สุขภาพต้นไม้ในสวนธรรม ‘เสถียรธรรมสถาน’

"ทรัพย์สินที่ถูกไฟไหม้ไปมีราคา แต่สิ่งที่เราต้องรักษาไว้ คือ คุณค่าของการดำรงอยู่ ในชีวิตของเรา เจอไฟไหม้ เจอความสูญเสียกันทุกวัน ไฟไหม้แค่วัตถุ ไม่ได้ไหม้ใจเรา ชีวิตเรา จะมาเสียใจมันไม่เป็นประโยชน์ อย่าหลงอารมณ์ มันมาให้เรารู้ เราเสียทรัพย์ไป แต่เรายังมีอริยทรัพย์และสติปัญญา 

ปุถุชนทุกคนฝึกได้ ถ้าฝึกมาดี จะดับอารมณ์ได้เร็ว จะไม่จมอยู่กับสิ่งนั้น สามารถเดินต่อและกอบกู้สถานการณ์ได้" แม่ชีศันสนีย์ เสถียรสุต ผู้ก่อตั้งเสถียรธรรมสถาน, สาวิกาสิกขาลัย และ ธรรมาศรม กล่าวถึงเหตุการณ์ไฟไหม้ที่ผ่านมา

 

• ปัญหามา

"ตอนเกิดไฟไหม้ จะมัวหาว่าใครจุดไฟ ไม่มีประโยชน์ เราต้องดับไฟ ไม่มีอคติ ไม่เพ่งโทษ ไม่ว่าอะไรจะมา โควิด 19 โควิด 20 เราต้อง Shut down กิเลส ก่อน ลมหายใจคือ Here And Now มองเห็นไฟไหม้ต้องดึงลมหายใจ

ถ้ารู้ตัวว่ากำลังหายใจอย่างอ่อนโยน ร่างกายก็จะผ่อนคลาย ใจจะสงบและคุณก็จะโตขึ้น สร้างความเคยชิน ให้เป็นวินัย จนเราสั่งลมหายใจได้ มีลมหายใจเป็นเพื่อน เป็นอาวุธ ทุกชีวิตสุดท้ายก็ต้องคืนลมหายใจแล้วตาย แต่ทุกวันนี้คนส่วนใหญ่หายใจไม่เป็นก็เท่ากับตายทั้งเป็น

ต้นไม้ในเสถียรธรรมสถาน

ภายใน 24 ชั่วโมง ถ้ากลับไปที่ลมหายใจบ่อย ๆ จะรู้สึกว่าเรื่องเดิมทุกข์น้อยลง จะมองเห็นโทษ เห็นคุณ เราต้องทำต่อเนื่อง หายใจอย่างรู้ตัวทั่วพร้อม มีสติ ไฟไหม้ เราก็ยืนดู รู้ ปล่อย ราคะ โทสะ โมหะ หรือความสุขมา เราจะไม่เผลอเพลิน มีความโกรธแต่ไม่ผูกโกรธ ดับไฟแล้วก็ Move on และ Strong อย่างมีสติ

เราเกิดใหม่อยู่ทุกขณะ เกิดตายอยู่ตลอดเวลา เราต้องเตรียมตัวเผชิญกับการสูญเสีย ปัจจุบันขณะประเสริฐ อย่าเป็นคนไม่รู้ไม่ชี้ ไม่โฟกัสอะไรเลย เช่น ลมหายใจ ถ้าโฟกัสอย่างมีสติ จะรู้ว่าคุณจะชี้อะไร จะไปยังไง

โลกกับธรรมเรื่องเดียวกัน มันต้องมีวันหนึ่งที่จากพราก ไม่จากเป็นก็จากตาย การเตรียมพร้อมสำหรับการสูญเสียดีที่สุด รู้ว่าสักวันต้องจาก ก็ใช้โอกาสที่ยังเหลืออยู่ให้ดีที่สุด ทุกขณะจิต ใช้ชีวิตให้ไม่เหมือนตายทั้งเป็น ไม่เป็นน้ำล้นแก้ว พร้อมเรียนรู้" แม่ชีศันสนีย์ เล่า

• ปัญญาเกิด

"อุ๊ เป็นหนึ่งในทีมงานที่ทำงานรณรงค์เรื่องต้นไม้ 7 วันหลังไฟไหม้ ดิฉันและเพื่อน ๆ สาวิกาสิกขาลัย ก็นัดกันมาเยี่ยมคุณแม่ คุณแม่พาเดินดูซากต้นไม้ หลังไฟไหม้ แล้วพูดว่า "มีคนอยากให้เอาต้นไม้ที่โดนไฟไหม้ออก แต่ว่ามันต้องมีการตัดแต่งและดูแล ต้นที่เหลืออีกเป็นร้อย ๆ ต้นในนี้ ช่วยจัดการตรงนี้ให้แม่หน่อย"

ช่อผกา วิริยานนท์, คุณแม่ชีศันสนีย์ เสถียรสุต, อรยา สูตะบุตร

ช่วงนั้นเกิดโควิดระลอกสองพอดี ต้นไม้ที่ต้องดูแลแบบเร่งด่วน กทม.เอาออกไปแล้ว แต่การตัดแต่งน่าจะให้ความรู้กับคนในเสถียรธรรมสถานสามารถทำได้ด้วยตัวเอง ดิฉันเป็นลูกศิษย์อยู่ที่นี่ 15 ปี เห็นต้นไม้ในเสถียรธรรมสถานเหล่านี้มา จนไม่รู้ว่าตัวเองเป็นคนที่รักต้นไม้โดยอัตโนมัติ ทั้ง ๆ ที่ไม่ใช่นักอนุรักษ์

ต้นไม้ในเสถียรธรรมสถาน

เมื่อ 4 ปีที่แล้วได้ก่อตั้ง ‘เครือข่ายต้นไม้ในเมือง’ รวม 70 กว่าองค์กร ที่ทำเรื่องต้นไม้ในประเทศไทย รวมตัวกันขับเคลื่อนให้เกิดการนำองค์ความรู้ดูแลต้นไม้ในเมืองของโลกมาใช้ 

แต่ประเทศไทยไม่รู้จักนำมาใช้ โดยเฉพาะหน่วยงานราชการ เป็นที่มาของการจัดอบรมการตัดแต่งต้นไม้อย่างถูกวิธี ประเมินความเสี่ยงของต้นไม้ที่มีอยู่" อุ๊ ช่อผกา วิริยานนท์ ผู้ก่อตั้งเครือข่ายต้นไม้ในเมือง ผู้จัดงานอบรมความรู้เรื่องการดูแลต้นไม้ในวันนี้ เล่าต่อว่า

"การจัดการต้นไม้ในนี้ก็คือ 1.ต้นที่ถูกไฟไหม้จะทำยังไง 2.กิ่งที่รุกล้ำออกไปบ้านคนอื่นจะมีวิธีตัดแต่งยังไง 3.ทักษะของคนที่จะดูแลต้นไม้ต้องมีอะไรบ้าง"

• บทบาทใหม่

"เวลาที่เราเดินเข้าไปในที่ใดที่หนึ่ง เราเปลี่ยนเรื่องร้ายกลายเป็นดีได้ นั่นหมายถึงการเป็นเพื่อน ลมหายใจของคุณแม่ มีเพื่อนเป็นต้นไม้มายาวนาน ต้นไม้ที่นี่ไม่ได้ปลูกไว้สวยงาม แต่มันคือป่าที่เยียวยาคนมากมาย 

ต้นไม้หนึ่งต้นหมายถึงลมหายใจของโลกใบนี้ ลมหายใจของสรรพสัตว์ทั้งหลาย เป็นลมหายใจเดียวกัน พระพุทธเจ้า ประสูติ ตรัสรู้ ปรินิพพาน ใต้ต้นไม้ แต่ประเทศไทยเมืองพุทธ กลับมองไม่เห็นต้นไม้ในมิติเชิงลึก" แม่ชี เล่า  ในขณะที่ทีมรุกขกร คอยตรวจสอบต้นไม้อย่างละเอียด

ต้นไม้ในเสถียรธรรมสถาน

"เคยมาที่นี่สองครั้งกับพี่อุ๊ ทุกครั้งที่มา ก็จะชื่นชมต้นไม้ใหญ่ เขียวชอุ่ม มีต้นลีลาวดีจำนวนมากที่ล้อมมาจากภาคเหนือ ก็ยังอยู่แข็งแรงสวยงาม เวลาเข้ามาที่นี่ ทุกครั้งจะรู้สึกได้ว่าเย็น สงบ อากาศดีกว่าข้างนอก ความสงบเย็นทางกาย ก็จะส่งเสริมความสงบเย็นทางใจไปด้วย

ในวันนี้ ทีมงานรุกขกร น้อง ๆ BIGTrees บริษัทรุกขกร วิสาหกิจเพื่อสังคม และสมาคมรุกขกรรมไทย ยินดีมาก ๆ ที่ได้มาร่วมงาน เราหวังเป็นอย่างยิ่งว่าที่นี่จะเป็นสถานที่ที่คนทั่วไปจะเข้ามาศึกษา ปฏิบัติธรรม และเป็นตัวอย่างที่ดีในการดูแลตัดแต่งต้นไม้ ทีมงานของเราก็คงได้เรียนรู้จากที่นี่ด้วย" อรยา สูตะบุตร ผู้ร่วมก่อตั้งกลุ่ม BIGTrees หนึ่งในเครือข่ายต้นไม้ในเมือง เล่า และแม่ชีกล่าวต่อว่า

ต้นไม้ในเสถียรธรรมสถาน

"เครือข่ายต้นไม้ในเมืองและเสถียรธรรมสถานจับมือกันหลังจากที่เราเจออัคคีภัย ไฟไหม้เมื่อวันที่ 17 เดือนธันวาคมที่ผ่านมา มาช่วยสำรวจต้นไม้ที่ยังเหลืออยู่ และต้นไม้ที่ถูกไฟไหม้ว่าเราต้องปฏิบัติอย่างไร เราจะเติบโต ไปพร้อมกับการสูญเสีย เราสูญเสียทรัพย์ แต่ต้องงอกงามทางจิตวิญญาณ ต้นไม้ที่นี่จะกลับมาเป็นครูอีกครั้ง

เรามีต้นลั่นทมอายุ 400 ปี คือ 4 ชั่วอายุคน ต้นโพธิ์, ต้นไทร, ต้นกร่าง เป็นต้นไม้ที่เป็นครูทั้งสิ้น 33 ปีที่แล้วถนนวัชรพล มีรถแล่น ผ่าน 1 ชั่วโมง 3 คัน เดี๋ยวนี้ 300,000 คัน เราเป็นโอเอซิสท่ามกลางเมืองใหญ่

วันนี้เราอาศัยการสูญเสียต้นไม้ สร้างจิตสำนึกให้คนมาดูแลต้นไม้ ลมหายใจของเรา มาช่วยกันปลูกต้นไม้ ปลูกชีวิต ปลูกหัวใจไปด้วยกัน เปลี่ยนร้ายกลายดี เป็นสิ่งที่ต้องการมากในสังคมนี้ ใช้ต้นไม้เป็นกรณีศึกษา อย่าลืมดูแลต้นไม้ใหญ่ในใจของคุณด้วยนะคะ" แม่ชีกล่าว