอนเสิร์ต Music Gathering ครั้งที่ 3 จะแสดงวันจันทร์ที่ 27 สิงหาคม เวลา 18.30 ณ สยามรัชดา ออดิทอเรียม ชั้นใต้ดิน ศูนย์การค้าฟอร์จูน ทาวน์ ถนนรัชดาภิเษก ผู้จัดระบุวัตถุประสงค์ว่า
“เพื่อเปิดพื้นที่ดนตรีคลาสสิกให้กับนักเรียนดนตรีชั้นแนวหน้า ในสายดนตรีคลาสสิกทุกเครื่องมือที่กำลังศึกษาอยู่ทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศ ได้มาพบปะแลกเปลี่ยนประสบการณ์ทางดนตรี ได้ทำความรู้จักกัน เพื่อให้วงการดนตรีคลาสสิกในสังคมไทยได้มีผู้สืบสายธารต่อไป”
เป็น “เฮาส์ คอนเสิร์ต” เล็กๆ แต่มากด้วยคุณภาพ ด้วยพลังการบรรเลงเดี่ยวของนักดนตรี หนุ่มสาวไทย เปี่ยมด้วยความกระตือรือล้นทางดนตรี มีโอกาสศึกษาดนตรีทั้งในไทยและต่างประเทศ อาทิ นักเปียโน, นักไวโอลิน, นักเชลโล และนักเป่าแซกโซโฟน
เป็นการแสดงดนตรีคลาสสิก ที่ผู้เขียนตั้งตารอคอยอีกรายการหนึ่ง เพราะเป็นโอกาสดีที่จะได้รู้จักกับนักดนตรีคลาสสิกไทยรุ่นใหม่ ประกอบด้วยการแสดง 20 รายการ ผู้เขียนพอบอกเล่าความโดดเด่น ความน่าสนใจของนักดนตรีได้ เฉพาะที่เคยมีโอกาสชมและฟังการแสดงของนักดนตรีบางคนมาก่อนแล้ว อาทิ
จิรเจต เจษฎาเชษฐ์ นักไวโอลินหนุ่ม เรียนไวโอลินในบ้านเรา กับครูสอนไวโอลินชื่อดังมากมาย ทั้ง สิทธิชัย เพ็งเจริญ, ศิริพงษ์ ทิพธัญ และ ทัศนา นาควัชระ ได้ทุนเรียนดนตรีต่อที่วิทยาลัยดนตรีย่งเสี่ยวโถ มหาวิทยาลัยแห่งชาติสิงคโปร์ ปัจจุบันเรียนดนตรีอยู่ที่ รอยัล อะคาเดมี ออฟ มิวสิค ประเทศอังกฤษ
จิรเจต หรือ “โตโต้” เป็นนักไวโอลินหนุ่ม รุ่นใหม่ โดดเด่นมากๆ อีกคนหนึ่ง กลับมาเยี่ยมบ้านช่วงปิดเทอม โตโต้ แสดงคอนเสิร์ต เดี่ยวไวโอลิน ไปแล้ว เมื่อวันพุธ 8 สิงหาคม ที่ผ่านมา ที่สถาบันเกอเธ่ เป็นคอนเสิร์ตการกุศล สมทบทุนจัดซื้อครุภัณฑ์ทางการแพทย์ อาคารนวมินทรบพิตร 84 พรรษา โรงพยาบาลศิริราช
คอนเสิร์ตวันจันทร์ที่ 27 นี้ จิรเจต จะเดี่ยวไวโอลิน โดยไม่มีเปียโนคลอ บทเพลงที่ส่วนหนึ่งเน้นความสามารถด้านเทคนิคการบรรเลงเป็นพิเศษ ได้แก่บทเพลง Caprice หมายเลข 9 และ หมายเลข 13 ผลงานเพลงของปากานินี
ส่วนนักเชลโลสาว คุ้นหน้าคุ้นตาผู้เขียน สุภาณี สนชัยวานิช กำลังเรียนดนตรีอยู่ที่ รอยัล คอลเลจ ออฟ มิวสิค ประเทศอังกฤษ เธอจะเดี่ยวบทเพลง เชลโล คอนแชร์โต (เฉพาะท่อน 1) คลอด้วยเสียงเปียโน บรรเลงโดย กันต์ ล้อมสมบูรณ์
ซึ่งถ้าจะทำความรู้จักกับนักดนตรีคลาสสิกไฟแรง ชาวไทย อีกมากมายหลายคน ผู้สนใจคงต้องไปชมและฟังการแสดงจริงครับ
---------------------------------
คอนเสิร์ต Royal Bangkok Symphony Orchestra with Joshua Bell เป็นคอนเสิร์ตสำคัญอีกรายการ จะแสดงในวันอังคารที่ 4 กันยายน เวลา 20.00 น. ณ หอประชุมใหญ่ ศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย
แม่เหล็กดึงดูดผู้สนใจดนตรี น่าจะเป็น โจชัว เบลล์ นักไวโอลินรูปร่างเล็ก ที่สื่อผลิตซ้ำทางดนตรีแผ่นซีดี ทั้งสังกัดเด็คก้า และโซนี่ ทำให้คอเพลงคลาสสิกบ้านเราประจักษ์ในฝีไม้ลายมือการเล่นไวโอลินของเขาได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะการเดี่ยวไวโอลินของเบลล์ ประกอบภาพยนตร์เรื่อง “เดอะ เรด ไวโอลิน”
เสียงไวโอลินจากการบรรเลงของเบลล์ มีเอกลัษณ์ประจำตัว ถ้าฟังบ่อยๆ จะจดจำได้ง่ายกว่านักไวโอลินคนอื่นๆ อาทิ เสียงหวาน, เสียงสะอาด (ภาษาที่นักดนตรีใช้กัน), โทนเสียงไวโอลินที่หลากหลาย ผ่านเทคนิคการใช้ความเร็วในการลากคันชักไวโอลินที่แตกต่างกัน และการสั่นนิ้วมือซ้าย (vibrato) ในโน้ตเพลงแต่ละตัวที่ใช้ความเร็ว-ช้าในการสั่นนิ้วไม่เหมือนกัน และเสียงไวโอลินที่เบลล์บรรเลงออกมา ฟังเหมือนเสียงพูด ผ่านท่วงทำนองภาษาดนตรี
ครูสอนไวโอลินคนสำคัญของเบลล์ คือ โยเชฟ จินโกลด์ (Josef Gingold) นักไวโอลินเชื้อสายยิว เป็นครูสอนไวโอลินที่มีอิทธิพลด้านนี้มากในประเทศสหรัฐอเมริกา สร้างนักไวโอลินฝีมือเยี่ยม ชื่อเสียงโด่งดังมากมาย
เบลล์ เป็นนักไวโอลิน ตั้งแต่เริ่มมีผลงานการแสดงดนตรีและสื่อผลิตซ้ำทางดนตรี ใช้ไวโอลินเก่าแก่ ราคาแพง ยี่ห้อ “สตราดิวาเรียส” หรือ ที่เรียกย่อว่า “สตราด” มาโดยตลอด เริ่มเมื่ออายุ 19 ปี ใช้ไวโอลินสตราด รูปร่างลักษณะกีตาร์ ต่างไปจากหน้าตาปกติของไวโอลินทั่วไป สร้างเมื่อปี ค.ศ. 1726
ไวโอลินสตราด รูปร่างประหลาดตัวนี้ หรือที่บางคนเรียกว่า ไวโอลินรูปร่าง “ชวนขบขัน”กลายเป็นสิ่งที่ทำให้คนจดจำ โจชัว เบลล์ ได้เป็นอย่างดีในช่วงชีวิตต้นๆ ของเส้นทางดนตรีของเขา
ต่อมา เบลล์ เปลี่ยนไปใช้ไวโอลินสตราด ชื่อนิคเนมว่า “Tom Taylor” สร้างเมื่อปี ค.ศ. 1732 ซึ่งเคยผ่านมือนักไวโอลินชื่อดังในอดีตมาแล้ว อาทิ ปากานินี และ โจอาคิม
สำหรับตัวไวโอลินที่เบลล์ จะใช้เดี่ยวบทเพลง ไวโอลิน คอนแชร์โต หมายเลข 1 ในบันไดเสียงจี เมเจอร์ โอปุส 26 ของ มาค บรู๊ค และบทเพลง Zigeunerweisen หรือ ยิปซี แอร์ส ผลงานเพลงของซาราซาเต้ ผู้ฟังบ้านเราคุ้นหูกับทำนองเพลงเป็นอย่างดี เพราะมีการนำทำนองเพลงบางส่วนมาใส่เนื้อร้องเพลงไทยเพลงหนึ่ง
เบลล์จะใช้ไวโอลินสตราด ตัวล่าสุดของเขา นิคเนม “Huberman” สร้างปี ค.ศ. 1713 สำหรับการแสดงในบ้านเรา
คอนเสิร์ตนี้ นอกจากจะได้ฟังการเดี่ยวไวโอลินของเบลล์ นักไวโอลินฝีมือ “ไร้เทียมทาน” อีกคนแล้ว ยังจะได้ฟังเสียงไวโอลิน เก่าแก่ ชื่อดัง ราคาแพง มีไม่กี่ตัวในโลก ให้เสียงไวโอลินที่ชวนฟังยิ่ง นานๆ ครั้ง คอเพลงคลาสสิกและผู้สนใจดนตรีจะมีโอกาสดีแบบนี้
โจชัว เบลล์ ให้สัมภาษณ์ถึงการแสดงในเมืองไทย ที่จะมีขึ้นเดือนหน้านี้ว่า
“บทเพลงไวโอลิน คอนแชร์โต หมายเลข 1 ของบรู๊ค ยังเป็นหนึ่งในบทเพลงโปรดของผม (เป็นบทเพลงที่เขาใช้บรรเลงเดี่ยว อัลบั้มแผ่นซีดีเปิดตัวชุดแรก ร่วมกับวง อะคาเดมี ออฟ เซนต์ มาร์ติน-อิน-เดอะ-ฟิลด์ส อำนวยเพลงโดยเซอร์ เนวิลล์ มาร์ริเนอร์ – ผู้เขียน) ถ้าผู้ฟังในประเทศไทย ยังไม่รู้จักเพลงนี้ ผมคิดว่าประสบการณ์ในการฟังการบรรเลงครั้งนี้จะวิเศษมากครับ”
“สำหรับบทเพลงของซาราซาเต้ (ยิปซี แอร์ส) จะต่างไปจากเพลงแรก ไม่ใช่ว่าเพลงของบรู๊คจะเป็นเพลงที่เล่นง่ายๆ นะครับ”
“แต่สำหรับเพลง ยิปซี แอร์ส เป็นหนึ่งในบทเพลงเดี่ยวไวโอลิน ที่ใช้เทคนิคการเล่นไวโอลินที่ยากที่สุด อีกเพลงหนึ่ง”
