‘MONICA’ เกมกระตุ้นสมองผู้สูงวัย ฝึกความจำ ชะลอสมองเสื่อม

ในภาวะที่สิ่งต่างๆ รอบตัวหยุดชะงักจากผลกระทบการระบาดของโรคโควิด-19 นอกจากหลายคนต้องเปลี่ยนวิถีชีวิตเป็นทำงานจากบ้าน (Work From Home) แล้ว กิจวัตรประจำวันทั้งการออกกำลังกาย งานอดิเรกของคนอีกหลายช่วงวัยยังคงสาละวนอยู่ไม่พ้นรั้วบ้านนัก คิดจะออกไปสวนสาธารณะใกล้บ้านก็ทำได้ยาก เพราะหลายสวนในกรุงเทพฯ และต่างจังหวัด ก็ออกมาตรการปิดสวนเพื่อลดการทำกิจกรรมออกกำลังกายร่วมกับคนหมู่มาก

สิ่งแวดล้อมรอบตัวที่เปลี่ยนไป ส่งผลให้สภาพทางสังคมของหลายคนเปลี่ยนแปลงด้วย ยิ่งกินระยะเวลานานนับเดือน อาจเกิดความเครียดสะสมโดยไม่รู้ตัว ซึ่งจิตแพทย์ต่างมีคำแนะนำการปฏิบัติตัว ที่เน้นให้พยายามรักษากิจวัตรและตารางประจำให้เหมือนเดิมให้มากที่สุด หรืออาจลองทำกิจกรรมใหม่ๆ ในสภาพแวดล้อมใหม่ เช่น ฝึกร้องเพลง หรือฝึกกิจกรรมต่างๆ ผ่านแอปพลิเคชัน เป็นต้น

ในยุคที่ทุกคนสามารถท่องโลกอินเทอร์เน็ตได้เพียงปลายนิ้ว หนึ่งในวิธีที่จะช่วยผ่อนคลายความตึงเครียด สร้างรอยยิ้มและเสียงหัวเราะขึ้นในบ้านได้ อาจเป็นแค่วิธีง่ายๆ เพียงโหลดเกมดีๆ สักเกม ที่ทำให้ผู้คนทุกช่วงวัยในบ้านได้ฝึกสมองร่วมกัน โดยเฉพาะใน โอกาสวันผู้สูงอายุแห่งชาติ 13 เมษายนของทุกปี เวียนมาครบรอบอีกครั้ง

ดร.ศราวุธ เลิศพลังสันติ และ ดร.สิทธา สุขกสิ ทีมวิจัยห้องปฏิบัติการการออกแบบและแก้ปัญหาอุตสาหกรรม ศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ (เอ็มเทค) สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ได้คิดค้นและออกแบบแอปพลิเคชันเกมฝึกสมอง หรือ MONICA (โมนิก้า) เพื่อเป็นอีกทางเลือกช่วยให้สมองถูกใช้งานผ่านรูปภาพ ไอคอนต่างๆ อยู่บนสีสันที่เหมาะสมกับผู้สูงอายุได้ฝึกฝนด้านความจำอย่างต่อเนื่องเพื่อเป็นการชะลอภาวะสมองเสื่อม

ดร.ศราวุธ เปิดเผยว่า ปัจจุบันโรคสมองเสื่อมเป็นโรคที่ยังไม่มียารักษาให้หายได้ ดังนั้นทางที่ดีที่สุดคือการป้องกันไม่ให้เกิดโรค หรือหากเกิดโรคแล้วผู้ดูแลต้องดูแลอย่างเข้าใจและมีความยืดหยุ่น ซึ่ง ทีมวิจัย เอ็มเทค สวทช. ได้ร่วมออกแบบและพัฒนาผลิตภัณฑ์ สําหรับผู้สูงอายุและผู้ป่วยสมองเสื่อมโดยใช้กระบวนการการออกแบบ design thinking และ Human-centric design เน้นที่ความเข้าใจบริบทและความต้องการของผู้ใช้ในระหว่างการออกแบบและพัฒนาผลิตภัณฑ์ โดยได้คําแนะนําจากผู้เชี่ยวชาญ โรงพยาบาลรามาธิบดี และศูนย์ผู้สูงวัย สุขกายสุขใจ สถาบันประสาทวิทยา

ซึ่งเป็นสถานดูแลผู้สูงอายุโรคสมองเสื่อม ประเภท Daycare มีรูปแบบวิธีการดูแลผู้สูงอายุด้วยการทํากิจกรรมบําบัด จนเกิดเป็นนวัตกรรม เกมฝึกสมอง ชื่อ MONICA  สําหรับช่วยกระตุ้นและฝึกสมองผู้สูงอายุ ฝึกสมาธิความจํา การเรียนรู้ การมองเห็นและตอบสนอง การวางแผน การตัดสินใจ และยังช่วยเพิ่มความภูมิใจให้ผู้สูงอายุมั่นใจในความสามารถของตนเองด้วยการเอาชนะระดับความยากที่เพิ่มขึ้นของเกม

ดร.สิทธา กล่าวเสริมว่า ผู้สูงอายุและผู้ป่วยสมองเสื่อมควรได้รับการกระตุ้นและฝึกสมอง เพื่อพยายามรักษาระดับความสามารถของสมองในด้านต่างๆ รวมถึงสมาธิ ความจำ การเรียนรู้ การรับรู้และการตอบสนอง อย่างไรก็ตามแม้ในตลาดจะมีผลิตภัณฑ์เกมฝึกสมองอยู่เป็นจำนวนมาก แต่มักอยู่ในรูปแบบโปรแกรมคอมพิวเตอร์ โทรศัพท์มือถือ หรือแทปเลต ซึ่งใช้งานยากสำหรับผู้สูงอายุและผู้ป่วยสมองเสื่อม

แต่สำหรับ MONICA เป็นเกมกระตุ้นสมองสำหรับผู้สูงอายุ ประกอบด้วยซอฟต์แวร์เกม และอุปกรณ์และฮาร์ดแวร์ที่ได้รับการออกแบบให้ใช้ควบคุมแบบไร้สาย ซึ่งมีส่วนประกอบคือ ปุ่มกด แท่นรองปุ่ม เบาะวางตัก และหูหิ้ว โดยที่อุปกรณ์ได้รับการออกแบบให้ผู้สูงอายุสามารถใช้งานได้ง่าย ปุ่มมีขนาดใหญ่ จับถนัดมือและกดง่าย ตัวเบาะเว้ารับกับลำตัวผู้สูงอายุ ทำให้สามารถวางอุปกรณ์บนตักได้อย่างมั่นคง ลดโอกาสเกิดการเมื่อยล้า เป็นเกมฝึกสมองเพื่อพัฒนาสมาธิและความจำ ช่วยส่งเสริมความสัมพันธ์ระหว่างผู้สูงอายุในฐานะผู้ใช้ ผู้ดูแลและครอบครัว สามารถใช้ได้ทั้งที่บ้าน สถานดูแลผู้สูงอายุและโรงพยาบาล

“เกมจะเน้นการใช้ภาพ หรือไอคอนง่ายๆ เพื่อให้ง่ายต่อการจดจำ ตัวอย่างเกม เช่น การให้เปรียบเทียบภาพปัจจุบันกับภาพก่อนหน้าว่าเหมือนหรือต่างกัน หากเหมือนกันให้กดปุ่มเครื่องหมายถูกสีเขียว หากต่างกันให้กดปุ่มเครื่องหมายผิดสีแดง ซึ่งปุ่มกดออกแบบให้มองเห็นง่าย ไม่ว่าจะเป็นเรื่องสีที่เหมาะสม ขนาดและชนิดของตัวอักษรบนจอ และภาพไอคอนต่างๆ ให้ใช้งานได้ง่ายที่สุดแม้จะเป็นผู้สูงอายุที่ไม่มีประสบการณ์เล่นเกมมาก่อนก็ตาม โดยเมื่อผู้สูงอายุเล่นเกมผ่าน จะมีความรู้สึกภาคภูมิในตัวเอง รู้สึกมั่นใจในการทำหรือตัดสินใจอะไรได้ดีขึ้น”

นายธนพล จตุรงค์ธวัชชัย เจ้าหน้าที่พัฒนาธุกิจ (Business Development) บริษัท บริษัท ดิจิตอล ปิกนิก จำกัด (Digital Picnic Co., Ltd.)  ในฐานะตัวแทนผู้ประกอบการที่ได้รับถ่ายทอดสิทธินวัตกรรมปุ่มกดในแอปพลิเคชันเกม MONICA จาก ทีมวิจัย เอ็มเทค สวทช. และได้พัฒนาเขียนโปรแกรมเกมให้เหมาะสมกับการฝึกสมองผู้สูงอายุตามคำแนะนำของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ กล่าวว่า เทคโนโลยีนี้เหมาะสมกับสถานการณ์   ที่ประเทศไทยเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ แม้ในตลาดมีความต้องการอุปกรณ์ต่างๆ ที่จะมาตอบโจทย์ผู้สูงอายุ ผู้ดูแล และสถานดูแลผู้สูงอายุอยู่บ้างแล้วก็ตาม แต่ถือว่ายังมีน้อยมากและไม่ตอบสนองต่อสิ่งที่ลูกค้าต้องการ

“แอปพลิเคชันเกม MONICA ตอบโจทย์ในการเล่นเกม ฝึกสมอง ฝึกการใช้ความคิด รวมทั้งฝึกการใช้กล้ามเนื้อของผู้สูงอายุได้ดี เนื่องจากแอปพลิเคชันนี้ สามารถเล่นได้ 2 รูปแบบ คือ 1. เล่นผ่านแอปพลิเคชันเกมบนสมาร์ทโฟน และแทปเลต 2. เชื่อมต่อกับอุปกรณ์ฮาร์ดแวร์ซึ่งเป็นอุปกรณ์ปุ่มกดแยกชิ้น ที่เหมาะสมกับผู้สูงอายุที่ต้องการฝึกการใช้กล้ามเนื้อ เมื่อเห็นภาพจากเกมแล้วสมองสั่งการให้มือเลือกกดปุ่มกดในคำตอบที่ผู้สูงอายุแต่ละคนต้องการ”

ธนพล บอกด้วยว่า นอกจากนั้นแล้วแอปพลิเคชันเกม MONICA ยังพัฒนาให้สามารถใช้ได้หลาย แอคเคานต์ผ่านไอดีโดยผู้เล่นแต่ละราย ซึ่งผู้เขียนโปรแกรมได้พัฒนาฟังก์ชันให้เก็บคะแนนของผู้เล่นแต่ละคนเอาไว้ในระบบเพื่อให้ง่ายต่อการติดตามผลด้วย โดยเฉพาะการนำไปประยุกต์ใช้กับสถานดูแลผู้สูงอายุ ซึ่งมีผู้สูงอายุหลายคน การนำเกม MONICA มาเล่นฝึกสมอง ทำให้แพทย์สามารถเรียกดูข้อมูลพัฒนาการทางสมองของผู้สูงอายุได้แบบรายวัน รายสัปดาห์และรายเดือน พร้อมทั้งนำข้อมูลผลคะแนนการเล่นแต่ละครั้งไปเป็นส่วนหนึ่งของการประเมินศักยภาพการฝึกสมอง การคิดและการตัดสินใจของผู้สูงอายุ เพื่อออกแบบโปรแกรมการดูแลผู้สูงอายุรายบุคคลได้อย่างเหมาะสม  

ทั้งนี้ประชาชนสามารถดาวน์โหลดแอปพลิเคชันเกม MONICA  ได้ฟรีที่ App store ในระบบปฏิบัติการ IOS หรือดาวน์โหลดได้ที่ลิงก์ https://apps.apple.com/th/app/monica/id1260878586และ Play store ในระบบปฏิบัติการ Android ค้นหาคำว่า Monica - concentration trainer 

หรือดาวน์โหลดได้ที่ลิงก์ https://play.google.com/store/apps/details?id=th.co.digitalpicnic.monica สำหรับใครที่อยากเพิ่มการใช้อุปกรณ์ปุ่มกดสำหรับเกม MONICA เพื่อให้ผู้สูงอายุได้ใช้ฝึกกล้ามเนื้อกับการเล่นเกมอดใจรอการผลิตในอีก 2 เดือนข้างหน้าพร้อมวางขายผ่านช่องทาง https://digitalpicnic.co.th/monica/