'แมลง'อาหารทางเลือกในอนาคต

มีการคาดการณ์ว่า 30 ปีข้างหน้า โลกจะประสบวิกฤตการณ์ขาดแคลนอาหาร เนื่องจากจำนวนประชากรเพิ่มขึ้น และพื้นที่ทางการเกษตรที่ใช้ผลิตอาหารลดลง ดังนั้นจึงมีการพัฒนาอาหารรูปแบบต่างๆ ขึ้นมาในอนาคต และแมลง เป็นอาหารทางเลือกรูปแบบหนึ่ง เนื่องจากมีโปรตีนสูง

• ขยะสร้างความคิด

“การเลี้ยงแมลงเป็นอาหาร เรามีจุดเริ่มต้นมาจากการจัดการขยะอินทรีย์ 4 แบบ คือ Bio Trash ถังระบบปิดไม่ใช้อากาศ ปิดฝา 2 เดือนกลายเป็นปุ๋ย, Roller Trash ถังหมักเติมอากาศแบบกลับกรอง หมุนไป 45 วันได้ปุ๋ย 160 กิโลกรัม,Electric Trash ย่อยเศษอาหาร 24 ชั่วโมงคืนเดียวเป็นปุ๋ย และแบบที่ 4 Worm Cone ถังปลูกผัก เริ่มจะมีสัตว์เลี้ยงมาเกี่ยวข้อง ตรงกลางใส่ขยะ ปลูกพืชได้ มีไส้เดือนอยู่รอบถัง ช่วยย่อยสลายขยะและให้ปุ๋ยกับต้นไม้” ชารีย์ บุญญวินิจ เจ้าของฟาร์มลุงรีย์ Uncleree Farm พูดถึงที่มา ก่อนจะมาเลี้ยงแมลงเพื่อทำเป็นอาหารอย่างจริงจัง

ชารีย์ บุญญวินิจ

“แมลงต่างๆ ที่เราพบในกองเศษอาหาร พวกแมงหวี่ แมลงสาบ เราหนีมันไปไม่พ้น บ้านเราเป็นประเทศเขตร้อน มีทางเดียวคือ ต้องอยู่ร่วมกับมัน เราจึงร่วมกับ ExoFood Thailand เอากากกาแฟมาเป็นวัสดุสร้างบ้านให้แมลง แล้วก็คัดเลือกสายพันธุ์แมลงที่สะอาด ชอบกินเกสรดอกไม้ ไม่ตอมขยะ มีโภชนาการที่ดีมาเลี้ยง กลายมาเป็น Black Soldier Farm”

• อาหารสัตว์พิเศษ

เนื่องจากอาหารโปรตีนแมลง ที่ใช้เลี้ยง สัตว์พิเศษ (Exotic pets) กิ้งก่า อิกัวน่า, ชูการ์ไกลเดอร์, เฟอเรท, แมงมุม มีความต้องการสูงมาก แต่ปัญหาที่เกิดขึ้นคือ อาหารเหล่านั้นไม่สะอาด ทำให้สัตว์เจ็บป่วย เสียค่ารักษาแพง ทางออกคือ นำแมลงมาผลิตด้วยกรรมวิธีสะอาดให้ได้มาตรฐานเป็น exotic food  พัฒนาจนได้สูตรการผลิตอาหารโปรตีนแมลงแบบใหม่ๆ ออกมามากมาย

“เราเลี้ยงแมลงในระบบปิด เป็นห้องแล็ปแมลงที่สะอาด สะอาดกว่าห้องนอนผมอีก คนชอบถามว่า เคยกินหรือยัง ผมเลยจับมาทดสอบในห้องแล็ป ได้ผลออกมาว่ามีสารอาหารมากมาย สารปนเปื้อนไม่มี ก็เลยผลิตเป็นโปรตีนสำหรับมนุษย์ด้วย อ่านในอินเทอร์เน็ตก็พบว่า มีคนเคยทำไว้แล้วมากมาย ทำเป็นอาหารจำพวกเส้น ซอสแป้ง และนม”

ลุงรีย์ และผู้บริหาร Exofood Thailand จึงร่วมกันทำ Exo Food อาหารทางเลือกใหม่ของมนุษย์ในอนาคตอย่างจริงจัง ในห้องปฎิบัติการด้วยรูปแบบ Urban & Vertical โดยใช้นวัตกรรมพัฒนาแมลงให้เป็นอาหารสำหรับสัตว์เลี้ยงและมนุษย์ ทำออกมาเป็นโปรตีนแมลงแบบผง สามารถใช้แทนแป้งทำอาหารได้

“เรานำโปรตีนแมลงมาใช้แทนแป้ง เพื่อทำขนมและทำอาหาร เช่น มาการอง, คุกกี้, บราวนี่, ขนมปัง, พาสต้า เราใช้กากกาแฟเป็นส่วนผสมหลักในการเลี้ยงแมลง มีการควบคุมอุณหภูมิอย่างดี”

สิ่งที่ทำให้ลุงรีย์หันมาสนใจเรื่องแมลงอย่างจริงจัง เนื่องจากช่วงโควิดไปไหนไม่ได้ ทำให้เขาคิดต่อว่า ถ้าเกิดโรคระบาด หากเนื้อหมูเนื้อวัวติดเชื้อ หรือ ปลาและพืชปนเปื้อนไปด้วยไมโครพลาสติก แล้วเขาจะทำอย่างไร

“ยุคที่โควิดระบาด  หากผมออกไปหาอาหารกินไม่ได้ ผมจะกินอะไร สัตว์ในฟาร์มจะกินอะไร ตอนนี้ผมมีโปรตีนแมลงให้สัตว์และคนก็กินได้”

ในงาน Thailand Coffee Fest 2020 : Coffee Wisdom เขานำอาหารจากแมลงและขนมที่ใช้โปรตีนแมลงมาให้คนชิม อาทิ  ดังโงะ, แซมเบ้, มาการอง  ซึ่งคนรุ่นใหม่ให้ความสนใจมากและชิมจนหมดเกลี้ยง เพราะในอนาคตคนเหล่านี้จะเจอการเปลี่ยนแปลงในโลกใบนี้อีกมากมาย 

• อาหารของมนุษย์

อาหารรูปแบบใหม่ที่นักวิทยาศาสตร์ค้นพบและเห็นพ้องต้องกันว่า สามารถทดแทนเนื้อสัตว์ได้ นั่นก็คือแมลง โดยผงแมลง 100 กรัม ให้โปรตีน 50-60% ของน้ำหนักรวม ขณะที่เนื้อสัตว์ให้โปรตีนเพียง 30-40% ของน้ำหนักรวม องค์การสหประชาชาติ (The United Nations) จึงได้ประกาศให้แมลงเป็น Superfood เนื่องจากมีคุณค่าทางโภชนาการสูง

ในปี ค.ศ. 2013 องค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติ (Food and Agriculture Organization of the United Nations, FAO) รายงานว่า ประเทศต่างๆ ทั่วโลก ร้อยละ 80 หรือเทียบเท่ากับประชากร 2000 ล้านคน มีการบริโภคแมลงเป็นอาหาร 

ประเทศไทยเป็นหนึ่งในนั้น และแมลงก็มีความหลากหลายสายพันธุ์สามารถนำมาบริโภคเป็นอาหารได้ ประชากรในพื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคเหนือบริโภคจิ้งหรีด, หนอนไม่ไผ่, ตัวไหม, ตัวอ่อนตัวต่อ, ตัวอ่อนแตน มานานแล้ว ขณะที่ประชากรแถบอเมริกาเหนือ มีการแปรรูปจิ้งหรีดให้เป็นส่วนผสมของอาหารและเครื่องดื่ม โดยทำออกมาเป็นผงโปรตีน จำพวกแป้ง พาสต้า คุกกี้ ขนมปัง ฯลฯ

แมลงหลายชนิดเป็นอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง มีไขมัน โปรตีน วิตามิน ไฟเบอร์ แร่ธาตุ อาทิ

-ตั๊กแตน ให้พลังงาน 152.9 กิโลแคลอรี มีโปรตีน 20.6 กรัม ไขมัน 6.1 กรัม มีแร่ธาตุฟอสฟอรัส และวิตามินบี 3  

-มดแดงกินตัวอ่อน ดักแด้มดงาน หรือ ไข่มดแดง ให้พลังงาน 82.8 กิโลแคลอรี มีโปรตีน 7 กรัม ไขมัน 3.2 กรัม มีแร่ธาตุฟอสฟอรัส

-จักจั่น ให้พลังงาน 90-150 กิโลแคลอรี แมลงกินูน แมลงปีกแข็ง ให้พลังงาน 77.8 กิโลแคลอรี มีโปรตีน 13.4 ไขมัน 1.4 มีแร่ธาตุฟอสฟอรัส และวิตามินบี 3

-จิ้งหรีด ให้พลังงาน 121.5 กิโลแคลอรี มีโปรตีน 12.9 กรัม ไขมัน 5.5 กรัม มีแร่ธาตุแคลเซียม ฟอสฟอรัส วิตามินบี 2 

-หนอนไม้ไผ่ หนอนผีเสื้อ กินเยื่อไผ่ในกระบอกไม้ไผ่ ให้พลังงาน 231 กิโลแคลอรี มีโปรตีน 9.2 กรัม ไขมัน 20.4 กรัม มีแร่ธาตุฟอสฟอรัส และวิตามินบี 3  

-ดักแด้ไหม ดักแด้ผีเสื้อหนอนไหม ให้พลังงาน 98 กิโลแคลอรี มีโปรตีน 9.6 กรัม ไขมัน 5.6 กรัม มีแร่ธาตุฟอสฟอรัส และแคลเซียม 

-แมลงกระชอน ให้พลังงาน 125.1 กิโลแคลอรี มีโปรตีน 15.4 กรัม ไขมัน 15.4 กรัม มีแร่ธาตุแคลเซียม, ฟอสฟอรัส และเหล็ก